Normen en waarden in het ouderlijk gezag: de sleutel tot een gezonde ontwikkeling van kinderen

De opvoeding van kinderen is een complex proces dat niet alleen bepaald wordt door fysieke zorg, maar ook door het overbrengen van normen en waarden. Deze waarden en normen vormen de basis voor het gedrag van kinderen en bepalen hoe ze zich in de samenleving kunnen bewegen. In dit artikel wordt uitgelegd wat normen en waarden zijn, hoe deze worden overgedragen en waarom het belangrijk is om hier aandacht aan te besteden in het ouderlijk gezag. De informatie is gebaseerd op de informatie uit de bronnen die beschikbaar zijn.

Wat zijn normen en waarden?

Normen zijn concrete regels of gedragscodes, vaak van buitenaf opgelegd, die aangeven wat wel en niet mag. Denk aan het rechts blijven rijden in de auto of het opruimen van speelgoed. Waarden daarentegen zijn de dieperliggende principes, overtuigingen en idealen die de motivatie achter deze regels vormen. Voorbeelden van waarden zijn eerlijkheid, respect, veiligheid en verantwoordelijkheid. Een norm is dus de actie, de waarde is de motivatie achter die actie. Je moet rechts rijden (norm), omdat je waarde hecht aan veiligheid en orde (waarde).

Normen en waarden zijn niet statisch, maar ontwikkelen zich in de loop van de tijd, zowel individueel als maatschappelijk. Je persoonlijke waarden kunnen veranderen naarmate je groeit en nieuwe ervaringen opdoet. Deze ontwikkeling is een normaal en gezond proces.

Het belang van normen en waarden in de opvoeding

Een van de belangrijkste onderdelen van de opvoeding is het bijbrengen van normen en waarden. Dit begint al op jonge leeftijd, ongeveer wanneer het kind anderhalf jaar oud is. Het bijbrengen van normen en waarden duurt net zolang totdat het kind volwassen is.

De allereerste normen en waarden beginnen wanneer het kind gedrag vertoont dat niet kan. Bijvoorbeeld wanneer het kind het avondeten of het bordje pap op de grond gooit. De waarde is dat je zuinig met eten omgaat, de norm is dat je dit niet op de grond gooit.

Niet slaan of iets van anderen afpakken. Kleine kinderen moeten hiermee om leren gaan. Zouden we ze dit niet bijbrengen, dan blijven kinderen spullen van anderen afpakken. Dit is op zich natuurlijk gedrag dat je bij zoogdieren ook tegenkomt, maar wat wij mensen niet accepteren.

De rol van ouders bij het overbrengen van normen en waarden

Ouders spelen een cruciale rol in het overbrengen van normen en waarden. Zij zijn verantwoordelijk voor het onderwijzen van de basisprincipes en het voorleven van deze principes in het dagelijks leven. Dit gebeurt niet alleen door expliciete instructies, maar vooral door middel van observatie en imitatie. Kinderen leren door te kijken naar het gedrag van hun ouders en broers en zussen.

Het voorbeeldfunctie van ouders is belangrijk. Als ouders fungeren we als rolmodellen voor onze kinderen. Ze kijken naar ons gedrag en leren daarvan wat wel en niet gepast is. Het is daarom belangrijk dat we zelf het goede voorbeeld geven en consistent zijn in ons handelen. Door openlijk en respectvol te communiceren, conflicten op een constructieve manier op te lossen en respectvol om te gaan met anderen, leren kinderen hoe ze op een gezonde manier met emoties en relaties kunnen omgaan.

Het belang van communicatie

Een goede communicatie is de sleutel tot het opbouwen van een sterke band tussen ouders en kinderen. Door regelmatig met je kinderen te praten en naar hen te luisteren, creëer je een gevoel van verbondenheid en begrip. Dit opent de deur voor open en eerlijke gesprekken over moeilijke onderwerpen en helpt om eventuele problemen vroegtijdig aan te pakken.

De rol van het ouderlijk gezag

Het ouderlijk gezag omvat de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarig kind te verzorgen en op te voeden. Dit omvat het bevorderen van het familieleven van het kind, het geven van informatie over zijn/haar afstamming en het ondersteunen van het kind en elkaar daarbij.

Ouders hebben ook een informatieplicht en een consultatieplicht. En ook deze plichten zijn zeer serieus te nemen. De wet geeft in artikel 1:247 BW meerdere ouderschapsnormen. Met deze normen heeft de wetgever beoogd om voor gezaghebbende ouders concrete plichten te beschrijven die richting geven aan ouderlijke gedrag, zowel richting het kind als richting de andere ouder.

De rol van het gezin

Een gezin is een belangrijke bron van normen en waarden. Binnen een kerngezin groeien normen en waarden vanzelf door de opvoeding van de ouders en de ervaring van het opgroeien met elkaar. Dit gebeurt echter nooit bij een samengesteld gezin. In een samengesteld gezin moeten met name normen daadwerkelijk inzichtelijk worden gemaakt door ouder en stiefouder voor alle gezinsleden.

De rol van de opvoedingsomgeving

Een goede opvoedingsomgeving is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen. Dit omvat een veilige en stimulerende omgeving, structuur, het overdragen van kennis en het bijbrengen van waarden en normen.

Binnen de opvoeding zijn er verschillende doelen die belangrijk zijn. Dit zijn onder andere het ontwikkelen van verantwoordelijkheidsgevoel, opkomen voor jezelf, rekening houden met anderen, respect hebben voor ouderen, goede manieren hebben, zelfstandig oordelen, eigen doelen nastreven, verdraagzaam zijn, goede schoolresultaten hebben en ijverig en ambitieus zijn.

De rol van het ouderschap

Ouderschap is meer dan alleen opvoeden. Het krijgen van een kind is een ingrijpende gebeurtenis. Voor mensen die een kind krijgen, verandert er veel. Veel verschillende factoren hebben invloed op het ouderschap, en op hoe ouders dit ouderschap beleven. Zoals het partnerschap, balans tussen werk en gezin, sociale contacten, de financiële situatie en levensvaardigheden van ouders.

De ontwikkeling van het kind én die van de ouders hebben een wisselwerking op elkaar. En op de beleving van ouderschap. Als een ouder het ouderschap positief beleeft, heeft dit een positieve invloed op zijn vertrouwen, welzijn en opvoedgedrag. Dit heeft een positieve invloed op het welzijn van het kind en kan gedragsproblemen voorkomen.

De rol van het ouderschapsplan

Ouderschapsnormen zijn wettelijke ouderlijke plichten die tot doel hebben om voor het kind optimale ontwikkelingsmogelijkheden te waarborgen. Deze gedragsnormen vloeien voort uit de wet en internationale verdragen. Ze worden daarnaast normaliter ook tussen scheidende ouders overeengekomen in het ouderschapsplan. De ouderschapsnormen vormen het fundament van onze aanpak bij vechtscheidingen.

Ouders zijn het aan hun kind verplicht om de ouderschapsnormen zeer serieus te nemen. Hieraan niet voldoen leidt tot kinderen die voor hun leven beschadigd raken doordat zij klem raken tussen de ouders en in veel situaties één deel van hun identiteit afwijzen ten faveure van het andere deel.

De rol van het kind

Kinderen hebben recht op een gezonde en evenwichtige ontwikkeling en groei naar zelfstandigheid; een omgeving die vrij is van (psychisch) geweld of verwaarlozing en waarin voldoende ontwikkelingsmogelijkheden zijn. Artikel 1:247 lid 2 BW:Het gaat daarbij om alle aspecten van de ontwikkeling van een kind tot volwensene: de fysieke, psychische, emotionele en morele.

Conclusie

Normen en waarden vormen een essentieel onderdeel van ons leven en spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen en de cohesie van de samenleving. Ze zijn de ongeschreven regels en principes die ons gedrag bepalen en ons handelen richting geven. Het is belangrijk om deze principes te leren en te doorgeven aan de kinderen. Door van jongs af aan duidelijke grenzen en regels te stellen en hier consequent in te zijn, leren kinderen wat wel en niet acceptabel gedrag is. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van hun geweten, empathie en socialisatievaardigheden.

Bronnen

1. Ouderschapsnormen
2. Normen en waarden in de opvoeding
3. Normen en waarden in het gezin
4. Statistische trends over de timing van het ouderschap
5. 7 normen en waarden die we meegeven in onze opvoeding
6. Wat is ouderschap?
7. Wat is belangrijk bij opvoeden?
8. Het belang van opvoeden met waarden en normen
9. Normen en waarden: een fundament voor kinderen en samenleving
10. Wat is belangrijk bij opvoeden?