Kinderopvang in Nederland en Vlaanderen: Kwaliteit, Subsidies en Toekomstige Ontwikkelingen
juni 6, 2025
De inzet van zelfstandige professionals (zzp’ers) in de kinderopvangsector ondergaat aanzienlijke veranderingen. Nieuwe regelgeving en handhaving van de Wet DBA leiden tot een afname van het aantal zzp’ers in kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang, terwijl gastouders in principe zelfstandig kunnen blijven werken. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor zowel de organisaties als de professionals in de sector. Dit artikel geeft een overzicht van de huidige situatie, de belangrijkste veranderingen en de mogelijke toekomstperspectieven voor zzp’ers in de kinderopvang.
Afname van het Aantal ZZP’ers in de Kinderopvang
In 2025 is een duidelijke afname te zien in het aantal zzp’ers in de kinderopvang, met name in de dagopvang en buitenschoolse opvang. Volgens schattingen is er een daling van ongeveer 70% in het aantal zzp’ers. Deze daling is een direct gevolg van de strengere regels van de Belastingdienst en de handhaving van de Wet DBA. Veel pedagogisch medewerkers die voorheen als zzp’er werkten, zijn nu teruggekeerd naar een dienstverband of werken via een uitzendbureau. In 2024 waren er nog ongeveer 17.000 zzp’ers actief in de kinderopvang, goed voor de opvang van ongeveer 90.000 kinderen per maand.
De Wet DBA en Schijnzelfstandigheid
De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) is bedoeld om schijnzelfstandigheid te voorkomen. De Belastingdienst hanteert strenge criteria om te bepalen of er sprake is van een echte zelfstandige ondernemer of een werknemer in loondienst. In de kinderopvang wordt het lastig geacht om aan deze criteria te voldoen, omdat pedagogisch medewerkers vaak werken op een vaste locatie, onder aansturing en zonder significant ondernemersrisico.
De 13 zelfstandigheidscriteria, zoals beschreven in diverse bronnen, zijn van belang om te bepalen of een zzp’er daadwerkelijk als zelfstandige kan opereren. Deze criteria omvatten onder meer het zelf bepalen van de werkzaamheden, het dragen van ondernemersrisico’s en het investeren in eigen materialen en middelen.
Gastouders: Een Uitzondering op de Regel
In tegenstelling tot pedagogisch medewerkers in kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang, kunnen gastouders in principe zelfstandig blijven werken. Dit komt doordat gastouders vaak thuiswerken, voor eigen risico en rekening, en zonder directe aansturing van een organisatie. Echter, ook gastouders moeten kunnen aantonen dat zij daadwerkelijk zelfstandig zijn en voldoen aan de eisen van de Belastingdienst.
Alternatieven voor ZZP: Uitzending en Detachering
Naast het terugkeren naar een dienstverband, kiezen sommige zzp’ers ervoor om via een uitzend- of detacheringsbureau te werken. Kinderopvangorganisaties zien dit ook als een mogelijkheid om flexibele capaciteit te behouden. Echter, detachering kan duurder zijn dan het direct inzetten van zzp’ers, omdat de werkgever ook de kosten voor de bemiddeling moet betalen.
Risico’s en Uitdagingen voor Organisaties
De afname van het aantal zzp’ers kan leiden tot uitdagingen voor kinderopvangorganisaties, zoals personeelstekorten en hogere kosten. Om deze risico’s te beperken, is het belangrijk dat organisaties een duidelijk beleid opstellen met betrekking tot de inzet van zzp’ers en alternatieve vormen van flexibele arbeid.
Organisaties kunnen ook investeren in interne flexpools, waarbij eigen personeel wordt ingezet voor tijdelijke opdrachten. Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor een goede roosterplanning en om medewerkers te stimuleren om extra uren te werken.
De Rol van de Belastingdienst en Handhaving
De Belastingdienst heeft aangekondigd dat zij strenger zal handhaven op schijnzelfstandigheid in de kinderopvang. Dit betekent dat organisaties die onrechtmatig gebruik maken van zzp’ers, een boete kunnen krijgen. Het is daarom van groot belang dat organisaties zich goed laten informeren over de regels en deze correct toepassen.
Nieuwe Eisen voor Gastouders
Vanaf 1 januari 2025 gelden er nieuwe eisen voor gastouders met betrekking tot speeltoestellen en kinderbedden. Gastouders hoeven niet langer te voldoen aan de regels van het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen 2023 (WAS 2023), omdat speeltoestellen in de tuin van een gastouder als privégebruik worden beschouwd. Wel moeten gastouders nog steeds maatregelen nemen om veiligheids- en gezondheidsrisico’s te beperken.
Verplichte Bijscholing voor Babyopvang
Vanaf 1 januari 2025 is het verplicht voor pedagogisch medewerkers om een speciale bijscholing te volgen voordat zij met baby’s (0-jarigen) mogen werken. Deze bijscholing geldt ook voor invalkrachten en tijdelijke medewerkers. Zonder deze bijscholing mogen pedagogisch medewerkers niet op een groep met 0-jarigen werken, ook niet als zij de baby’s niet direct verzorgen.
Minimale Taaleis voor Medewerkers
Er is een minimale taaleis voor medewerkers in de kinderopvang en buitenschoolse opvang. Dit is bedoeld om ervoor te zorgen dat medewerkers in staat zijn om effectief te communiceren met kinderen en ouders.
De Toekomst van Flexibele Arbeid in de Kinderopvang
De toekomst van flexibele arbeid in de kinderopvang is onzeker. De strengere regels en handhaving van de Wet DBA hebben geleid tot een afname van het aantal zzp’ers. Het is echter waarschijnlijk dat er nog steeds behoefte zal zijn aan flexibele capaciteit in de sector. Organisaties zullen moeten zoeken naar manieren om deze capaciteit te organiseren op een manier die voldoet aan de wet- en regelgeving.
Het is belangrijk dat organisaties en professionals in de kinderopvang zich goed laten informeren over de veranderingen en de mogelijkheden die er zijn. Door samen te werken en te investeren in een goede organisatie van flexibele arbeid, kan de kinderopvangsector ook in de toekomst een aantrekkelijke en kwalitatief hoogwaardige dienstverlening bieden.
Conclusie
De kinderopvangsector staat voor een transitie wat betreft de inzet van zzp’ers. De strengere regels rondom de Wet DBA leiden tot een afname van het aantal zelfstandigen, met name in de dagopvang en buitenschoolse opvang. Gastouders vormen een uitzondering en kunnen in principe zelfstandig blijven werken. Organisaties moeten zich aanpassen aan deze veranderingen door te investeren in interne flexpools, een goed roosterbeleid en het naleven van de wet- en regelgeving. De toekomst van flexibele arbeid in de kinderopvang vereist een zorgvuldige afweging van de risico’s en mogelijkheden, en een constructieve samenwerking tussen organisaties en professionals.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
