Ouderschap Blijft: Een Methode om Kinderen Te Steunen Bij een Scheiding
juli 1, 2025
Een ouderschapsverklaring speelt een cruciale rol in het bepalen van het juridische ouderlijk gezag en het ouderschap van een kind. In Nederland is de wetgeving rondom ouderschapsverklaringen en het juridisch ouderschap complex, met verschillende scenario’s afhankelijk van de situatie. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van ouderschapsverklaringen, het juridische ouder zijn, en de betekenis van de verklaring voor ouders en kinderen behandeld.
Wat is een ouderschapsverklaring?
Een ouderschapsverklaring is een officiële verklaring die wordt verstrekt door de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB). Deze verklaring bewijst dat een zwangerschap tot stand is gekomen via kunstmatige bevruchting en dat de zaaddonor op het moment van de bevruchting onbekend was voor de ouders. Het is vooral van belang voor meemoeders, waarbij de partner van de biologische moeder het kind samen met haar opvoedt.
De verklaring is vereist bij bepaalde situaties, zoals bij de geboorteaangifte of bij de adoptie van een kind. De verklaring kan alleen worden aangevraagd door de vrouw die zwanger is of net bevallen is. De aanvraag kan online via DigiD worden gedaan, of in het geval van een papieren aanvraag per post. Er zijn echter beperkingen: alleen behandelingen die in Nederland zijn gebeurd, of die in het buitenland plaatsvonden, maar waarbij de behandeling in Nederland is uitgevoerd, worden geregistreerd en de verklaring kan worden verstrekt.
Juridisch ouderschap: Wat betekent dit?
Het juridische ouder zijn is van groot belang voor het bepalen van de rechten en verantwoordelijkheden van ouders. In Nederland is het juridische ouder zijn vaak gekoppeld aan het ouderlijk gezag, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Een juridisch ouder is iemand die op een wettelijke manier het ouderlijk gezag heeft verkregen, waardoor ze verantwoordelijk zijn voor het welzijn van het kind, inclusief de opvoeding, verzorging en het beheer van het vermogen van het kind.
Er zijn verschillende manieren waarop een juridisch ouder kan worden: bij de geboorteaangifte, door adoptie of door erkenning. Bij een lesbische koppel dat een kind krijgt, kan de biologische moeder automatisch juridisch ouder zijn, terwijl de partner van de biologische moeder (de duomoeder) dit niet automatisch is. De duomoeder moet hier actief voor zorgen, bijvoorbeeld via een ouderschapsverklaring of adoptie.
Het verschil tussen juridisch ouderschap en ouderlijk gezag
Hoewel het juridische ouder zijn en het ouderlijk gezag vaak samenhangen, zijn ze verschillend. Het juridische ouder zijn heeft betrekking op de rechten en plichten van ouders in het kader van het erfrecht, de nationaliteit, en de financiële verantwoordelijkheid. Het ouderlijk gezag daarentegen houdt verband met de dagelijkse zorg en opvoeding van het kind, inclusief het nemen van beslissingen over school, medische zorg en het verblijf van het kind in het buitenland.
Bij een scheiding of een relatieverandering is het belangrijk om een ouderschapsplan op te stellen, dat afspraken bevat over de verdeling van de zorg en opvoeding. Dit plan is wettelijk verplicht voor ouders die getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, en voor samenwonende ouders met gezamenlijk gezag. In het ouderschapsplan staan afspraken over hoe ouders met elkaar omgaan, hoe het kind wordt betrokken bij beslissingen, en hoe de financiële verantwoordelijkheid wordt verdeeld.
De rol van de ouderschapsverklaring bij het verkrijgen van juridisch ouder zijn
Voor meemoeders is een ouderschapsverklaring vaak nodig om juridisch ouder te worden. Deze verklaring wordt aangevraagd bij de SDKB en is een belangrijk onderdeel van het proces. De verklaring wordt alleen verstrekt als de zwangerschap via kunstmatige bevruchting is ontstaan en de donor op dat moment onbekend was.
Deze verklaring is ook van belang voor de naamkeuze van het kind. In Nederland kunnen ouders kiezen of het kind de achternaam van de ene ouder of van de andere ouder krijgt. Als het kind bij de geboorte één juridisch ouder heeft, krijgt het de achternaam van die ouder. Als het kind twee juridische ouders heeft, zoals bij een lesbische koppels, dan kan het kind de achternaam van de meemoeder krijgen, tenzij er een gezamenlijke naamskeuze is gemaakt.
Het belang van het ouderschapsplan
Bij een scheiding is het belangrijk dat ouders een ouderschapsplan opstellen, waarin afspraken staan over de verzorging en opvoeding van het kind. Dit plan moet wettelijk verplicht zijn voor ouders die getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, en voor samenwonende ouders met gezamenlijk gezag.
In het ouderschapsplan staan afspraken over hoe ouders met elkaar omgaan, hoe het kind wordt betrokken bij beslissingen, en hoe de financiële verantwoordelijkheid wordt verdeeld. Daarnaast kunnen ouders ook andere afspraken opnemen, zoals regels voor bedtijden, huiswerk, of opvattingen over straffen.
De rol van de juridische hulp bij ouderschapsverklaringen
Het verkrijgen van een ouderschapsverklaring en het opstellen van een ouderschapsplan kan complex zijn. Daarom is het belangrijk om professionele juridische bijstand in te schakelen. Een familierechtadvocaat kan helpen bij het opstellen van een goed geformuleerd ouderschapsplan, en kan ook helpen bij het aanvragen van een ouderschapsverklaring.
Bij het kiezen voor een ouderschapsverklaring, adoptie of erkenning is het belangrijk om goed in te zien wat de consequenties zijn. De manier waarop het ouderschap wordt verkregen, kan in de toekomst grote consequenties hebben. Daarom is het slim om te kiezen voor een familierechtexpert die niet alleen het wettelijke stelsel kent, maar ook kan doorzien welke emotionele, financiële en praktische aspecten er allemaal spelen.
De toekomst van het ouderschapsrecht
De wetgeving rondom ouderschap en gezag is in beweging. Er is een voorstel van de Staatscommissie Herijking Ouderschap dat een meerpersoonsgezag en meerdere juridische ouders moet invoeren. In het rapport van december 2016 wordt aangebevolen dat een kind maximaal vier juridische ouders moet kunnen hebben, die maximaal twee huishoudens vormen. Deze ontwikkeling kan in de toekomst leiden tot meer flexibiliteit in het ouderschap, maar is nog niet in werking gesteld.
Conclusie
Een ouderschapsverklaring is een cruciaal onderdeel van het juridische ouderschap, vooral voor meemoeders en lesbische koppels. Het is belangrijk om te weten wat de verschillen zijn tussen juridisch ouderschap en ouderlijk gezag, en hoe deze invloed hebben op de rechten en verantwoordelijkheden van ouders. Bij een scheiding is het opstellen van een ouderschapsplan van groot belang, en is het verstandig om professionele juridische bijstand in te schakelen. De wetgeving rondom ouderschap en gezag is in beweging, en de toekomst kan meer flexibiliteit bieden in het ouderschap.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
