Ouderschap en Stress: Hoe je met stress omgaat en uitputting voorkomt
juli 1, 2025
De scheiding van ouders is een complexe situatie die zowel voor de ouders als het kind grote gevolgen kan hebben. In dergelijke gevallen is het belangrijk dat de belangen van het kind centraal staan. Een methode die hierbij kan helpen, is neutraal ouderschap. Deze benadering richt zich op het minimaliseren van conflicten tussen ouders en het versterken van de autonomie van het kind, zodat het kind niet in een loyaliteitsconflict terechtkomt. In dit artikel worden de principes van neutraal ouderschap, de praktische toepassing ervan en de ondersteuning die beschikbaar is voor ouders en professionals besproken.
De kernprincipes van neutraal ouderschap
Neutraal ouderschap is gebaseerd op het idee dat ouders, ook na een scheiding, in staat moeten zijn om feitelijk en neutraal te communiceren over zaken die betrekking hebben op het kind. Het doel is niet om de relatie tussen de ouders te herstellen, maar om de negatieve impact van de scheiding op het kind te minimaliseren. Dit betekent dat ouders zich primair richten op hun eigen band met het kind en zich onthouden van negatieve uitlatingen over de andere ouder.
Een van de kernprincipes van neutraal ouderschap is het vermijden van conflicten tussen ouders. Dit is van groot belang, omdat conflicten op hun beurt weer een voorname oorzaak zijn van de mentale problemen die kinderen van gescheiden ouders vaak ondervinden. Goed overleg tussen de ouders onderling én tussen de ouders en het kind is dus van groot belang.
Praktische toepassing van neutraal ouderschap
In de praktijk betekent neutraal ouderschap dat ouders zich richten op de belangen van het kind en dat ze hun communicatie beperken tot zaken die direct met het kind te maken hebben. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat ouders elkaar niet meer beïnvloeden door negatieve opmerkingen over de andere ouder te maken. In plaats daarvan richten ouders zich op het opbouwen van een positief beeld van beide ouders bij het kind.
Een ander belangrijk aspect is het vermijden van strijd tussen ouders. Dit is volgens de principes van neutraal ouderschap vaak functioneel voor een ouder die het kind wil beschermen, maar paradoxaal genoeg leidt tot een patstelling waarin zowel de ouder als het kind in de knel komen. De aanname dat het kind het goed heeft bij beide ouders, kan leiden tot de onterechte verwachting dat de beschermende ouder vertrouwen moet stellen in het ouderschap van de andere ouder, zelfs bij vermoedens van misbruik.
Ondersteuning voor ouders en professionals
Er zijn verschillende manieren waarop ouders het ouderschap kunnen organiseren. Meer dan 90 procent van de ouders behoudt gezamenlijk ouderlijk gezag, wat betekent dat beide ouders beslissingen mogen nemen over hun kind. Er zijn verschillende zorgregelingen mogelijk, variërend van een 50/50 verdeling van de zorg- en opvoedtaken (co-ouderschap) tot een minder gelijke verdeling (bijvoorbeeld 70/30).
Co-ouderschap kan coöperatief zijn, waarbij ouders regelmatig communiceren en samen beslissingen nemen, of parallel, waarbij de communicatie minimaal is en ouders hun kinderen elk op hun eigen manier opvoeden. Parallel ouderschap kan een optie zijn wanneer communicatie tussen ouders niet mogelijk of gewenst is. In dit geval worden duidelijke afspraken gemaakt en vastgelegd in een ouderschapsplan.
De rol van de rechter bij omgangsregelingen
Bij de opstelling van een omgangsregeling zouden rechters en scheidende ouders idealiter rekening moeten houden met de leeftijdsgebonden behoeften van kinderen. Voor jonge kinderen is stabiliteit van de zorg door de vertrouwde ouderfiguur tijdens de nacht van cruciaal belang voor de gehechtheid. Voor kinderen vanaf vijf à zes jaar kan overnachten tijdens een omgangsregeling in het algemeen wel plaatsvinden, omdat een kind van die leeftijd een scheiding tijdens de nacht beter kan overzien en er beter mee kan omgaan.
De wet is duidelijk. Het kind heeft recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders, met wellicht aanpassingen vanwege praktische beperkingen (zoals werk en reisafstand). We zien allerlei omgangsregelingen van (min of meer) gelijkwaardige zorg tot minimale zorgtaken of weekendregelingen. Het is niet zo dat als er strijd is tussen de ouders er nooit een (min of meer) gelijkwaardige zorgverdeling mogelijk is.
De rol van de ouders bij de omgangsregeling
Een ouder heeft de plicht om – los van de eigen situatie – de ontwikkeling van het kind te volgen. Dit vraagt zo nodig ook dat de ouder aan de slag gaat met zichzelf om deze omgang positief te kunnen ondersteunen. Een dergelijke situatie was o.m. aan de orde in deze uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
Gezaghebbende ouders hebben bovendien de plicht om het contact tussen het kind en de andere ouder actief te bevorderen. Dit betekent dat ouders zich richten op de belangen van het kind en dat ze hun communicatie beperken tot zaken die direct met het kind te maken hebben.
De invloed van de leeftijd op de omgangsregeling
Bij baby’s staat voorop dat ze een band opbouwen met een ouder. Daardoor is het niet wenselijk als ze langere tijd weg zijn bij de verzorgende ouder, in de praktijk doorgaans de moeder. Overnachten is daardoor niet verstandig. In het ideale geval ziet de niet-verzorgende ouder zijn (of haar) kind meerdere keren in de week een paar uur, liefst in het huis van de verzorgende ouder.
Voor jonge kinderen die in feite al door één primaire ouder werden en worden verzorgd, kan een omgangsregeling met een niet-verzorgende ouder overwogen worden waarbij de bezoeken zich beperken tot (veel en regelmatige) bezoeken overdag. Voor kinderen vanaf vijf à zes jaar kan overnachten tijdens een omgangsregeling in het algemeen wel plaatsvinden, omdat een kind van die leeftijd een scheiding tijdens de nacht beter kan overzien en er beter mee kan omgaan.
De rol van de rechter bij het opstellen van een omgangsregeling
Bij het opstellen van een omgangsregeling zouden rechters en scheidende ouders idealiter rekening moeten houden met de leeftijdsgebonden behoeften van kinderen. Tieners (12 tot 18 jaar) hebben behoefte aan autonomie, ook op het vlak van omgang. Daarom is het goed om ze intensief te betrekken bij het inrichten van de omgangsregeling. Maar bedenk wel: als ouder blijft ú verantwoordelijk voor het overleg en het eindresultaat.
De invloed van de omgangsregeling op het kind
Het kind heeft recht op een veilige sociaal emotionele ontwikkeling en daartoe hoort bijvoorbeeld ook dat deze opgroeit met een positief ouderbeeld (van de vader), ondanks dat er minimaal contact is. Groeit het kind niet op met een positief beeld van beide ouders, dan vormt dit mogelijk reden voor een kinderbeschermingsmaatregel.
Een belangrijk aspect is het vermijden van strijd tussen ouders, omdat dit volgens de principes van Neutraal Ouderschap vaak functioneel is voor een ouder die het kind wil beschermen, maar paradoxaal genoeg leidt tot een patstelling waarin zowel de ouder als het kind in de knel komen. De aanname dat het kind het goed heeft bij beide ouders, kan leiden tot de onterechte verwachting dat de beschermende ouder vertrouwen moet stellen in het ouderschap van de andere ouder, zelfs bij vermoedens van misbruik.
Conclusie
Neutraal ouderschap is een belangrijke methode om de impact van een scheiding op het kind te minimaliseren. Deze benadering richt zich op het minimaliseren van conflicten tussen ouders en het versterken van de autonomie van het kind, zodat het kind niet in een loyaliteitsconflict terechtkomt. In de praktijk betekent dit dat ouders zich richten op de belangen van het kind en dat ze hun communicatie beperken tot zaken die direct met het kind te maken hebben.
De rol van de rechter bij het opstellen van een omgangsregeling is belangrijk, aangezien deze rekening moet houden met de leeftijdsgebonden behoeften van kinderen. De invloed van de leeftijd op de omgangsregeling is groot, aangezien jonge kinderen een andere omgangsregeling nodig hebben dan tieners.
De invloed van de omgangsregeling op het kind is groot, aangezien het kind recht heeft op een veilige sociaal emotionele ontwikkeling en daartoe hoort bijvoorbeeld ook dat deze opgroeit met een positief ouderbeeld.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
