Juridisch Ouderschap bij Lesbisch Ouderschap: Wat Moeders Weten Moeten

Lesbisch ouderschap is in Nederland een steeds gangbare situatie geworden, waarin lesbische paren zich bewust zijn van de juridische consequenties en verantwoordelijkheden die het met zich meebrengt. Het is belangrijk dat ouders, met name meemoeders, zich goed informeren over de juridische mogelijkheden en procedures die nodig zijn om hun kinderen op een veilige en legitieme manier te laten groeien. In dit artikel wordt uitgelegd hoe een meemoeder juridisch ouder kan worden, welke rechten en verantwoordelijkheden daarbij horen, en hoe een advocaat hierbij kan helpen.

Juridisch Ouderschap: Wat Betekent Dit?

In het spraakgebruik worden er verschillende betekenissen toegekend aan het woord ‘ouderschap’. Soms wordt biologisch ouderschap bedoeld, soms juridisch ouderschap en soms sociaal ouderschap. Bij dit artikel gaat het om juridisch ouderschap. Een kind kan volgens de huidige wetgeving één of twee juridische ouders hebben. Juridisch ouderschap geeft een afstammingsband met het kind. Dat betekent dat het kind ‘familie’ is en een familieband heeft met de ouders en met de familie van de ouders. Door het juridisch ouderschap wordt een kind kleinkind van de grootouders, enzovoorts. Deze familieband eindigt niet als een kind meerderjarig wordt. Behalve emotionele aspecten, kleven er aan deze juridische afstammingsband ook belangrijke juridische gevolgen, bijvoorbeeld ten aanzien van nationaliteit, naamrecht, erfrecht, erfbelasting, schenkbelasting, inkomstenbelasting, alimentatie en wezenpensioen.

Hoe Wordt Een Meemoeder Juridisch Ouder?

Tot 1 april 2014 kon de vrouwelijke partner van de moeder (ook wel de duomoeder genoemd) alleen juridisch ouder van het kind van de moeder worden na rechterlijke tussenkomst. Er moest een advocaat worden ingeschakeld om een adoptieprocedure te voeren. Met ingang van 1 april 2014 is de Wet juridisch ouderschap ingevoerd, waardoor de vrouwelijke partner van de moeder, onder bepaalde voorwaarden, na de geboorte direct juridisch ouder van het kind wordt. Onder andere indien zij op dat moment met de moeder is gehuwd of een geregistreerd partnerschap is aangegaan. Als de moeders niet gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, kan de duomoeder het kind erkennen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand of ten overstaan van een notaris. Ook hieraan zijn bepaalde voorwaarden verbonden.

De Rol Van De Donor

Bij het proces van lesbische ouderschap kan het voorkomen dat een derde persoon, de donor, betrokken is bij de zwangerschap. Een bekende donor kan in bepaalde gevallen ook juridisch ouder worden, mits de moeder daar toestemming voor geeft. De donor kan zich echter niet automatisch in het juridische ouderschap verderen. Als de moeder toestemming geeft aan de bekende donor, maar vervolgens toestemming geeft aan haar vrouwelijke partner, kan de bekende donor vervangende toestemming vragen bij de rechtbank. De nieuwe wet heeft aldus voor de donor als nadeel dat hij niet meer automatisch wordt betrokken bij een procedure. Dat was voorheen bij de adoptieprocedure wel het geval. Voor de donor is het derhalve ook nog belangrijker geworden om een goede donorovereenkomst te maken.

Het Verschil Tussen Bekende En Onbekende Donor

Een aanvankelijk anonieme donor is een donor die zijn sperma heeft afgestaan aan een vruchtbaarheidskliniek. De kliniek informeert “Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting” over de zwangerschap en over de persoonsgegevens van de donor. Bij gebruikmaking van een aanvankelijke anonieme donor, kunnen de wensouders daaromtrent online een verklaring van deze stichting aanvragen; een zogenaamde “ouderschapsverklaring”. Bij de aangifte van het kind kunnen de wensouders die verklaring overleggen aan de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. Als het kind 12 jaar oud is, mag het bepaalde gegevens van de donor opvragen. Zodra het kind 16 jaar is, heeft het kind recht om de identiteit van de donor te weten. Een donor via krant of internet is dus geen aanvankelijk anonieme donor in de zin van de wet, ook al kennen de wensmoeders deze donor niet of nauwelijks.

De Aanvraag Van Een Co-ouderschapscontract

Een co-ouderschapscontract is van groot belang bij het opzetten van een lesbische relatie waarin een kind wordt gekregen. Het is een juridisch contract dat de rechten en verantwoordelijkheden van beide ouders regelt. Een notariële akte is – anders dan een onderhandse akte – een zogenaamde ‘authentieke akte’. Daarvan staat vast dat het document echt is, dat niemand achteraf iets veranderd heeft, dat de personen die als partijen in de akte staan vermeld, ook daadwerkelijk de personen zijn die het document hebben getekend, en dat het document daadwerkelijk is getekend op de datum die in de akte staat vermeld en dat het dus niet geantedateerd is. Een notariële akte levert bovendien tegenover een ieder dwingend bewijs op van hetgeen de notaris omtrent zijn waarnemingen en verrichtingen heeft verklaard. In de rechtbank heeft een notariële akte dus meer waarde dan een onderhandse overeenkomst.

De Invloed Van Het Juridisch Ouderschap Op Het Kind

Het is belangrijk dat ouders zich realiseren dat het juridisch ouderschap niet alleen een emotionele, maar ook een juridische band vormt. Het kind heeft rechten, zoals het recht om te weten wie de donor is. Volgens de Hoge Raad behoort het geven van informatie over zijn afstamming (‘statusvoorlichting’) tot de zorg en verantwoordelijkheid voor het geestelijk welzijn en de persoonlijke ontwikkeling van het kind. Het is daarom aan de ouder die het gezag uitoefent, om het kind die informatie te geven. In beginsel is het aan deze ouder voorbehouden om het daartoe geschikte moment te bepalen. Daarbij dient het belang van het kind voorop te staan.

De Rol Van Een Advocaat Bij Het Begeleiden Van Lesbisch Ouderschap

Een advocaat kan helpen bij het opstellen van contracten, overleg met instanties en proceduren bij de rechtbank. De advocaat kan ook helpen bij het opstellen van een co-ouderschapscontract en het bepalen van de juiste procedures voor het verkrijgen van het juridisch ouderschap. Daarnaast kan de advocaat ook helpen bij het oplossen van eventuele geschillen tussen ouders. Bijvoorbeeld, als de moeder niet instemt met erkenning door de donor, kan de donor vervangende toestemming vragen bij de rechtbank. De nieuwe wet heeft aldus voor de donor als nadeel dat hij niet meer automatisch wordt betrokken bij een procedure. Dat was voorheen bij de adoptieprocedure wel het geval. Voor de donor is het derhalve ook nog belangrijker geworden om een goede donorovereenkomst te maken.

Conclusie

Lesbisch ouderschap is in Nederland steeds gangbaarder geworden, maar het vereist wel een goed begrip van de juridische gevolgen en verantwoordelijkheden. Een meemoeder kan op verschillende manieren juridisch ouder worden, afhankelijk van de situatie en de betrokkenheid van de donor. Een advocaat kan hierbij helpen bij het opstellen van contracten, overleg met instanties en proceduren bij de rechtbank. Het is belangrijk dat ouders zich goed informeren over de rechten en verantwoordelijkheden die bij het juridisch ouderschap horen, zodat het kind op een veilige en legitieme manier kan groeien.

Bronnen

1. Familierecht Advies over Lesbisch Ouderschap
2. Notaris Liesbeth Verhagen: Lesbisch Ouderschap / Donorcontract
3. WENS Familierecht: Gespecialiseerd in Lesbisch Ouderschap
4. De Roze Advocaat: Juridische Begeleiding voor Lesbisch Ouderschap
5. Kooiadvocaten: Lesbisch Ouderschap en Meemoeder
6. Kim Smienk Advocatuur: Lesbisch Ouderschap
7. Scheidingsinformatie: Lesbisch Ouderschap
8. WENS Familierecht: Over Jo-an van der Tol
9. Kim Smienk Advocatuur: Lesbisch Ouderschap Waar Begin je?
10. Reynaerde Advocaten: Lesbisch Ouderschap
11. Kim Smienk Advocatuur: Lesbisch Ouderschap
12. Willemspark Advocaten: Lesbisch Ouderschap