Co-ouderschap in Nederland: Geschiedenis, voordelen en praktijk

Co-ouderschap is een veelvoorkomende vorm van gezinsopvolg in Nederland, vooral na een scheiding. Het betekent dat beide ouders na een scheiding gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de zorg en opvoeding van hun kind. In dit artikel worden de historische ontwikkelingen, voordelen en praktische aspecten van co-ouderschap besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.

Historie van co-ouderschap

Co-ouderschap is sinds 1998 in de wet opgenomen. Volgens cijfers van het CBS is het aantal gezinnen dat in een co-oudersituatie woont, gestegen van 5% in 2001 tot 27% in 2013. Dit wijst op een toenemende populariteit van co-ouderschap. De Wet Bevordering Voortgezet Ouderschap en Zorgvuldige Scheiding, die in 2009 in werking trad, benadrukt dat kinderen recht hebben op gelijkwaardige zorg door beide ouders.

Wat is co-ouderschap?

Co-ouderschap is geen juridische term, maar het betekent dat er tussen ouders een gelijkwaardige zorgverdeling is overeengekomen. Kinderen behoren in die situatie tot twee huishoudens. Als kinderen tot het huishouden behoren, kan er recht bestaan op toeslagen of heffingskortingen. Deze financiële voorzieningen zijn na een scheiding vaak een belangrijk onderdeel van het maandelijkse inkomen. Zonder deze voorzieningen komen veel gezinnen financieel niet rond.

Voordelen van co-ouderschap

Er zijn verschillende voordelen van co-ouderschap. Ten eerste blijven kinderen in nauw contact met hun ouders, wat helpt om zich emotioneel gesteund en veilig te voelen. Ten tweede hoeven kinderen niet te kiezen en komen ze dus minder snel in loyaliteitsconflict. Ten derde helpt de financiële lasten te verdelen tussen beide ouders, wat de kans op financiële zorgen vermindert. Daarnaast profiteren kinderen van de vaardigheden en kennis van hun opvoeders. De zorgtaken worden ongeveer gelijk verdeeld, zodat beide ouders optimaal betrokken zijn. Ook hebben gescheiden ouders tijd voor hun carrière en persoonlijke vrijheid.

Nadelen van co-ouderschap

Er zijn ook nadelen van co-ouderschap. De kinderen moeten wekelijks hun spullen pakken, een ouder verlaten en wonen in een andere omgeving. Voor de soepele overdracht en zorgtaak is veel aandacht nodig. Kinderen kunnen zich gespleten voelen tussen beide huishoudens en moeite hebben zich aan te passen aan de verschillende routines en regels in elk huishouden. Voor de ouders is het noodzakelijk bij elkaar in de buurt te blijven wonen. De kosten kunnen oplopen door dubbele aanschaf van kleding/spullen voor beide huishoudens.

Praktische aspecten van co-ouderschap

Bij co-ouderschap is het belangrijk dat de ouders een overeenkomst vastleggen in een co-ouderschapsplan of een echtscheidingsconvenant. De hoogte van de inkomensafhankelijke combinatiekorting (IACK) is afhankelijk van de hoogte van het arbeidsinkomen. In 2024 geldt een afbouw van de IACK. De Belastingdienst definieert co-ouderschap als een situatie waarin ouders na een scheiding gezamenlijk de zorg en opvoeding van hun kinderen blijven dragen. Dit betekent niet per se een 50/50 verdeling, maar een situatie waarin beide ouders een significant deel van de zorg dragen. De verdeling van de zorg wordt beoordeeld aan de hand van het aantal dagen dat het kind bij elke ouder verblijft.

Belastingvoordelen en toeslagen

Bij co-ouderschap kunnen beide ouders kinderopvangtoeslag aanvragen. Ieder kan dit voor zijn eigen deel van de kosten aanvragen. De Belastingdienst gaat ervan uit dat de ouders hun eigen aandeel in de kosten contractueel regelen met de kinderopvanginstelling. Indien er een gezamenlijk contract is, bepaalt de betaling van de kosten het deel waarvoor ouders de toeslag kunnen aanvragen. Daarnaast is het mogelijk om de kinderbijslag te verdelen over beide ouders. De kinderbijslag is 100% bedoeld voor de kinderen, dus is het gebruikelijk dat de kinderbijslag wordt bijgeschreven op de gezamenlijke kinderrekening.

Samenwerking en communicatie

Bij co-ouderschap is samenwerking en communicatie cruciaal. De ouders moeten samenwerken en overleggen over de opvoeding en levensloop van hun kind(eren). Dit is de best denkbare situatie voor alle partijen. Als de ouders goed met elkaar kunnen overleggen en samenwerken, dan is dit een coöperatief co-ouderschap. Hierbij is er regelmatig contact en maken de ouders samen belangrijke keuzes over de opvoeding en levensloop van hun kind(eren).

Conclusie

Co-ouderschap is een veelvoorkomende vorm van gezinsopvolg in Nederland, vooral na een scheiding. Het heeft voordelen zoals gelijke verdeling van zorgtaken, financiële stabiliteit en emotionele steun voor kinderen. Maar ook nadelen zoals het wisselen van huizen en de noodzaak om bij elkaar in de buurt te wonen. De praktische aspecten van co-ouderschap zijn belangrijk, waaronder het vastleggen van overeenkomsten en het aanvragen van belastingvoordelen. Samenwerking en communicatie tussen ouders zijn essentieel voor een succesvol co-ouderschap.

Bronnen

1. Co-ouderschap en kindregelingen: een overzicht
2. Co-ouderschap – voorbeeld zorgregeling (drie wisselmomenten)
3. Inkomenafhankelijke combinatiekorting
4. Co-ouderschap en inkomensafhankelijke combinatiekorting
5. Aantonen van co-ouderschap bij de Belastingdienst
6. Inkomenafhankelijke combinatiekorting en co-ouderschap
7. Co-ouderschap en kinderen
8. Voordelen en nadelen van co-ouderschap
9. Hoe controleert Belastingdienst co-ouderschap?