Co-ouderschap en de leeftijd van het kind: Wat ouders moeten weten

Inleiding

Co-ouderschap is een veelgebruikte term in de context van scheiding en gezinsveranderingen. Het betekent dat beide ouders gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de opvoeding en verzorging van hun kind. Hoewel co-ouderschap in veel gevallen een gunstige oplossing is, is het belangrijk om rekening te houden met de leeftijd van het kind. De leeftijd van het kind speelt een cruciale rol bij het bepalen of co-ouderschap geschikt is en hoe het in de praktijk kan worden uitgevoerd. De beschikbare informatie uit de bronnen legt uit dat co-ouderschap over het algemeen niet geschikt is voor jonge kinderen, en dat het belang van het kind centraal moet staan bij elke beslissing. In dit artikel worden de leeftijdscriteria, de invloed van leeftijd op co-ouderschap, en de rol van de rechter bij het vaststellen van een omgangsregeling besproken.

De leeftijd en het belang van het kind

De leeftijd van het kind is het belangrijkste criterium bij het bepalen of co-ouderschap geschikt is. Volgens meerdere bronnen is co-ouderschap over het algemeen niet geschikt voor kinderen jonger dan vier tot vijf jaar, en in ieder geval niet voor kinderen die jonger zijn dan drie jaar. Dit heeft te maken met de hechting. Een gezonde hechting is cruciaal voor het welzijn van jonge kinderen. De moeder is over het algemeen de primaire verzorger, en het kind ontwikkelt een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Dit is een gezonde hechting. Hechting met de secundaire verzorger, meestal de vader, komt tot stand in de eerste drie levensjaren. Deze band moet worden opgebouwd door regelmatig contact en aanwezigheid. Kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit.

Bij baby’s en peuters is het belangrijk dat de zorg gelijkmatig verdeeld wordt, maar dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te betekenen dat het kind gelijkmatig verdeeld wordt over beide ouders. Voor jonge kinderen is het belangrijk om structuur te houden, zodat ze zich veilig en stabiel voelen. Overnachten bij de andere ouder wordt vaak pas vanaf de leeftijd van 2 jaar aangeraden, wanneer er sprake is van voldoende taalbegrip. Bij baby’s staat voorop dat ze een band opbouwen met een ouder. Daardoor is het niet wenselijk als ze langere tijd weg zijn bij de verzorgende ouder, in de praktijk doorgaans de moeder. Overnachten is daardoor niet verstandig. In het ideale geval ziet de niet-verzorgende ouder zijn (of haar) kind meerdere keren in de week een paar uur, liefst in het huis van de verzorgende ouder.

De leeftijd van het kind en de invloed op co-ouderschap

De leeftijd van het kind beïnvloedt ook de manier waarop co-ouderschap kan worden uitgevoerd. Voor kinderen in de leeftijd van 0 tot 3 jaar wordt co-ouderschap over het algemeen als minder geschikt beschouwd. Dit komt doordat jonge kinderen behoefte hebben aan een stabiele hechtingsfiguur en moeite hebben met het begrijpen van tijd en afwisseling. Een kind van deze leeftijd kan de lange periodes van scheiding van de primaire verzorger niet goed verwerken. Het is belangrijk dat één ouder zich primair aan de zorg wijdt, terwijl de andere ouder nauw betrokken blijft, bijvoorbeeld door regelmatig contact te onderhouden en de band met het kind te versterken.

Voor kinderen in de basisschoolleeftijd (5 tot 12 jaar) ontwikkelen ze zich snel op verschillende gebieden. Ze hebben behoefte aan zowel structuur als inspraak. Het is belangrijk om de kinderen bij de omgangsregeling te betrekken en naar hun mening te luisteren. Ze kunnen verrassend scherpe of creatieve opvattingen hebben over hoe de omgang eruit zou moeten zien. Het is cruciaal om een regeling te treffen die als extra druk wordt ervaren. Regelmatig contact met beide ouders, bijvoorbeeld door middel van Skype of telefoongesprekken, kan een goede aanvulling zijn op de fysieke bezoeken.

Tieners (12 tot 18 jaar) hebben behoefte aan autonomie, ook op het vlak van omgang. Daarom is het goed om ze intensief te betrekken bij het inrichten van de omgangsregeling. Maar bedenk wel: als ouder blijven jullie verantwoordelijk voor het overleg en het eindresultaat. Kinderen van 12 jaar en ouder zijn vaak druk met van alles en nog wat: sporten, sociale contacten, muziekles, noem maar op. De omgangsregeling kan als extra druk voelen. Ook om deze reden is het verstandig om het kind erbij te betrekken, zodat hij of zij de omgang minder als een verplichting ervaart.

De rol van de rechter bij het vaststellen van een omgangsregeling

De rechter speelt een cruciale rol bij het vaststellen van een omgangsregeling, met name als de ouders het niet eens kunnen worden over de regeling. Volgens de bronnen is het belangrijk dat de rechter het belang van het kind vooropstelt en kijkt naar alle omstandigheden van het geval. De rechter kan ook een kind van 12 jaar of ouder horen om zijn of haar mening te kennen. Bij jongere kinderen kan de rechter naar hun mening vragen, maar het is niet zeker dat de mening van het kind in de praktijk prevaleert.

Bij de leeftijd van 16 jaar kan een omgangsregeling vaak praktisch niet uitgevoerd worden als het kind niet (meer) wil. Kinderen hebben steeds meer een eigen (sociale) leven. Ook school- en werkverplichtingen maken dat een omgangsregeling vaak niet meer passend is voor het kind. Bij de leeftijd van 18 jaar vervalt de omgangsregeling van rechtswege. Het kind is dan volgens de wet volledig handelingsbekwaam en zelf bevoegd om eigen beslissingen te nemen.

De invloed van co-ouderschap op de ouders en het kind

Co-ouderschap heeft invloed op zowel de ouders als het kind. Voor ouders is het belangrijk om te weten dat co-ouderschap geen eenvoudige oplossing is. Het vereist een goede communicatie en samenwerking tussen de ouders. Er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden over de zorg en opvoeding. Flexibiliteit is belangrijk, want de situatie kan veranderen naarmate het kind ouder wordt.

Voor kinderen is het belangrijk dat ze zich veilig en stabiel voelen. Co-ouderschap kan voor jonge kinderen lastig zijn, omdat ze moeite hebben met het begrijpen van tijd en afwisseling. Voor oudere kinderen is het belangrijk om hen bij de beslissingen te betrekken, zodat ze zich niet als een verplichting voelen. Het is belangrijk dat ouders niet strijden voor de kinderen, omdat dit schadelijk kan zijn voor hun welzijn. Positieve gesprekken over de andere ouder worden aangeraden.

Belangrijke leeftijdsfasen bij een omgangsregeling

Bij een omgangsregeling spelen doorgaans drie leeftijden een belangrijke rol: dit zijn de leeftijden van 12, 16 en 18 jaar. Zodra het kind 12 wordt, mag het zijn mening kenbaar als de rechtbank op verzoek een omgangsregeling vaststelt. Bij de leeftijd van 16 jaar kan een omgangsregeling vaak praktisch niet uitgevoerd worden als het kind niet (meer) wil. Bij de leeftijd van 18 jaar vervalt de omgangsregeling van rechtswege. Het kind is dan volgens de wet volledig handelingsbekwaam en zelf bevoegd om eigen beslissingen te nemen.

De invloed van co-ouderschap op de financiële situatie

Co-ouderschap heeft ook invloed op de financiële situatie van de ouders. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) voert de kinderbijslag uit. Volgens de SVB hoort het kind bij co-ouderschap bij de huishoudens van beide ouders. Zowel jij als je ex-partner heeft dus recht op de helft van de kinderbijslag. De SVB betaalt de kinderbijslag het liefst uit aan één ouder. Bij co-ouderschap wordt uitgegaan van een gelijke verdeling van de dagen dat de kinderen bij de ene of bij de andere ouder zijn. Ook wanneer de verdeling niet helemaal 50/50 is (bijvoorbeeld 60/40) wordt er nog gesproken over co-ouderschap.

Is jullie inkomen gelijk en is de omgangsregeling echt 50/50 verdeeld, dan hoeft er geen alimentatie betaald te worden. Is er wel een verschil tussen de inkomen, dan zal er wel een alimentatiebedrag afgesproken moeten worden. Dit geldt ook als de kinderen meer bij de ene ouder zijn dan bij de ander. Het staat je vrij om co-ouderschap te weigeren, al ben je de vader of de moeder. Als je denkt dat co-ouderschap in jullie situatie niet geschikt is, dan is het altijd goed om dat uit te spreken. Het helpt als je met een ander voorstel komt waarvan je denkt iedereen tegemoet te komen.

Conclusie

Co-ouderschap is een complexe regeling die zorgvuldig moet worden overwogen. Er is geen eenduidige leeftijd waarop co-ouderschap geschikt is, maar de beslissing moet altijd in het belang van het kind genomen worden. De leeftijd van het kind, de woonomstandigheden, de communicatie tussen de ouders en de wensen van het kind spelen hierbij een belangrijke rol. Het is raadzaam om juridisch advies in te winnen of hulp van een mediator te zoeken om tot een passende co-ouderschapsregeling te komen. Het is van essentieel belang dat ouders zich realiseren dat het welzijn van het kind altijd voorop moet staan.

Bronnen

1. https://webwoordenboek.nl/kenniscentrum/hoe-oud-moet-een-kind-zijn-voor-co-ouderschap
2. https://www.vechtscheidingshulp.nl/faq-items/tot-welke-leeftijd-moet-mijn-kind-de-omgangsregeling-nakomen/
3. https://kiesvoorhetkind.nl/0-3-jr/
4. https://echtscheidingnijmegen.nl/co-ouderschap-wanneer-niet/
5. https://appelman.nl/blog/personen-en-familierecht/tot-welke-leeftijd-van-het-kind-geldt-een-omgangsregeling/
6. https://www.fidelizmediation.nl/2023/04/18/omgangsregeling-per-leeftijd/
7. https://kinderopvanglappelein.nl/blog/post/3843/co-ouderschap-leeftijd-en-belangen-van-het-kind/
8. https://www.advocaatzoeken.org/faq/vanaf-welke-leeftijd-is-co-ouderschap-mogelijk-voor-kinderen/
9. https://zorgelooschscheiden.nl/scheiden-en-kinderen/co-ouderschap/
10. https://www.metrechtgeluk.nl/leeftijd-omgangsregeling