Co-ouderschap registreren bij het registratiekantoor: Wat moet je weten?
juli 1, 2025
Het aannemen van een kind via donorconceptie is een belangrijke keuze, die niet alleen emotioneel, maar ook juridisch complex kan zijn. In Nederland zijn er verschillende juridische aspecten rondom het ouderschap bij donorconceptie, die zorgvuldig moeten worden bekeken. Dit artikel geeft een overzicht van de juridische positie van de betrokken partijen, de rol van de donor en de vereisten voor het verkrijgen van juridisch ouderschap.
Inleiding
Bij donorconceptie wordt een kind verwekt met de hulp van een donor, die sperma of eicellen levert. Dit kan leiden tot een complexe situatie waarin de betrokken partijen – de donor, de geboortemoeder en de meemoeder – verschillende rechten en verantwoordelijkheden kunnen hebben. Het juridische ouderschap is hierbij van groot belang, omdat het de rechten en plichten van de ouders bepaalt. In dit artikel worden de belangrijkste juridische aspecten behandeld, waaronder het verschil tussen bekende en onbekende donoren, het opstellen van een donorovereenkomst, en de mogelijkheid tot erkenning van het kind.
Het Verschil Tussen Bekende en Onbekende Donoren
Bij donorconceptie wordt onderscheid gemaakt tussen bekende en onbekende donoren. Een onbekende donor is iemand die sperma heeft gedoneerd via een vruchtbaarheidskliniek. Hoewel de donor niet volledig anoniem is, kan het kind bij het bereiken van twaalfjarige leeftijd bepaalde gegevens opvragen en bij zestienjarige leeftijd de identiteit achterhalen. Bekende donoren zijn daarentegen alle andere donoren, bijvoorbeeld een man uit de omgeving van de moeders of iemand die via een stichting is ontmoet. In de praktijk zien we dat de meeste ouders kiezen voor een bekende donor.
De rechtspositie van de donor hangt af van het antwoord op de vraag of hij in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat, hetgeen doorgaans alleen bij een bekende donor het geval zal zijn. Dit kan bijdragen aan de mogelijkheid van erkenning van het kind door de donor.
Juridisch Ouderschap bij Donorconceptie
Het juridisch ouderschap bij donorconceptie is een complex onderwerp dat zorgvuldige planning en juridische begeleiding vereist. De positie van de duomoeder, de donor en het kind hangt af van verschillende factoren, waaronder de aard van de donor (bekend of onbekend), de relatie tussen de ouders en de donor, en de gemaakte afspraken. Een donorovereenkomst, opgesteld door een gespecialiseerd advocaat, is essentieel om toekomstige conflicten te voorkomen en de rechten van alle betrokkenen te beschermen.
De Rol van de Donor
Een donor is een biologische vader die het kind niet op natuurlijke wijze heeft verwekt bij de geboortemoeder. De rechtspositie van de donor hangt af van het antwoord op de vraag of hij in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat, hetgeen doorgaans alleen bij een bekende donor het geval zal zijn. Dit kan bijdragen aan de mogelijkheid van erkenning van het kind door de donor.
De donor kan erkenning van het kind aanvragen, maar dit is niet altijd mogelijk. Als het kind al twee juridische ouders heeft, kan dit niet. De moeder kan de donor toestemming geven tot erkenning, maar de rechter kan deze toestemming overrullen als dit niet in het belang van het kind is. Om misverstanden en juridische complicaties in de toekomst te voorkomen, is het essentieel om de afspraken met de donor vast te leggen in een donorovereenkomst.
Donorcontract en Afspraken
Een donorcontract is een overeenkomst tussen de donor en de wensouder(s) waarin de onderlinge afspraken en visies op de gang van zaken rondom de verwekking van het kind en de opvoeding/verzorging worden vastgelegd. Rechten, plichten en verantwoordelijkheden worden bepaald. Het opstellen van het donorcontract dwingt je om nog eens goed en duidelijk naar elkaar uit te spreken wat de intentie is. Je kunt je bij het opstellen van deze overeenkomst laten begeleiden door een gespecialiseerde advocaat of notaris. Deze advocaat of notaris kan de juridische consequenties van afspraken uitleggen. Zo is duidelijk waar je voor tekent.
Hiermee voorkom je dat later iemand zegt dat hij of zij niet wist waar hij voor tekende, en dat hij/zij de afspraken (over gezag, erkenning en zorg- en opvoeddagen) dus niet hoeft na te leven. Als er later onduidelijkheid (een geschil) ontstaat, geeft het contract goed weer wat je uitgangssituatie en de intentie was. Het contract is tevens een bewijs van het feit dat je hebt geïnsemineerd, zodat er geen verwarring is over de vraag of je als man een verwekker of een donor bent, met alle verschillende gevolgen van dien (erfrecht, financiële verplichtingen en mogelijkheden voor het afdwingen van erkenning of gezag, ook tegen de wil van de moeder).
Erkenning en Adoptie
De meemoeder kan, indien het kind geen erfgenaam van haar is, dit via een testament regelen. In sommige gevallen willen de donor en de biologische moeder samen de opvoeding van het kind delen. In dat geval kan een ‘co-ouderschapscontract’ worden opgesteld, dat de afspraken over de gemeenschappelijke verantwoordelijkheden, rechten en verplichtingen vastlegt.
De meemoeder kan, indien het kind geen erfgenaam van haar is, dit via een testament regelen. In sommige gevallen willen de donor en de biologische moeder samen de opvoeding van het kind delen. In dat geval kan een ‘co-ouderschapscontract’ worden opgesteld, dat de afspraken over de gemeenschappelijke verantwoordelijkheden, rechten en verplichtingen vastlegt.
De Invloed van het Ouderschapsvergunning
De geboortemoeder is altijd de juridische ouder. Haar moederschap kan ook niet in rechte worden betwist. De meemoeder wordt van rechtswege de juridische moeder indien zij een formele relatie heeft met de geboortemoeder en gebruik is gemaakt van een onbekende donor. Een ontkenning van het moederschap van de meemoeder is onder bepaalde voorwaarden op verzoek van het kind mogelijk. In andere gevallen is adoptie, erkenning of gerechtelijke vaststelling van het ouderschap van de meemoeder nodig.
De Invloed van het Aanvragen van een Ouderschapsverklaring
Met een verklaring van de Stichting Donorgegevens legt u vast dat de identiteit van de spermadonor onbekend is bij u en de geboortemoeder. U vraagt de ouderschapsverklaring digitaal aan bij Donorgegevens.nl. U geeft deze verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Dat doet u bij de aangifte van de geboorte van het kind.
Heeft u geen verklaring, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een bekende donor? Ook dan moet u een verzoek tot adoptie indienen bij de rechter. Deze gerechtelijke procedure duurt vaak langer en er gelden extra eisen.
De Invloed van het Aanvragen van een Ouderschapsverklaring
De geboortemoeder is altijd de juridische ouder. Haar moederschap kan ook niet in rechte worden betwist. De meemoeder wordt van rechtswege de juridische moeder indien zij een formele relatie heeft met de geboortemoeder en gebruik is gemaakt van een onbekende donor. Een ontkenning van het moederschap van de meemoeder is onder bepaalde voorwaarden op verzoek van het kind mogelijk. In andere gevallen is adoptie, erkenning of gerechtelijke vaststelling van het ouderschap van de meemoeder nodig.
De Invloed van het Aanvragen van een Ouderschapsverklaring
Met een verklaring van de Stichting Donorgegevens legt u vast dat de identiteit van de spermadonor onbekend is bij u en de geboortemoeder. U vraagt de ouderschapsverklaring digitaal aan bij Donorgegevens.nl. U geeft deze verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Dat doet u bij de aangifte van de geboorte van het kind.
Heeft u geen verklaring, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een bekende donor? Ook dan moet u een verzoek tot adoptie indienen bij de rechter. Deze gerechtelijke procedure duurt vaak langer en er gelden extra eisen.
Conclusie
Het juridisch ouderschap bij donorconceptie is een complex onderwerp dat zorgvuldige planning en juridische begeleiding vereist. De positie van de duomoeder, de donor en het kind hangt af van verschillende factoren, waaronder de aard van de donor (bekend of onbekend), de relatie tussen de ouders en de donor, en de gemaakte afspraken. Een donorovereenkomst, opgesteld door een gespecialiseerd advocaat, is essentieel om toekomstige conflicten te voorkomen en de rechten van alle betrokkenen te beschermen. Het opstellen van het donorcontract dwingt je om nog eens goed en duidelijk naar elkaar uit te spreken wat de intentie is. Je kunt je bij het opstellen van deze overeenkomst laten begeleiden door een gespecialiseerde advocaat of notaris. Deze advocaat of notaris kan de juridische consequenties van afspraken uitleggen. Zo is duidelijk waar je voor tekent.
Bronnen
- https://www.familie-erfrecht.nl/hoe-werkt-het-afstammingsrecht-bij-donorschap/
- https://www.onewis.nl/bibliotheek/juridische-informatie/
- https://www.donorconceptie.nl/donorconceptie-z/juridische-aspecten-van-donorconceptie
- https://kinderopvanglappelein.nl/blog/post/4535/juridisch-ouderschap-bij-donorschap-een-overzicht-voor-ouders/
- https://kimsmienkadvocatuur.nl/bekende-donor/
- https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ouderlijk-gezag/vraag-en-antwoord/hoe-krijg-ik-als-duomoeder-het-ouderschap-over-het-kind-van-mijn-partner
- https://kimsmienkadvocatuur.nl/bekende-en-onbekende-donor-bij-lesbisch-ouderschap-wat-is-juridisch-gezien-het-verschil/
- https://www.donorconceptie.nl/donorconceptie-z/juridische-aspecten/alles-wat-je-moet-weten-over-het-donorcontract
- https://vanekelenpoort.nl/nieuws/wat-is-ouderschapsverklaring-en-wanneer-nodig
- https://wetswinkelwestland.nl/2017/11/02/doumoederschap/
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
