Ouderschap en ouderbegeleiding: een essentieel onderdeel van de kinderopvang

Inleiding

Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding van de Hogeschool Leiden speelt een cruciale rol in het ontwikkelen van kennis en vaardigheden rondom het ouderschap. Het lectoraat richt zich op de essentie van ouderschap, de invloed ervan op ouders en de ondersteuning die ouders nodig hebben. Ouderschap wordt gezien als een complexe en voortdurend evoluerende fase die zowel invloed heeft op ouders als op kinderen. In dit artikel wordt ingegaan op de kernprincipes van het lectoraat, de onderzoeken en programma’s die erop worden ontwikkeld, en de rol van ouders in het opvoedingsproces.

Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding

Het lectoraat Ouderschap & Outerbegeleiding is opgericht door Augeo en de Hogeschool Leiden. Sinds 2012 is psychologe dr. Carolien Gravesteijn aangesteld als lector. Het lectoraat richt zich op vier aandachtsgebieden: ouderschap, ouderbegeleiding, waarden en vaardigheden in ouderschap, en onderwijsvaardigheden voor ouders. Het lectoraat onderzoekt hoe ouderschap zich ontwikkelt en hoe ouders hierbij ondersteuning kunnen krijgen.

De focus van het lectoraat ligt op de ervaringen, behoeften en het welzijn van ouders. Tot nu toe gaat de aandacht vooral uit naar wat kinderen nodig hebben. Er is nauwelijks aandacht voor wat de ouders beweegt, de invloed van het ouderschap op hen en wat zij van hun omgeving nodig hebben. Het lectoraat wil toekomstige professionals voorzien van kennis en vaardigheden om zorgvuldig met ouders te werken, in welke rol dan ook. Daarnaast wil het lectoraat een bijdrage leveren aan kennisontwikkeling en professionalisering van het vak ouderbegeleider.

Onderzoek en programma’s

Een van de belangrijkste programma’s dat door het lectoraat is ontwikkeld, is OuderTeam. Dit programma is een vertaling en aanpassing van het Amerikaanse programma Family Foundations. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat dit programma positieve resultaten oplevert, waaronder verbeterde samenwerking tussen ouders, minder negatieve communicatie, een hechtere band, minder stress en angst bij moeders, minder postnatale depressies en een warmere, sensitievere opvoeding. Kinderen van ouders die de cursus hebben gevolgd, slapen beter, hebben betere sociale vaardigheden, minder gedragsproblemen en voelen zich beter.

Het lectoraat onderzoekt of OuderTeam in Nederland dezelfde resultaten behaalt door middel van vragenlijsten die aan deelnemende ouders worden voorgelegd op verschillende momenten. Onderzoek wijst op drie beschermende factoren die het welzijn van ouders en kinderen bevorderen: het thuisklimaat, het oudernetwerk en individuele factoren van ouders en kinderen. Goede opvoedingsvaardigheden zijn belangrijk, maar ook contacten kunnen leggen, impulscontrole, omgaan met stress en relationele vaardigheden spelen een cruciale rol. Het is essentieel dat professionals zich bewust zijn van deze factoren en ouders ondersteunen bij het versterken ervan.

OuderTeam: een ondersteunend programma voor ouders

OuderTeam is ontwikkeld door het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding. Het programma richt zich op de eerste jaren van het ouderschap en helpt ouders bij het opbouwen van een sterk en veerkrachtig gezin. De cursus is bedoeld voor aankomende en beginnende ouders en heeft als doel om hen te ondersteunen bij het opbouwen van een gezonde relatie met hun kind en elkaar. Het programma bevat lessen over het opbouwen van een gezonde relatie, het omgaan met stress, het versterken van de band met het kind en het leren omgaan met de uitdagingen van het ouderschap.

Het lectoraat wil dat dit programma standaard aan alle toekomstige en beginnende ouders aangeboden wordt. Het is raar dat we wel allemaal op zwangerschapsgym gaan, maar niet op “ouderschapsgym”. In het begin van het ouderschap is er vaak een dip in de relatie en rond de puberteit nogmaals. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat deze cursus grote effecten heeft, niet alleen op de ouders. Ook kinderen blijken beter te functioneren.

Levensvaardigheden en onderwijs

Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding ontwikkelde een nieuw lesprogramma gericht op het versterken van levensvaardigheden bij jongeren. Levensvaardigheden zijn sociale en emotionele vaardigheden die mensen nodig hebben om goed om te kunnen gaan met eisen en uitdagingen in hun dagelijks leven. Bijvoorbeeld jezelf presenteren, omgang met anderen en een ruzie oplossen.

De lessen levensvaardigheden gaan over het versterken van sociale en emotionele vaardigheden. Op school en thuis. De lessen zijn bedoeld voor jongeren met (ernstige) gedrags- of psychische stoornissen. Het programma richt zich op het leren herkennen van eigen gedachten en gevoelens en het beheersen van emoties.

Ondersteuning voor ouders en kinderen

Het lectoraat Ouderschap & Outerbegeleiding ziet investeren in het welzijn van ouders en partnerschap als een speerpunt. Door het aantal scheidingen te verminderen en ouders te ondersteunen bij het opbouwen van een sterk en veerkrachtig gezin, kan een positieve impact worden gecreëerd op het welzijn van kinderen. Het lectoraat wil jeugdgezondheidszorg-verpleegkundigen en maatschappelijk werkers trainen om de OuderTeam-cursus aan te bieden en het programma in te zetten in verschillende contexten, zoals zwangerschapszorg en verloskundige praktijken.

Ouderschap wordt gezien als een ingrijpende psychologische ontwikkeling die, anders dan vaak wordt aangenomen, nooit overgaat, zelfs niet wanneer de opvoeding “klaar” is. Het is essentieel om te erkennen dat ouders niet alleen verantwoordelijk zijn voor de opvoeding, maar ook hun eigen behoeften, wensen, problemen en karaktereigenschappen hebben die een rol spelen in het ouderschapsproces.

Samenwerking tussen ouders en scholen

Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding werkt aan projecten die gericht zijn op het versterken van de samenwerking tussen ouders en scholen. De onderzoekers hebben gesproken met ouders, kinderen, scholen en maatschappelijke partners in de wijk. Wat al naar voren komt is dat er veel moeilijke situaties rondom relaties zijn, zoals scheidingen en conflicten tussen kinderen en ouders. Scholen krijgen te maken met deze problematiek, of ze willen of niet.

De onderzoekers willen dat ouders en kinderen beter worden begrepen en dat ouders en kinderen vaardiger worden voor het leven. Het is belangrijk dat ouders hun eigen kracht en sociaal netwerk beschikbaar hebben om de regie van hun leven en dat van hun kinderen in eigen hand te nemen. Het is ook belangrijk dat ouders hun netwerk inzetten, uit schaamte, wantrouwen, sociale angst of het ontbreken van de vaardigheden hiervoor.

Conclusie

Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding van de Hogeschool Leiden speelt een cruciale rol in het ontwikkelen van kennis en vaardigheden rondom het ouderschap. Het lectoraat richt zich op de essentie van ouderschap, de invloed ervan op ouders en de ondersteuning die ouders nodig hebben. Ouderschap wordt gezien als een complexe en voortdurend evoluerende fase die zowel invloed heeft op ouders als op kinderen. Door programma’s zoals OuderTeam en het ontwikkelen van lesprogramma’s voor levensvaardigheden, ondersteunt het lectoraat ouders bij het opbouwen van een sterk en veerkrachtig gezin. Het is belangrijk dat ouders hun eigen kracht en sociaal netwerk beschikbaar hebben om de regie van hun leven en dat van hun kinderen in eigen hand te nemen.

Bronnen

1. Sleutelstad Media
2. Kinderopvang Lappelein
3. HBO-kennisbank - Hogeschool Leiden. Ouderschap en Ouderbegeleiding
4. Augeo Magazine - Wat beweegt ouders?
5. KCSamenredzaam - Psychosociale problemen in het speciaal onderwijs
6. Augeo Magazine - Lector levensvaardigheden voor ouders
7. KCSamenredzaam - Ontwikkel je vaardigheden op een nieuwe manier
8. Gelijke Kansen - Levensvaardigheden
9. Metamama - Lectoraat ouderschap ouderbegeleiding
10. HBO-kennisbank - Lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding
11. Sharekit HS Leiden - Onderzoek naar levensvaardigheden