Invulling van het ouderschap: een overzicht van de praktijk

Het opstellen van een ouderschapsplan is een essentieel onderdeel van het proces van scheiding of het uit elkaar gaan van een ouderschap. Dit plan stelt afspraken vast over de verdeling van zorg, opvoeding en het omgangsrecht met de kinderen. In Nederland is het opstellen van een ouderschapsplan wettelijk verplicht voor ouders die een relatie beëindigen en minderjarige kinderen hebben. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van de invulling van het ouderschap besproken, met aandacht voor co-ouderschap, parallel ouderschap, de rol van het kind in het proces, en de praktische uitwerking van het plan.

De verplichting tot een ouderschapsplan

Sinds 2009 is het opstellen van een ouderschapsplan wettelijk verplicht voor ouders die een relatie beëindigen en minderjarige kinderen hebben. Dit geldt voor zowel gehuwde ouders als geregisteerde partners. Het plan moet worden opgesteld om te zorgen voor duidelijkheid over de verdeling van de zorg en opvoeding van de kinderen. Hierbij staat het belang van het kind centraal, zowel in de praktijk als in de juridische regels.

Een ouderschapsplan moet duidelijkheid geven over verschillende aspecten, waaronder de verdeling van de tijd, de verantwoordelijkheden van beide ouders, de financiële bijdragen, en de manier waarop beslissingen worden genomen. De wet stelt geen vaste regels voor de inhoud van het plan, maar legt wel bepaalde minimumeisen aan. Deze omvatten bijvoorbeeld de manier waarop de ouders met elkaar omgaan, hoe de kinderen worden opgevoed, en hoe de zorg wordt verdeeld.

Co-ouderschap: samenwerking in het belang van het kind

Een van de meest voorkomende vormen van ouderschap na een scheiding is co-ouderschap. Hierbij delen de ouders het gezag over de kinderen en nemen ze samen belangrijke beslissingen. Dit kan worden geclassificeerd als een zorgregeling, waarbij de verdeling van de zorg- en opvoedtaken 50/50 is, of ook een ongelijke verdeling zoals 70/30. Het belangrijkste verschil tussen co-ouderschap en een omgangsregeling is dat bij co-ouderschap beide ouders gelijkwaardig betrokken zijn bij de besluitvorming.

Kenmerken van co-ouderschap zijn onder andere: - Regelmatige communicatie tussen ouders. - Beide ouders nemen belangrijke beslissingen samen. - Beide ouders werken samen om problemen met de kinderen op te lossen. - Beide ouders denken aan het belang van de kinderen. - Beide ouders zorgen voor een soepele overgang van het ene naar het andere huis.

Co-ouderschap vereist een hoge mate van samenwerking en communicatie. De ouders moeten bereid zijn om samen te werken, zelfs als ze niet meer samenwonnen. Daarnaast is het belangrijk dat beide ouders fysiek in staat zijn om de zorg te delen, en dat ze niet te ver van elkaar wonen, zodat het kind zonder problemen naar school en activiteiten kan gaan.

Parallel ouderschap: onafhankelijke beslissingen

Parallel ouderschap is een andere vorm van ouderschap waarbij de ouders hun kinderen elk op hun eigen manier opvoeden, zonder dat ze daar samen overleg over hebben. Bij parallel ouderschap is er weinig communicatie en emotionele betrokkenheid tussen de ouders. Er worden duidelijke afspraken gemaakt om conflicten te verminderen of te voorkomen. Deze afspraken worden vastgelegd in een ouderschapsplan.

Kenmerken van parallel ouderschap zijn onder andere: - Onregelmatige communicatie of alleen in noodgevallen. - Gebruik van e-mail, WhatsApp, een derde persoon of een speciaal schrift om te communiceren over de kinderen. - Beide ouders nemen eigen beslissingen over de kinderen, zolang ze in het huis van de die ouder zijn. - Beide ouders houden zich aan de ouderschapsplannen. Ouders hebben een hulpverlener of organisatie nodig om punten op te lossen waar ze het niet over eens worden.

Bij parallel ouderschap is het belangrijk dat de ouders zich aan hun afspraken houden. Dit helpt om de kinderen te beschermen tegen onrust en verwarring. Ook kan een onafhankelijke derde persoon, zoals een bemiddelaar of sociaal werker, helpen bij het oplossen van problemen.

De rol van het kind in het ouderschapsplan

Bij het opstellen van een ouderschapsplan is het belangrijk om rekening te houden met de wensen en behoeften van het kind. Volgens de Raad voor de Rechtspraak moeten kinderen vanaf 6 jaar bij de afspraken worden betrokken. Bij een rechtszaak wordt het kind vanaf 12 jaar actief betrokken bij de besprekingen over het ouderschapsplan. Voor kinderen tussen 12 en 16 jaar gaat het dan om hun mening over de hoofdverblijfplaats en het ouderlijk gezag. Voor kinderen ouder dan 16 jaar mogen zij ook hun mening geven over de financiële afspraken.

Het betrekken van het kind in het proces helpt om hun gevoel van betrokkenheid en veiligheid te versterken. Het is belangrijk dat de manier waarop dit wordt gedaan, past bij de leeftijd van het kind. Op de website van de Raad voor Rechtsbijstand is handige informatie te vinden over hoe dit praktisch kan worden gedaan.

Praktische uitwerking van het ouderschapsplan

Het opstellen van een ouderschapsplan omvat meerdere aspecten. De ouders moeten afspraken maken over de verdeling van de tijd, de verantwoordelijkheden, de financiële bijdragen, en de manier waarop beslissingen worden genomen. Daarnaast is het belangrijk om afspraken te maken over het halen en brengen van de kinderen, de verdeling van de vakanties, of de regeling rond de feestdagen, verjaardagen of andere bijzondere dagen.

Een goed doordacht ouderschapsplan biedt duidelijkheid en voorkomt mogelijke conflicten. Het is belangrijk om open en eerlijk te communiceren, zodat de kinderen zich veilig en gelukkig voelen. Daarnaast is het verstandig om het plan te laten beoordelen door een juridisch advies, zodat het ook juridisch bindend is.

Samenwerking tussen ouders

Het opstellen van een ouderschapsplan vereist samenwerking tussen de ouders. De ouders moeten samenwerken om een plan op te stellen dat past bij hun situatie en het belang van het kind. Dit kan gebeuren via een mediator of een familierechtadvocaat. Een mediator helpt ouders bij het vinden van oplossingen en kan afspraken in het ouderschapsplan juridisch beoordelen.

Een belangrijke stap in het proces is het opstellen van een gezamenlijk kostenoverzicht. Hiermee kunnen de ouders de financiële situatie van de kinderen in de gaten houden en onnodige spanningen vermijden. Daarnaast is het belangrijk om essentiële spullen te dupliceren, zodat beide huishoudens volledig uitgerust zijn.

Conclusie

Het opstellen van een ouderschapsplan is essentieel bij een scheiding of het uit elkaar gaan van een ouderschap. Het plan stelt afspraken vast over de verdeling van de zorg en opvoeding van de kinderen. Hierbij staat het belang van het kind centraal, zowel in de praktijk als in de juridische regels. Co-ouderschap en parallel ouderschap zijn twee veelvoorkomende vormen van ouderschap, waarbij de ouders samenwerken of apart werken. Het betrekken van het kind in het proces is belangrijk, zodat het zich veilig en gelukkig voelt. Een goed doordacht ouderschapsplan biedt duidelijkheid en voorkomt conflicten. Het is belangrijk dat de ouders samenwerken en open communiceren, zodat de kinderen zich veilig en gelukkig voelen.

Bronnen

1. https://www.nji.nl/scheiding/welke-vormen-van-ouderschap-zijn-er
2. https://boersadvocaten.nl/kennis/het-ouderschapsplan-opstellen-in-5-stappen/
3. https://mediationbureaumn.nl/checklist-ouderschapsplan/
4. https://vz-advocaten.nl/blog/tips-voor-succesvol-co-ouderschap/
5. https://praktijkmoos.nl/kennisbank-mediation/ouderschap/ouderschapsplan/
6. https://uitelkaar.nl/info-over-scheiden/co-ouderschap-of-omgangsregeling
7. https://www.oostlanderverhoeven.nl/ouderschap/
8. https://pro-deo-advocaten.com/pro-deo-familierecht-advocaat/scheidingsadvocaat/ouderschapsplan/
9. https://www.ambtadvocaten.nl/kennisbank/co-ouderschap/
10. https://www.snijders-advocaten.nl/actueel/het-ouderschapsplan/