Ouderschap na scheiding: Interventies en hulpvormen voor een betere omgang met kinderen

Een scheiding is voor veel gezinnen een ingrijpende gebeurtenis, die zowel voor ouders als kinderen grote veranderingen met zich meebrengt. In de context van het ouderschap na scheiding zijn er verschillende interventies en hulpvormen ontwikkeld om ouders te ondersteunen bij het vormgeven van hun rol als ouder en de ontwikkeling van hun kinderen te ondersteunen. Deze artikel bespreekt de belangrijkste interventies, zoals de ScheidingsATLAS, Ouderschap Na Scheiding, en andere programma’s, en legt uit hoe deze kunnen bijdragen aan een betere omgang met kinderen na een scheiding.

Ouderschap na scheiding: De uitdagingen

Een scheiding verandert de situatie van ouders en kinderen op verschillende manieren. Ouders die gescheiden zijn, moeten hun verantwoordelijkheden opnieuw definiëren en leren omgaan met de nieuwe situatie. Dit kan leiden tot conflicten, onzekerheid en een gebrek aan overleg tussen ouders. Daarnaast kunnen kinderen last krijgen van de veranderingen in hun omgeving, zoals een verlies van veiligheid, emotionele onzekerheid, of moeilijkheden bij het omgaan met de nieuwe situatie.

De gevolgen van een scheiding zijn niet alleen emotioneel, maar ook sociaal en academisch. Volgens onderzoek is ongeveer één op de drie kinderen bij een scheiding van hun ouders betrokken. Deze kinderen kunnen last krijgen van gedragsproblemen, verminderde concentratie, en emotionele onrust. Daarom is het belangrijk dat ouders na een scheiding hun rol als ouder goed kunnen uitvoeren en de kinderen op een gestructureerde en ondersteunende manier kunnen begeleiden.

ScheidingsATLAS: Een kortdurende interventie voor gescheiden ouders

Een van de meest gebruikte en effectieve interventies is ScheidingsATLAS, ontwikkeld door TNO in samenwerking met gescheiden ouders. Deze interventie is bedoeld om ouders te ondersteunen bij het vormgeven van hun ouderrol na een scheiding. De training biedt informatie, handvatten en ondersteuning om de communicatie tussen ouders te verbeteren en de kinderen te ondersteunen.

De ScheidingsATLAS bestaat uit twee varianten: een groepsprogramma met twee bijeenkomsten van elk drie uur, en een online training met zes inhoudelijke hoofdstukken. Beide varianten delen dezelfde inhoud, maar het verschil ligt in de vormgeving. De groepsbijeenkomsten zijn interactief, met het uitwisselen van tips, animaties, rollenspellen en begeleide oefeningen. De online training laat ouders op hun eigen tempo werken aan het opbouwen van kennis en vaardigheden.

De training richt zich op het oplossen van conflicten, het verbeteren van de communicatie tussen ouders, en het leren omgaan met de emotionele impact van een scheiding. De training helpt ouders bij het vormgeven van een nieuw ouderlijk gezag en het ondersteunen van hun kinderen in de nieuwe situatie. Volgens evaluaties van deelname is de training zeer effectief, aangezien ouders zich na deelname beter voelen en meer kennis hebben gekregen over hoe ze hun kinderen kunnen ondersteunen.

Ouderschap Na Scheiding: Een gerichte aanpak voor complexe situaties

De interventie Ouderschap Na Scheiding is bedoeld voor ouders die in een complexe scheiding zijn verwikkeld en niet op eigen kracht met elkaar kunnen samenwerken bij de opvoeding van hun kinderen. Deze interventie is goed onderbouwd en gericht op het verbeteren van de communicatie en samenwerking tussen ouders, met het oog op het welzijn van de kinderen.

De aanpak van Ouderschap Na Scheiding omvat onder meer psycho-educatie, oplossingsgerichte gesprekstechnieken, en motiverende gespreksvoering. Het doel is om ouders te helpen hun strijd te stoppen, gezamenlijk ouderschap vorm te geven, en constructief overleg te plegen over de kinderen. De interventie is gericht op ouders die last hebben van complex ouderschap na een scheiding, met kinderen tot 18 jaar.

De interventie is in een instelling uitvoerbaar en wordt uitgeoefend door gespecialiseerde hulpverleners. De tijd die nodig is voor de interventie is maximaal elf gesprekken, verdeeld over een half jaar. De interventie wordt door de Deelcommissie Jeugdzorg en psychosociale/pedagogische preventie erkend als goed onderbouwd en integraal vve-programma.

Ouderschap Blijft en PSO: Aanvullende hulpvormen

Naast ScheidingsATLAS en Ouderschap Na Scheiding zijn er ook andere programma’s die ouders kunnen ondersteunen bij het vormgeven van hun ouderrol. Ouderschap Blijft is een methode gericht op het ondersteunen van ouders bij het opnieuw vormgeven van hun ouderrol. De training helpt ouders bij het verbeteren van hun communicatie en het oplossen van conflicten. De methode is bedoeld voor professionals in het sociaal domein die in hun werk met complexe echtscheidingen te maken hebben.

PSO (Parallel Solo Ouderschap) is een ander programma dat ouders helpt bij het individueel omgaan met de situatie na een scheiding. Hierbij staat de persoonlijke ontwikkeling van de ouder centraal. Er is aandacht voor hoe ouders hun eigen rol kunnen omvormen, en hoe ze hun kinderen kunnen ondersteunen. PSO helpt ouders bij het leren omgaan met de verschillen in hun relatie en het accepteren van hun positie als ouder.

De rol van de jeugdprofessional

Bij complexe scheidingen is de rol van de jeugdprofessional belangrijk. Het is belangrijk dat de jeugdprofessional neutraal blijft en geen partij kiest voor een van de ouders. Dit versterkt namelijk onbedoeld de strijd tussen de ouders en daarmee ook de loyaliteitsproblemen van hun kind. De jeugdprofessional moet zowel de ouders als hun kind evenveel ruimte geven om te spreken en evenveel aandacht geven.

Daarnaast is het belangrijk dat de jeugdprofessional de communicatie tussen de ouders helpt verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door de belangen van de ouders helder te krijgen en te kijken naar wat ze uiteindelijk willen bereiken. Er is namelijk een duidelijk verschil tussen de oplossingen die ouders willen (hun ‘posities’) en de zorgen en behoeften die ze hebben (hun ‘belangen’).

Effectiviteit van interventies

De effectiviteit van interventies zoals ScheidingsATLAS en Ouderschap Na Scheiding is onderzocht in meerdere onderzoeken. Het onderzoek laat zien dat het mogelijk is om met ScheidingsATLAS ouders laagdrempelig te ondersteunen bij ouderschap na scheiding. Ouders en groepsleiders zijn enthousiast over de training, en geven een gemiddeld rapportcijfer van 8 (groep) of 7 (online). De meeste ouders voelen zich na deelname aan de training geïnformeerd en beter toegerust op ouderschap na scheiding.

Daarnaast zijn er ook programma’s zoals ACT4Kids, die kinderen helpen bij het versterken van hun vaardigheden en het leren omgaan met complexe situaties. Deze programma’s zijn gericht op jonge kinderen en helpen bij het oplossen van problemen en het versterken van het zelfvertrouwen.

Samenvatting

Een scheiding brengt veel veranderingen met zich mee voor ouders en kinderen. Het is daarom belangrijk dat ouders na een scheiding hun rol als ouder goed kunnen uitvoeren en de kinderen op een gestructureerde en ondersteunende manier kunnen begeleiden. Er zijn verschillende interventies ontwikkeld om ouders hierbij te helpen, zoals ScheidingsATLAS, Ouderschap Na Scheiding, Ouderschap Blijft, PSO, en ACT4Kids. Deze programma’s helpen ouders bij het verbeteren van hun communicatie, het oplossen van conflicten, en het leren omgaan met de nieuwe situatie. De effectiviteit van deze programma’s is onderzocht en blijkt positief te zijn.

Bronnen

1. Ouderschap na scheiding – Richtlijnen JeugdHelp
2. Hulp bij problemen bij het scheiden – SterkinRegie
3. Ouderschap met Liefde en Grenzen – Kinderopleiding Lappelein
4. Kind en scheiding – ScheidingsATLAS
5. Hulpaanbod scheiding Zuid-Holland Zuid – Enver
6. Kortdurende en laagdrempelige opvoedondersteuning – TNO
7. Opvoeding na scheiding – Entrea Lindenhout
8. Aanpak en interventies – Richtlijnen JeugdHelp
9. Preventieve aanpak scheidingsproblematiek – TNO
10. Ouderschap na scheiding – Nederlands Jeugdinstituut
11. ScheidingsATLAS – TNO