Ouderschapsplan en convenant aanpassen: Wat moet je weten?
juli 1, 2025
In het ouderlijk gezag ligt het belang van het kind centraal. Dit omvat zowel de verantwoordelijkheid om het kind te verzorgen en op te voeden, als het bevorderen van een gezonde ontwikkeling. De wet bepaalt dat ouders verplicht zijn om hun kind te ondersteunen en te beschermen, en dat dit moet gebeuren in overeenstemming met de eisen van het kind. Daarnaast zijn er ook normen en waarden die belangrijk zijn bij het opvoeden. Deze normen vormen het fundament van het ouderlijk gezag en zijn van invloed op het gedrag van de ouders ten opzichte van het kind en de andere ouder.
Wat zijn ouderschapsnormen?
Ouderschapsnormen zijn wettelijke verplichtingen van ouders die gericht zijn op het waarborgen van optimale ontwikkelingsmogelijkheden voor het kind. Deze normen vloeien voort uit de wet en internationale verdragen. Ze worden daarnaast normaliter ook tussen scheidende ouders overeengekomen in het ouderschapsplan. De ouderschapsnormen vormen het fundament van onze aanpak bij vechtscheidingen. Ouders zijn het aan hun kind verplicht om de ouderschapsnormen zeer serieus te nemen. Hieraan niet voldoen leidt geregeld ook tot vergaande rechterlijke beslissingen zoals ontneming van het ouderlijk gezag, het ontzeggen van omgang, ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing.
Er zijn ouderschapsnormen die puur op inter-ouder niveau werken. Daarnaast zijn er normen die tot doel hebben om (indirect) op ouder-kind niveau te werken. Naast de ouderschapsnormen hebben ouders ook een informatieplicht en een consultatieplicht. En ook deze plichten zijn zeer serieus te nemen.
De wetgeving en ouderschapsnormen
De wet bepaalt in artikel 1:247 BW meerdere ouderschapsnormen. Met deze normen heeft de wetgever beoogd om voor gezaghebbende ouders concrete plichten te beschrijven die richting geven aan ouderlijk gedrag, zowel richting het kind als richting de andere ouder. Deze plichten omvatten onder andere het recht op en plicht tot verzorging en opvoeding, het bevorderen van het familieleven van het kind en het recht van het kind op een gelijkwaardige verzorging.
Deze plichten zijn van groot belang, aangezien het niet nakomen ervan het recht van het kind op een ‘optimale ontwikkeling’ en het ‘recht op familieleven’ van het kind kan schenden. In de praktijk vormt dit artikel overigens zelden het draaipunt van juridische procedures. Tot deze plicht behoort ook het kind informatie geven over zijn/haar afstamming (zgn: statusvoorlichting).
Belangrijke normen en waarden bij ouderschap
Bij het opvoeden is het belangrijk om normen en waarden te leren die het kind kunnen helpen bij het ontwikkelen van een gezonde persoonlijkheid. Dit begint al op jonge leeftijd, ongeveer wanneer het kind anderhalf jaar oud is. Het bijbrengen van normen en waarden duurt net zolang totdat het kind volwassen is.
De allereerste normen en waarden beginnen wanneer het kind gedrag vertoont dat niet kan. Bijvoorbeeld wanneer het kind het avondeten of het bordje pap op de grond gooit. De waarde is dat je zuinig met eten omgaat, de norm is dat je dit niet op de grond gooit. Niet slaan of iets van anderen afpakken. Kleine kinderen moeten hiermee om leren gaan. Zouden we ze dit niet bijbrengen, dan blijven kinderen spullen van anderen afpakken. Dit is op zich natuurlijk gedrag dat je bij zoogdieren ook tegenkomt, maar wat wij mensen niet accepteren.
Het belang van het familieleven
Een kind heeft recht op familieleven. Dit is met name het geval voor beide ouders, maar ook voor een bredere familiecontext waarmee het kind een ‘nauwe persoonlijke betrekking’ onderhoudt. Voor gezaghebbende ouders is deze verplichting expliciet opgenomen in de wet, althans voor wat betreft de band die het kind met de andere (gezaghebbende) ouder ontwikkelt.
Het ouderlijk gezag omvat mede de verplichting van de ouder om de ontwikkeling van de banden van zijn kind met de andere ouder te bevorderen. Hierbij is het belangrijk dat de ouder zorgt voor een omgeving waarin het kind zich veilig en opgelost voelt. Ook moet er ruimte zijn voor het kind om te communiceren met de andere ouder en om contact te houden met de familie.
De rol van de ouders bij het opvoeden
Bij het opvoeden is het belangrijk dat ouders de zelfstandigheid van hun kind stimuleren. Dit kan door het kind te helpen met leeftijdsgenoten om te gaan en door regels en grenzen aan te geven. Ook is het belangrijk om het kind te leren hoe het met anderen omgaat, respectvol om te gaan met verschillen tussen mensen en om te leren omgaan met emoties.
De opvoeding moet gericht zijn op het bevorderen van de ontwikkeling van het kind in alle opzichten: fysiek, psychisch, emotioneel en moreel. Daarbij is het belangrijk dat de ouder een stabiele en betrouwbare omgeving biedt. Dit omvat zowel de dagelijkse zorg als het aanbieden van een veilige en gezonde omgeving waarin het kind zich kan ontwikkelen.
De verantwoordelijkheden van ouders
Ouders hebben een aantal verantwoordelijkheden die belangrijk zijn bij het opvoeden. Hieronder volgen enkele voorbeelden:
- Informatieplicht: Ouders zijn verplicht om het kind informatie te geven over zijn/haar afstamming. Dit is belangrijk voor de identiteitsontwikkeling van het kind.
- Consultatieplicht: Ouders moeten elkaar raadplegen bij belangrijke beslissingen over het kind. Dit geldt zowel voor gezamenlijk ouderlijk gezag als voor een omgangsregeling.
- Bevorderen van het familieleven: Ouders moeten ervoor zorgen dat het kind contact kan houden met de andere ouder en de familie. Dit is belangrijk voor de emotionele ontwikkeling van het kind.
- Bevorderen van de ontwikkeling van de banden: Ouders moeten ervoor zorgen dat het kind zich kan ontwikkelen in een gezonde omgeving. Dit omvat zowel de fysieke als emotionele zorg voor het kind.
De impact van strijdgedrag tussen ouders
Een niet-welwillende ouder neemt geen of te weinig initiatieven op inter-ouder niveau om bezien vanuit het kind rust, duidelijkheid en een goede ouderschapsrelatie tussen de ouders te realiseren. Deze ouders nemen ook geen onvoorwaardelijk eigenaarschap voor het bevorderen van de band tussen het kind en de andere ouder (en diens familiecontext). Ook schenden ze veelvuldig hun informatieplicht, hun consultatieplicht en/of de (vervangende) toestemming-vooraf-plicht.
We zien in de praktijk vele vormen van actief of passief strijdgedrag. Het is gedrag dat het kind in een spanningsvolle situatie houdt, de inter-ouderstrijd in stand houdt/drijft, door het kind, professionals en/of derden daarbij in te zetten. Het is strijdgedrag dat volgens rechtspraak kwalificeert als een vorm van kindermishandeling.
Samenwerking tussen ouders
Bij het opvoeden is het belangrijk dat ouders samenwerken en overleg geven over de zorg- en opvoedtaken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een zorgregeling of omgangsregeling op te stellen. Bij een zorgregeling delen de ouders de verantwoordelijkheden gelijker. Bij een omgangsregeling heeft een van de ouders het gezag, terwijl de andere ouder omgang heeft met het kind.
In een zorgregeling kan de verdeling van de zorg- en opvoedtaken 50/50 zijn, maar ook een minder gelijke verdeling zoals 70/30. Een zorgregeling met een ongeveer gelijke verdeling noemen we co-ouderschap. Bij co-ouderschap moeten de ouders samenwerken en overleg geven over de beslissingen die van invloed zijn op het kind.
De invloed van de omgeving
De omgeving waarin het kind zich ontwikkelt, heeft invloed op de mate waarin het ouderlijk gezag goed genoeg is. Dit omvat zowel het gezin als de bredere omgeving. Het is belangrijk dat ouders rekening houden met factoren in het gezin en de omgeving die invloed kunnen hebben op de ontwikkeling van het kind.
De omgeving moet voldoende ontwikkelingsmogelijkheden bieden, zowel fysiek als emotioneel. Dit omvat onder andere een veilige omgeving, een gezonde voeding, ruimte om te spelen en te leren, en een stabiele omgeving waarin het kind zich veilig voelt.
Conclusie
Ouderschapsnormen zijn belangrijk om de optimale ontwikkeling van het kind te waarborgen. Deze normen omvatten onder andere het recht op en plicht tot verzorging en opvoeding, het bevorderen van het familieleven van het kind en het recht van het kind op een gelijkwaardige verzorging. De wet bepaalt dat ouders verplicht zijn om hun kind te ondersteunen en te beschermen, en dat dit moet gebeuren in overeenstemming met de eisen van het kind.
Bij het opvoeden is het belangrijk dat ouders normen en waarden leren die het kind kunnen helpen bij het ontwikkelen van een gezonde persoonlijkheid. De ouder is verplicht om het kind te ondersteunen en te beschermen, en dit moet gebeuren in overeenstemming met de eisen van het kind. De invloed van de omgeving en de samenwerking tussen ouders zijn belangrijk om de optimale ontwikkeling van het kind te waarborgen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
