Ouderschap na trauma: Invloed, uitdagingen en oplossingen

Ouderschap na trauma is een complexe situatie waarin ouders die zelf een traumatische ervaring hebben meegemaakt, moeite kunnen hebben met het opvoeden van hun kinderen. Dit kan leiden tot een intergenerationale overdracht van trauma, waarbij de negatieve gevolgen van het verleden onbewust worden doorgegeven aan de volgende generatie. In dit artikel wordt gekeken naar de invloed van trauma op het ouderschap, de mogelijke gevolgen voor kinderen en methoden om deze overdracht te voorkomen. De informatie is gebaseerd op wetenschappelijke studies en onderzoeken, waaronder onderzoek naar posttraumatische stress-stoornis (PTSS) en de impact daarvan op ouderschapsdomeinen.

Invloed van trauma op het ouderschap

Trauma kan op verschillende manieren invloed hebben op het ouderschap. Ouders die last hebben van een onverwerkt trauma kunnen moeite hebben met het voldoen aan de emotionele behoeften van hun kind. Dit komt doordat ze de traumatische ervaring nog niet goed hebben verwerkt. Veel volwassenen met ouders met PTSS geven aan dat hun ouders vaak niet emotioneel beschikbaar waren. Dit kan leiden tot onveilige of gedesorganiseerde hechting tussen ouder en kind, wat de ontwikkeling van het kind kan beïnvloeden.

Posttraumatische stress-stoornis (PTSS) is een ernstige en slopende stoornis die kan ontstaan na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis. Wanneer ouders PTSS ontwikkelen, kan dit een aanzienlijke invloed hebben op hun vermogen om adequaat voor hun kinderen te zorgen. Uit onderzoek blijkt dat ouderlijke PTSS geassocieerd is met verhoogde ouderschapsstress, verminderde ouderschaps-tevredenheid en minder optimale ouder-kind relaties. Specifiek kunnen ouders met PTSS negatieve ouderschapspraktijken vertonen, zoals openlijke vijandigheid en controlerend gedrag.

Gevolgen van trauma voor kinderen

Kinderen van ouders met een trauma zijn meestal angstiger, somberder, ze ontwikkelen zich moeilijker en/of kunnen zich moeilijk hechten. Deze problemen ontstaan vaak als de ouders de kinderen niet voldoende veiligheid geven en niet gevoelig zijn voor wat een kind nodig heeft. Trauma heeft ook invloed op de gedachten, gevoelens en het gedrag van een persoon. Het kan invloed hebben op bepaalde overtuigingen die iemand heeft over de wereld. Bijvoorbeeld dat de wereld een gevaarlijke plek is en je niemand echt kunt vertrouwen. Hierdoor wordt de angst van de ouder over gedragen op het kind. De ouder kan ook erg beschermend zijn en er alles aan doen om ervoor te zorgen dat het kind niks ernstigs ervaart.

Symptomen van een intergenerationeel trauma kunnen verschillen. Dit is afhankelijk van de gebeurtenissen die in een familie hebben plaatsgevonden. Voorbeelden van deze symptomen zijn: ontkenning, derealisatie/depersonalisatie, isolatie, middelengebruik, weinig vertrouwen, boosheid en frustraties, angstig zijn, moeilijkheid hebben met het vertrouwen van andere mensen.

Ouderschap en intergenerationale overdracht

Ouderschap na trauma kan leiden tot intergenerationale overdracht, waarbij de negatieve gevolgen van het verleden onbewust worden doorgegeven aan de volgende generatie. Dit gebeurt vaak zonder dat de ouders het beseffen. Het is belangrijk om dit patroon te doorbreken door bewust te werken aan het verwerken van het eigen trauma en het ontwikkelen van gezonde ouderschapsvaardigheden.

Een cursus "Trauma en Ouderschap" biedt ouders de mogelijkheid om hun traumatische klachten beter te begrijpen en nieuwe manieren te vinden om hiermee om te gaan. Tijdens de cursus leren ouders hun triggers te herkennen, deze op te vangen en hun vermogen om voor zichzelf te zorgen te vergroten. De aandacht ligt afwisselend op de ouder, het kind en de interactie tussen hen. EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is een effectieve behandelmethode voor traumatische ervaringen. Er zijn EMDR-therapeuten die gespecialiseerd zijn in de behandeling van zwangeren, jonge ouders en baby’s en jonge kinderen.

Ouderschap en de impact van PTSS

Ouders met PTSS kunnen negatief worden beïnvloed door hun eigen trauma. Ze kunnen moeite hebben met het voldoen aan de emotionele behoeften van hun kind. Dit komt doordat ze de traumatische ervaring nog niet goed hebben verwerkt. Veel volwensen met ouders met PTSS geven aan dat hun ouders vaak niet emotioneel beschikbaar waren. Dit kan leiden tot onveilige of gedesorganiseerde hechting tussen ouder en kind, wat de ontwikkeling van het kind kan beïnvloeden.

Onderzoek heeft aangetoond dat ouders met veel posttraumatische stress-symptomen minder sensitief zijn voor de behoeften van hun kinderen, minder structuur bieden en meer vijandigheid uiten. Dit kan de ouder-kind interactie negatief beïnvloeden en de ontwikkeling van het kind schaden. De kinderen van ernstig getraumatiseerde asielzoeker- en vluchtelingouders lieten meer ontwikkelingsproblemen zien. Moeders met meer ernstige symptomen van posttraumatische stress rapporteerden ernstiger internaliserend gedrag (angstig en depressief gedrag) bij hun kinderen, maar niet ernstiger externaliserend gedrag (aandachtsproblemen en agressief gedrag) dan moeders met minder ernstige symptomen.

Oplossingen en ondersteuning

Er zijn methoden beschikbaar om de intergenerationele overdracht van trauma te voorkomen. Een benadering is het aanleren van vaardigheden om triggers te herkennen en op te vangen, en het vergroten van het vermogen om beter voor zichzelf te zorgen. Dit stelt ouders in staat om een warmere en veiligere relatie met hun kinderen te ontwikkelen. Het is belangrijk voor ouders om zich bewust te zijn van hun eigen trauma en de mogelijke impact daarvan op hun kinderen. Zelfzorg is essentieel, evenals het zoeken van professionele hulp indien nodig.

Ouders die als kind zijn getraumatiseerd, kunnen onbewust hun eigen trauma doorgeven aan hun kinderen. Het is belangrijk om dit patroon te doorbreken door bewust te werken aan het verwerken van het eigen trauma en het ontwikkelen van gezonde ouderschapsvaardigheden. Het opbouwen van gezonde relaties, zowel met jezelf als met anderen, is een belangrijk doel. Dit omvat het herkennen van je eigen waarde en het omarmen van je innerlijk kind.

Conclusie

Ouderschap na trauma is een complexe situatie waarin ouders die zelf een traumatische ervaring hebben meegemaakt, moeite kunnen hebben met het opvoeden van hun kinderen. Dit kan leiden tot een intergenerationale overdracht van trauma, waarbij de negatieve gevolgen van het verleden onbewust worden doorgegeven aan de volgende generatie. Het is belangrijk om dit patroon te doorbreken door bewust te werken aan het verwerken van het eigen trauma en het ontwikkelen van gezonde ouderschapsvaardigheden. Professionele hulp is essentieel om dit proces te ondersteunen en een veiligere en stabielere omgeving te creëren voor de kinderen.

Bronnen

1. Intergenerationeel trauma: overdracht door generaties heen
2. Hoe trauma niet overdraag
3. De invloed van ouderlijke posttraumatische stress-stoornis
4. Breken met je ouders
5. Trauma en ouderschap: het voorkomen van intergenerationele overdracht
6. Trauma
7. Spoken, bestaan niet over trauma, hechting en ouderlijke verantwoordelijkheid
8. Ouderschap bij PTSS
9. Opvoeden met PTSS: kind en ouder samen sterker