Stevig Ouderschap: Een effectieve interventie voor kwetsbare gezinnen

Stevig Ouderschap is een preventieve interventie die gericht is op het verkleinen van het risico op ernstige opvoedingsproblemen, waaronder kindermishandeling. Het programma biedt door middel van huisbezoeken extra ondersteuning aan gezinnen waar de omstandigheden zwaarder zijn dan gemiddeld. De interventie is goed onderbouwd, heeft een groot bereik en wordt veel gebruikt. De interventie is ingebed in meerdere JGZ-organisaties waardoor er zicht is op de uitvoering. Professionals zijn tevreden over de ondersteuning t.b.v. van de uitvoering. De interventie lijkt goed aan te sluiten bij de doelgroep. De erkenningscommissie heeft beoordeeld dat de studies in lichte bewijskracht voorzien en blijft bij het oordeel Eerste aanwijzingen voor effectiviteit.

Doelstelling en doelgroep

Stevig Ouderschap is bedoeld voor kwetsbare (aanstaande) ouders en gezinnen, ongeacht waar ze wonen. Voorbeelden van indicaties zijn onzekerheid, vervelende jeugdervaringen, weinig sociaal netwerk en persoonlijke problemen. Het programma biedt ondersteuning aan ouders die net een kind hebben gekregen of in verwachting zijn. De interventie is gericht op het verkleinen van het risico op ernstige opvoedingsproblemen, waaronder kindermishandeling. De doelgroep bestaat uit gezinnen met kinderen in de leeftijd van -5 maanden tot 2,5 jaar en hun ouders met een of meerdere van de volgende kenmerken: belastende voorgeschiedenis, persoonlijke problemen, onvoldoende steunende context en/of verzwaarde opvoeding.

Uitvoering en inhoud

De uitvoering van Stevig Ouderschap wordt uitgevoerd door een jeugdverpleegkundige, die speciaal opgeleid is. De interventie is een interventie op maat, duur: ongeveer 1½ jaar. Er zijn 6 huisbezoeken, totdat de jeugdige ongeveer 18 maanden is, met als doelen: meer en betere kennis, vaardigheden en houding van ouders bij het verzorgen van en omgaan met hun jeugdige, met veel aandacht voor hechting; grotere kennis en inzicht in de ontwikkeling van de jeugdige; meer zelfvertrouwen en betere opvoedvaardigheden van de ouders, met oog voor hun eigen ervaringen; beter omgaan met stress; en meer sociale steun en minder van isolement. Het kunnen toepassen van al deze informatie in de praktijk.

De dienst Stevig Ouderschap is ook mogelijk vóór de geboorte. Dan zijn er 4 huisbezoeken, met deze aandachtspunten: de beleving van de moeder, het sociale netwerk, praktische voorzieningen, zwangerschap en gezonde leefstijl, en voorbereiden op ouderschap.

Signalering en evaluatie

De signaleringsmethode van Stevig Ouderschap is ontwikkeld om de gezinnen te vinden die de interventie nodig hebben. Bij Stevig Ouderschap postnataal ontvangen alle ouders vlak na de geboorte van hun kind een vragenlijst. De vragen richten zich op bekende risico’s voor opvoedingsproblematiek zoals jeugdervaringen met mishandeling, persoonlijke problemen en sociale isolatie. Als uit de antwoorden en/of het advies van de jeugdverpleegkundige blijkt dat zij in aanmerking komen voor extra ondersteuning, krijgen de ouders Stevig Ouderschap aangeboden. De vragenlijst die wordt gebruikt om de gezinnen te vinden die in aanmerking komen voor de huisbezoeken Stevig Ouderschap blijkt een behoorlijke predictieve validiteit te hebben (AUC-waarde van 0,72) als het gaat om meldingen van kindermishandeling bij Veilig Thuis gemiddeld 2,5 jaar na de geboorte van een kind.

Effectiviteit en evaluatie

Stevig Ouderschap is wetenschappelijk onderzocht en bewezen effectief. Uit onderzoek blijkt dat jeugdigen waarvan de ouders meededen zich lichamelijk en sociaal-emotioneel beter ontwikkelen. Ouders geven aan dat zij door Stevig Ouderschap de ontwikkeling van hun jeugdige beter begrijpen en hun gezin daardoor meer in balans is. Ook hebben ze meer vertrouwen in zichzelf als ouder. Vijf jaar nadat de huisbezoeken zijn afgesloten, zeggen ze dit nog steeds. Ouders ervaren de huisbezoeken als zeer positief en waarderen Stevig Ouderschap met een 8,2. Daarnaast blijkt uit onderzoek onder ouders dat:

• Meer kennis van ouders over de ontwikkeling en opvoeding van hun jeugdige, van ouderschap en van zichzelf als ouder;
• Het aantal ouders dat deelnam aan het programma;
• Positieve beoordeling van ouders over het programma.

Kosten en financiering

De kosten voor de uitvoering van Stevig Ouderschap zijn opgebouwd uit materiaalkosten, tijd voor het bespreken van Stevig Ouderschap met ouders, tijd voor het afleggen van huisbezoeken en reiskosten. Uitvoering van Stevig Ouderschap kost ca €80,- per gezin, berekend over alle geboorten in een werkgebied. Of ca €2.000,- per gezin, berekend over de gezinnen die huisbezoeken krijgen (uitgaande van gemiddeld 4% van het aantal geboorten). Deze kosten zijn mede afhankelijk van de inschaling van de verpleegkundigen die door de JGZ wordt gehanteerd.

De dienst Stevig Ouderschap is ook mogelijk vóór de geboorte. Dan zijn er 4 huisbezoeken, met deze aandachtspunten: de beleving van de moeder, het sociale netwerk, praktische voorzieningen, zwangerschap en gezonde leefstijl, en voorbereiden op ouderschap.

Implementatie en uitvoering

Stevig Ouderschap is sinds 2019 landelijk verantwoordelijk voor het NCJ. Op deze website vind je informatie over Stevig Ouderschap voor ouders. Ben je (JGZ) professional of werkzaam bij een gemeente? Meer informatie over de uitvoering van Stevig Ouderschap vind je op de website van het NCJ.

De uitvoering van Stevig Ouderschap wordt uitgevoerd door een jeugdverpleegkundige, die speciaal opgeleid is. De interventie is een interventie op maat, duur: ongeveer 1½ jaar. Er zijn 6 huisbezoeken, totdat de jeugdige ongeveer 18 maanden is, met als doelen: meer en betere kennis, vaardigheden en houding van ouders bij het verzorgen van en omgaan met hun jeugdige, met veel aandacht voor hechting; grotere kennis en inzicht in de ontwikkeling van de jeugdige; meer zelfvertrouwen en betere opvoedvaardigheden van de ouders, met oog voor hun eigen ervaringen; beter omgaan met stress; en meer sociale steun en minder van isolement. Het kunnen toepassen van al deze informatie in de praktijk.

Aanmelden en contact

Aanmelden (aanstaande) ouders
Ken je (aanstaande) ouders die in aanmerking komen voor Stevig Ouderschap? Neem dan contact op met de deelnemende JGZ-organisatie in jouw regio. Bekijk deelnemende JGZ-organisaties en gemeenten. Ouders die meer willen weten over Stevig Ouderschap kun je verwijzen naar de website www.stevigouderschap.nl. Ben je al bekend met Stevig Ouderschap en wil jouw cliënt graag deelnemen? Dat kan jouw cliënt zelf aangeven door middel van het aanmeldformulier.

Conclusie

Stevig Ouderschap is een effectieve interventie die gericht is op het verkleinen van het risico op ernstige opvoedingsproblemen, waaronder kindermishandeling. Het programma biedt door middel van huisbezoeken extra ondersteuning aan gezinnen waar de omstandigheden zwaarder zijn dan gemiddeld. De interventie is goed onderbouwd, heeft een groot bereik en wordt veel gebruikt. De interventie is ingebed in meerdere JGZ-organisaties waardoor er zicht is op de uitvoering. Professionals zijn tevreden over de ondersteuning t.b.v. van de uitvoering. De interventie lijkt goed aan te sluiten bij de doelgroep. De erkenningscommissie heeft beoordeeld dat de studies in lichte bewijskracht voorzien en blijft bij het oordeel Eerste aanwijzingen voor effectiviteit.

Bronnen

1. Stevig Ouderschap – GGDWB
2. Infographic Stevig Ouderschap en VoorZorg – NCJ
3. Stevig Ouderschap – Voor ouders
4. Stevig Ouderschap – Officiële website
5. Stevig Ouderschap – NCJ
6. Stevig Ouderschap – Wat is Stevig Ouderschap
7. OEM productie – Sokol Trade
8. Implementatie Stevig Ouderschap – NCJ
9. Landelijke dekking Stevig Ouderschap – NCJ
10. Kosten en baten Stevig Ouderschap – NCJ
11. Aanmelden aanstaande ouders – NCJ
12. Interventies Stevig Ouderschap – NJI
13. Inloggen Stevig Ouderschap – NCJ
14. Stevig Ouderschap – Voor professionals
15. OEM productie – Sokol Trade