Stevig Ouderschap: Een Preventieve Interventie voor Een Veilige Opvoeding

Stevig Ouderschap is een preventieve interventie die gericht is op het voorkomen van ernstige opvoedingsproblemen en kindermishandeling. Het programma biedt ondersteuning aan kwetsbare (aanstaande) ouders en gezinnen, met name die in een moeilijke situatie verkeren of een verhoogd risico op opvoedingsproblemen hebben. De interventie wordt uitgevoerd via huisbezoeken van gespecialiseerde jeugdverpleegkundigen, die zowel tijdens de zwangerschap (prenataal) als na de geboorte (postnataal) actief zijn. Het doel is om ouders te helpen hun zelfvertrouwen, opvoedvaardigheden en sociale steun te vergroten, zodat ze een positieve en veilige opvoeding kunnen bieden. In dit artikel worden de kernprincipes, uitvoering, doelgroep, effectiviteit en andere relevante aspecten van Stevig Ouderschap uitgebreid besproken op basis van de beschikbare bronnen.

Kernprincipes en Doelstelling

Stevig Ouderschap is een preventieve interventie die gericht is op het voorkomen van ernstige opvoedingsproblemen en kindermishandeling. De interventie is gericht op het versterken van ouderschaps- en opvoedkennis, het vergroten van zelfvertrouwen, het verbeteren van stresshanteerbaarheid en het versterken van het sociale netwerk van ouders. De kern van het programma bestaat uit huisbezoeken van een speciaal opgeleide jeugdverpleegkundige, die zowel tijdens de zwangerschap als na de geboorte van het kind actief is. Tijdens deze bezoeken wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van het kind, de omstandigheden van het gezin, de hulp van het sociale netwerk en de hulp van de ouders in hun rol als ouder.

De interventie is gericht op gezinnen met kinderen in de leeftijd van -5 maanden tot 2,5 jaar, waarbij sprake is van een of meerdere risicofactoren. Deze factoren omvatten een belastende voorgeschiedenis, persoonlijke problemen, onvoldoende steunende context en/of een verzwaarde opvoeding. De signalering van deze gezinnen gebeurt middels een vragenlijst die na de geboorte van het kind wordt aangeboden. Deze vragen richten zich op bekende risico’s voor opvoedingsproblematiek, zoals jeugdervaringen met mishandeling, persoonlijke problemen en sociale isolatie.

De interventie is wetenschappelijk onderzocht en bewezen effectief. Uit onderzoek blijkt dat kinderen waarvan de ouders hebben meegedaan aan Stevig Ouderschap, zich lichamelijk en sociaal-emotioneel beter ontwikkelen. Ouders geven aan dat zij door Stevig Ouderschap de ontwikkeling van hun kind beter begrijpen en hun gezin daardoor meer in balans is. Ook hebben ze meer vertrouwen in zichzelf als ouder. Vijf jaar nadat de huisbezoeken zijn afgesloten, zeggen ze dit nog steeds.

Doelgroep en Aanmeldcriteria

Stevig Ouderschap richt zich op gezinnen met kinderen in de leeftijd van -5 maanden tot 2,5 jaar, waarbij sprake is van een of meerdere risicofactoren. Deze factoren omvatten een belastende voorgeschiedenis, persoonlijke problemen, onvoldoende steunende context en/of een verzwaarde opvoeding. De interventie is bedoeld voor (aanstaande) ouders met een verhoogd risico op opvoedingsproblemen. Dit zijn ouders die weinig steun ervaren vanuit hun directe omgeving, onzeker zijn over het ouderschap of een belaste jeugd hebben gehad. Ook ouders die niet kunnen of willen starten met Voorzorg kunnen baat hebben bij deze ondersteuning.

De aanmeldcriteria voor Stevig Ouderschap zijn als volgt: de (aanstaande) ouder moet behoefte hebben aan extra ondersteuning, bereid zijn tot deelname, zich aanmelden vanaf 12 weken zwangerschap of tot het kind een half jaar oud is, de Nederlandse taal enigszins beheerst en in een bepaalde regio wonen. De interventie is in veel gemeenten beschikbaar, waaronder Arnhem, Renkum, Scherpenzeel, Overbetuwe, Lingewaard, Nijkerk, Rheden, Doesburg, Westervoort, Duiven, Wageningen, Zevenaar of Ede.

De aanmelding kan via het consultatiebureau, de verloskundige (tijdens de zwangerschap) of de gynaecoloog. Na de geboorte ontvangen ouders een vragenlijst van de jeugdverpleegkundige, die tijdens het huisbezoek wordt besproken. Als uit de antwoorden blijkt dat Stevig Ouderschap passend is, neemt de jeugdverpleegkundige contact op voor het maken van een eerste afspraak. Er is een online aanmeldformulier beschikbaar voor professionals en cliënten, afhankelijk van de JGZ-organisatie.

Uitvoering en Aanbod

De uitvoering van Stevig Ouderschap gebeurt via huisbezoeken van een gespecialiseerde jeugdverpleegkundige. Tijdens de zwangerschap (prenataal) worden er ongeveer vier huisbezoeken afgelegd, terwijl na de geboorte (postnataal) zes tot tien huisbezoeken worden ingepland. Deze bezoeken duren ongeveer 90 minuten en bieden ouders de ruimte om vragen te stellen over de verzorging en opvoeding van hun kind, hun achtergrond te bespreken en hun verwachtingen en uitdagingen te delen. De jeugdverpleegkundige luistert naar de ouders, denkt met hen mee en geeft eventueel advies. De gesprekken vinden plaats bij de ouders thuis, waardoor de interventie is afgestemd op hun eigen behoeften en context.

De interventie is zowel voor (aanstaande) ouders met een verhoogd risico op opvoedingsproblemen als voor ouders die het gevoel hebben dat ze extra ondersteuning nodig hebben. De jeugdverpleegkundige helpt ouders bij het vergroten van hun zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en sociale steun. Er wordt aandacht besteed aan de verwachtingen en uitdagingen van het ouderschap, de opvoeding en de relatie tussen de ouders. De jeugdverpleegkundige bespreekt de jeugd van de ouders, hun huidige situatie en de gezondheid van de baby. Het doel is om ouders te helpen een positieve en veilige opvoeding te bieden en te leren omgaan met tegenslagen. De interventie gaat uit van de eigen kracht van de ouders en hun eigen invulling van de opvoeding.

De interventie is kosteloos voor deelnemende gezinnen. Deelname is vrijwillig, en de jeugdverpleegkundige bespreekt met de ouders of ze passend zijn voor de interventie. Bij twijfel kan een aanmelding altijd worden gedaan, en de jeugdverpleegkundige zal met de ouders bespreken of samen zoeken naar een andere passende interventie.

Effectiviteit en Onderzoek

Stevig Ouderschap is wetenschappelijk onderzocht en wordt als effectief beschouwd. Onderzoek toont aan dat kinderen van ouders die hebben deelgenomen aan het programma, zich beter ontwikkelen op lichamelijk en sociaal-emotioneel gebied. Ouders geven aan dat zij door Stevig Ouderschap de ontwikkeling van hun kind beter begrijpen en hun gezin daardoor meer in balans is. Ook hebben ze meer vertrouwen in zichzelf als ouder. Een onderzoek, waarbij gezinnen werden verdeeld in een groep die de interventie ontving en een controlegroep, liet zien dat het beter ging in de gezinnen die Stevig Ouderschap kregen. De interventie lijkt het meest effectief in gezinnen met een eerste kind, gezinnen waar ouders zich zorgen maken om hun kind en in gezinnen die moeilijkheden ervaren.

De effectiviteit van de interventie is aangetoond met een voor- en nameting. Er zijn twee studies beschikbaar, waarvan minimaal één is uitgevoerd in Nederland. De interventie is erkend als effectief volgens eerste aanwijzingen. De erkenningscommissie heeft beoordeeld dat de studies in lichte bewijskracht voorzien en blijft bij het oordeel Eerste aanwijzingen voor effectiviteit. De interventie is onderdeel van het actieprogramma Kansrijke Start, dat gericht is op het verkleinen van gezondheidsachterstanden bij kinderen. De interventie is ook onderdeel van het VWS-programma Kansrijke Start, dat ervoor zorgt dat alle jeugdigen een kansrijke start kunnen hebben.

Uitvoering en Tijdsinvestering

De uitvoering van Stevig Ouderschap gebeurt via huisbezoeken van een gespecialiseerde jeugdverpleegkundige. Tijdens de zwangerschap (prenataal) worden er ongeveer vier huisbezoeken afgelegd, terwijl na de geboorte (postnataal) zes tot tien huisbezoeken worden ingepland. Deze bezoeken duren ongeveer 90 minuten en bieden ouders de ruimte om vragen te stellen over de verzorging en opvoeding van hun kind, hun achtergrond te bespreken en hun verwachtingen en uitdagingen te delen. De jeugdverpleegkundige luistert naar de ouders, denkt met hen mee en geeft eventueel advies. De gesprekken vinden plaats bij de ouders thuis, waardoor de interventie is afgestemd op hun eigen behoeften en context.

De interventie is zowel voor (aanstaande) ouders met een verhoogd risico op opvoedingsproblemen als voor ouders die het gevoel hebben dat ze extra ondersteuning nodig hebben. De jeugdverpleegkundige helpt ouders bij het vergroten van hun zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en sociale steun. Er wordt aandacht besteed aan de verwachtingen en uitdagingen van het ouderschap, de opvoeding en de relatie tussen de ouders. De jeugdverpleegkundige bespreekt de jeugd van de ouders, hun huidige situatie en de gezondheid van de baby. Het doel is om ouders te helpen een positieve en veilige opvoeding te bieden en te leren omgaan met tegenslagen. De interventie gaat uit van de eigen kracht van de ouders en hun eigen invulling van de opvoeding.

De interventie is kosteloos voor deelnemende gezinnen. Deelname is vrijwillig, en de jeugdverpleegkundige bespreekt met de ouders of ze passend zijn voor de interventie. Bij twijfel kan een aanmelding altijd worden gedaan, en de jeugdverpleegkundige zal met de ouders bespreken of samen zoeken naar een andere passende interventie.

Conclusie

Stevig Ouderschap is een effectieve preventieve interventie die gericht is op het voorkomen van ernstige opvoedingsproblemen en kindermishandeling. De interventie biedt ondersteuning aan kwetsbare (aanstaande) ouders en gezinnen, met name die in een moeilijke situatie verkeren of een verhoogd risico op opvoedingsproblemen hebben. De interventie wordt uitgevoerd via huisbezoeken van gespecialiseerde jeugdverpleegkundigen, die zowel tijdens de zwangerschap (prenataal) als na de geboorte (postnataal) actief zijn. De kern van het programma bestaat uit huisbezoeken van een speciaal opgeleide jeugdverpleegkundige, die zowel tijdens de zwangerschap als na de geboorte van het kind actief zijn. De interventie is gericht op gezinnen met kinderen in de leeftijd van -5 maanden tot 2,5 jaar, waarbij sprake is van een of meerdere risicofactoren. De interventie is wetenschappelijk onderzocht en bewezen effectief. Uit onderzoek blijkt dat kinderen waarvan de ouders hebben meegedaan aan Stevig Ouderschap, zich lichamelijk en sociaal-emotioneel beter ontwikkelen. Ouders geven aan dat zij door Stevig Ouderschap de ontwikkeling van hun kind beter begrijpen en hun gezin daardoor meer in balans is. Ook hebben ze meer vertrouwen in zichzelf als ouder. Vijf jaar nadat de huisbezoeken zijn afgesloten, zeggen ze dit nog steeds.

De interventie is zowel voor (aanstaande) ouders met een verhoogd risico op opvoedingsproblemen als voor ouders die het gevoel hebben dat ze extra ondersteuning nodig hebben. De jeugdverpleegkundige helpt ouders bij het vergroten van hun zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en sociale steun. Er wordt aandacht besteed aan de verwachtingen en uitdagingen van het ouderschap, de opvoeding en de relatie tussen de ouders. De jeugdverpleegkundige bespreekt de jeugd van de ouders, hun huidige situatie en de gezondheid van de baby. Het doel is om ouders te helpen een positieve en veilige opvoeding te bieden en te leren omgaan met tegenslagen. De interventie gaat uit van de eigen kracht van de ouders en hun eigen invulling van de opvoeding. De interventie is kosteloos voor deelnemende gezinnen. Deelname is vrijwillig, en de jeugdverpleegkundige bespreekt met de ouders of ze passend zijn voor de interventie. Bij twijfel kan een aanmelding altijd worden gedaan, en de jeugdverpleegkundige zal met de ouders bespreken of samen zoeken naar een andere passende interventie.

Bronnen

1. Stevig Ouderschap
2. Stevig Ouderschap - Kansrijke Start Utrecht
3. Stevig Ouderschap - NCJ
4. Stevig Ouderschap - Officiële website
5. Wat is Stevig Ouderschap?
6. Stevig Ouderschap - Nederlands Jeugdgezondheidscentrum
7. Stevig Ouderschap - GGD Hollands Noorden
8. Is Stevig Ouderschap een verantwoorde methode?
9. Stevig Ouderschap - Professionele informatie
10. Stevig Ouderschap - Ondersteuning voor vroegtijdige opvoeding
11. Stevig Ouderschap - Implementatie
12. Stevig Ouderschap - Seminariocreandoriqueza