Naar een psychologie van ouderschap: een visie op de rol van ouders in de opvoeding
juli 1, 2025
In Nederland is het juridisch ouderschap van groot belang voor de rechten en plichten van ouders ten opzichte van hun kind. Het juridisch ouderschap bepaalt onder meer wie wettelijk verantwoordelijk is voor het opvoeden en verzorgen van het kind. Het kan automatisch zijn, bijvoorbeeld wanneer een kind binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap geboren wordt, maar soms moet het juridisch ouderschap ook worden aangevraagd. Dit artikel legt uit wat juridisch ouderschap is, wanneer het automatisch is, wanneer het aangevraagd moet worden en welke stappen daarvoor nodig zijn.
Wat is Juridisch Ouderschap?
Juridisch ouderschap is het wettelijke recht en de plicht van een ouder om zich verantwoordelijk te houden voor het opvoeden en verzorgen van hun kind. Volgens de wet kan een kind maximaal twee juridisch ouders hebben. De moeder die het kind draagt, wordt automatisch als de juridische moeder aangemerkt, tenzij dit door een andere procedure wordt beïnvloed. Ook de vader kan juridisch ouder worden, bijvoorbeeld door erkenning van het kind of door adoptie.
Een juridisch ouder is dus de ouder van het kind volgens de wet. Het verschil met ouderlijk gezag is dat het juridisch ouderschap niet automatisch betekent dat de ouder ook gezag heeft over het kind. Ouderlijk gezag is de rechterlijke bevoegdheid om belangrijke beslissingen over het kind te nemen, zoals schoolkeuze of medische behandelingen. Het juridisch ouderschap daarentegen is het wettelijke recht om het kind te beschermen en te verzorgen, maar het vereist vaak aanvullende stappen om gezag te verkrijgen.
Wanneer is Juridisch Ouderschap Automatisch?
De meest voorkomende manier waarop een persoon automatisch juridisch ouder wordt, is wanneer het kind binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap van de moeder geboren wordt. In dat geval is de partner van de moeder automatisch de juridische vader van het kind. Dit geldt ook als de partner een vrouw is, mits het kind in een geregistreerd partnerschap geboren wordt.
Daarnaast kan een moeder ook juridisch ouder worden door (stief)adoptie. Als een kind wordt geadopteerd, dan wordt het juridische verband tussen het kind en de biologische ouder beëindigd en ontstaat er een nieuw juridisch verband met de adopterende ouder. Ook als het kind al oud is, kan het juridisch ouderschap ontstaan, bijvoorbeeld door adoptie.
Wanneer Moet Juridisch Ouderschap Aangevraagd Worden?
Als een kind niet binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap is geboren, dan is er geen automatisch juridisch ouderschap. In dat geval moet de partner van de moeder het kind erkennen om juridisch ouder te worden. Dit geldt ook als de partner een man of vrouw is en het kind niet binnen een huwelijk is geboren.
Als het kind vóór 1 januari 2023 is erkend, dan is er niet automatisch sprake van gezamenlijk ouderlijk gezag. In dat geval moet de partner van de moeder een formulier invullen om het gezamenlijk ouderlijk gezag aan te vragen. Dit geldt ook als de partner een man is en het kind niet binnen een huwelijk is geboren.
Bij het aanvragen van het juridisch ouderschap is het belangrijk om te controleren of de partner van de moeder al dan niet het kind heeft erkend. Als dit niet het geval is, dan moet er eerst een erkenning plaatsvinden. Dit kan worden gedaan bij de gemeente waar het kind is geboren.
Hoe Wordt Juridisch Ouderschap Aangevraagd?
Als een persoon niet automatisch juridisch ouder is, dan moet hij of zij het kind erkennen of adopteren om juridisch ouder te worden. Dit kan worden gedaan bij de gemeente waar het kind is geboren. Voor het aanvragen van het juridisch ouderschap is het nodig om een aantal documenten mee te nemen, zoals een kopie van de geboorteakte en een bewijs dat het document officieel is.
Daarnaast moet er ook een formulier worden ingevuld bij de rechtbank. Dit formulier moet worden ingezonden met de documenten. De rechtbank kan dit formulier aanvaarden of afwijzen, afhankelijk van de omstandigheden.
Wat Gebeurt er Na het Aanvragen van Juridisch Ouderschap?
Na het aanvragen van het juridisch ouderschap moet de rechtbank het verzoek beoordelen. Als de rechtbank het verzoek aanvaardt, dan wordt de persoon juridisch ouder. Dit betekent dat de persoon wettelijk verantwoordelijk is voor het opvoeden en verzorgen van het kind. De persoon heeft ook het recht om belangrijke beslissingen over het kind te nemen, zoals schoolkeuze of medische behandelingen.
Echter, als de rechtbank het verzoek weigert, dan blijft de persoon niet automatisch juridisch ouder. In dat geval moet er een andere procedure worden gevolgd, zoals het aanvragen van het gezamenlijk ouderlijk gezag of het wachten tot het kind ouder is.
Wat Is het Verschil Tussen Juridisch Ouderschap en Ouderlijk Gezag?
Juridisch ouderschap en ouderlijk gezag zijn twee verschillende zaken. Juridisch ouderschap is het wettelijke recht en de plicht van een ouder om zich verantwoordelijk te houden voor het opvoeden en verzorgen van hun kind. Ouderlijk gezag is de rechterlijke bevoegdheid om belangrijke beslissingen over het kind te nemen, zoals schoolkeuze of medische behandelingen.
Het ouderlijk gezag stopt zodra het kind 18 jaar wordt. Als een persoon op basis van de bovenstaande stappen juridisch ouder is, dan heeft hij of zij het ouderlijk gezag als:
- Het kind geboren is binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap;
- Het kind geboren is vóór het huwelijk of geregistreerd partnerschap, maar het kind is erkend;
- Er sprake is van een (stiefouder)adoptie;
- De persoon met het juridisch ouderschap heeft het gezamenlijk gezag aangevraagd bij de rechtbank.
Wat Gebeurt er als de Moeder Weigert mee te werken?
Soms kan de juridische moeder weigeren mee te werken aan het indienen van een gezamenlijke aanvraag voor het ouderlijk gezag van haar (ex-)partner. In dat geval moet de (ex-)partner een advocaat raadplegen en hem vragen bij de rechtbank een verzoekschrift ter verkrijging van het gezamenlijk ouderlijk gezag in te dienen. In dit verzoekschrift wordt uitgelegd waarom het in het belang van het kind en de (ex-)partner is dat de (ex-)partner eveneens het ouderlijk gezag krijgt.
Hoewel de juridische moeder de mogelijkheid krijgt om zich te verweren, kent de rechter het ouderlijk gezag in beginsel toe aan de (ex-)partner. Dit is anders wanneer het kind bij toewijzing van het gezamenlijk ouderlijk gezag onherstelbaar klem en verloren raakt tussen zijn ouders of als een wijziging van het gezag niet in het belang van het kind is.
Wat Gebeurt er bij een Verandering in de Samenleving?
De wetgeving is in de afgelopen jaren aangepast om rekening te houden met de veranderde samenleving. Er is nu een nieuw wetsvoorstel dat ongehuwde partners bij de erkenning van hun kind het gezamenlijke gezag kan geven. Hierdoor is het niet meer nodig om het ouderlijk gezag via de rechter te regelen wanneer u niet getrouwd of geregistreerd partner bent.
Wanneer u, als partner van de moeder, het kind bij de gemeente erkent, geldt automatisch het ouderlijk gezag. Dit is een belangrijke wijziging in de wetgeving, die ervoor zorgt dat ouders sneller en makkelijker gezag kunnen verkrijgen.
Wat is het Belang van een Goed Juridisch Advies?
Het aanvragen van het juridisch ouderschap kan complex zijn, vooral als de situatie niet duidelijk is. Daarom is het belangrijk om juridisch advies in te winnen, vooral vóór de zwangerschap. Dit advies helpt bij het regelen van het ouderlijk gezag en alle aanverwante zaken.
Een familierechtadvocaat kan u helpen bij het aanvragen van het juridisch ouderschap, het aanvragen van het gezamenlijk ouderlijk gezag en het opstellen van een donorcontract als dat nodig is. Het is belangrijk om te kiezen voor een familierechtexpert die niet alleen het wettelijke stelsel kent, maar ook kan doorzien welke emotionele, financiële en praktische aspecten er allemaal spelen.
Conclusie
Het aanvragen van het juridisch ouderschap is een belangrijk onderdeel van het opvoeden van een kind in Nederland. Het is belangrijk om te weten wat het verschil is tussen juridisch ouderschap en ouderlijk gezag, en wanneer het automatisch is. Als het niet automatisch is, dan moet het worden aangevraagd via de gemeente en de rechtbank. Het aanvragen van het juridisch ouderschap kan complex zijn, en daarom is het belangrijk om juridisch advies in te winnen. Dit helpt bij het regelen van het ouderlijk gezag en alle aanverwante zaken.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
