Co-ouderschap: Een Overzicht van Regelingen en Belangrijke Overwegingen
juni 30, 2025
Ouderschapstesten, met name via DNA-onderzoek, zijn een belangrijk instrument geworden om biologische relaties vast te stellen. Hoewel bloedgroepbepaling in het verleden werd gebruikt, is DNA-analyse nu de meest betrouwbare methode. Dit artikel bespreekt de verschillende methoden voor ouderschapstesten, de betrouwbaarheid van deze tests, de juridische implicaties en de overwegingen voor ouders en zorgverleners.
Vroeger werd bloedgroepbepaling gebruikt om het vaderschap te testen, beginnend in de jaren 1920. Echter, deze methode is aanzienlijk minder nauwkeurig dan moderne DNA-tests en wordt tegenwoordig zelden gebruikt voor dit doel. Iedereen heeft een van de vier bloedgroepen: A, B, AB of O. Deze groepen worden bepaald door eiwitten, de ABO-antigenen. Hoewel het mogelijk is om op basis van de bloedgroepen van de ouders te voorspellen welke bloedgroepen het kind kan hebben, kan een bloedgroep test slechts een potentiële vader uitsluiten, niet het vaderschap bewijzen. Zo’n test sluit slechts ongeveer 30 procent van de bevolking uit als mogelijke vader. Bovendien kunnen zeldzame mutaties in het DNA leiden tot onverwachte bloedgroepen bij het kind, wat de interpretatie bemoeilijkt.
DNA-tests zijn de meest betrouwbare methode om het vaderschap vast te stellen, met een nauwkeurigheid van meer dan 99 procent. Deze tests kunnen zowel voor als na de geboorte worden uitgevoerd. Voor de test is DNA nodig van de vermeende vader en het kind. Dit kan worden verkregen door een wangslijmvliesmonster af te nemen met een wattenstaafje. Het DNA wordt vervolgens in een laboratorium geanalyseerd en vergeleken. Hoe meer DNA-punten worden onderzocht, hoe duidelijker het resultaat.
Een vaderschapstest kan ook tijdens de zwangerschap worden uitgevoerd, vanaf ongeveer 8 weken. Hierbij wordt bloed van de moeder onderzocht, dat DNA van de baby bevat. Deze prenatale tests zijn duurder dan tests na de geboorte, met kosten tussen de €1.000 en €1.500, en worden doorgaans niet vergoed door de zorgverzekering.
De betrouwbaarheid van een DNA-test hangt af van waar de test wordt uitgevoerd. Het is belangrijk om een betrouwbaar bedrijf of een arts te kiezen, aangezien niet alle aanbieders van DNA-onderzoek even betrouwbaar zijn en niet allemaal even zorgvuldig omgaan met privacy. Een test uitgevoerd door een betrouwbaar bedrijf of een arts is tot 99,9% betrouwbaar.
De juridische toereikendheid van een DNA-test als bewijs in een procedure voor het vaststellen van ouderschap hangt af van de specifieke wetgeving en procedures in het betreffende rechtsgebied. In veel landen wordt een DNA-test echter als cruciaal en vaak doorslaggevend bewijs beschouwd. Echter, de test moet worden uitgevoerd door een erkend en geaccrediteerd laboratorium om als juridisch bewijs te dienen.
In situaties waarin een ouder weigert mee te werken aan een DNA-test, kan de rechter een test afdwingen, vooral als dit in het belang van het kind is. Iedereen heeft recht op lichamelijke integriteit, maar het kind heeft ook het recht om te weten wie zijn of haar biologische ouders zijn. Een rechter zal beoordelen welk recht prevaleert.
De kosten van een postnatale DNA-test liggen tussen de €150 en €300, terwijl een prenatale test aanzienlijk duurder is. Als de test wordt aangevraagd in een rechtszaak, kan het zijn dat de tegenpartij de kosten moet betalen.
DNA-thuistesten voor verwantschap stellen mensen in staat om te onderzoeken of ze biologische familie zijn. Deze tests kunnen worden gebruikt om de biologische vader of moeder te identificeren, of om te bepalen of mensen familie van elkaar zijn. Een groot deel van het DNA is bij iedereen hetzelfde, maar sommige stukken DNA verschillen per persoon, waardoor een uniek ‘DNA-profiel’ ontstaat.
Indien genetisch onderzoek bij ouders nodig is voor de interpretatie van het onderzoek bij hun kind, zijn er voor de ouders geen kosten aan verbonden. Dit onderzoek kan worden gedeclareerd op de zorgverzekering van het kind. Onderzoek bij ouders voor het bepalen van hun eigen gezondheids- of herhalingsrisico wordt wel op hun eigen zorgverzekering gedeclareerd.
Bloed dat voor DNA-onderzoek is afgenomen, wordt opgeslagen bij de afdeling Genetica. Overtollig materiaal wordt niet opgeslagen. De gegevens van het onderzoek worden opgeslagen onder een code, zodat persoonsgegevens niet worden opgenomen. Dit maakt het mogelijk om de gegevens anoniem met andere onderzoeksgroepen uit te wisselen. De code wordt beheerd door de behandelend arts, die de patiënt informeert over eventuele belangrijke bevindingen. De bewaartermijn van het opgeslagen DNA is minimaal 30 jaar, maar in de praktijk wordt vaak een langere periode van ongeveer 100 jaar aangehouden.
Erfelijkheidsonderzoek kan gevolgen hebben voor het afsluiten van verzekeringen, zoals een arbeidsongeschiktheidsverzekering of een levensverzekering. Het is raadzaam om dit te bespreken met de verzekeraar of een adviseur.
Exoomsequencing (WES) is een vorm van genetisch onderzoek waarbij de coderende delen van het DNA worden onderzocht. De uitslagtermijn voor WES is 4-6 maanden. Bij dit onderzoek zijn vier mogelijke uitslagen: een afwijking die de oorzaak is van de erfelijke aandoening, geen afwijkingen die de aandoening kunnen verklaren, veranderingen in het DNA waarvan de betekenis niet meteen duidelijk is, of een nevenbevinding, zoals een verhoogde kans op kanker.
Voor DNA-onderzoek is bloed nodig. De hoeveelheid benodigd materiaal en de soort buizen waarin het bloed moet worden afgenomen, kunnen variëren per laboratorium en gen(panel). Het is daarom belangrijk om altijd het aanvraagformulier van het betreffende laboratorium te raadplegen.
Ouderschapstesten, met name DNA-tests, zijn een betrouwbare en nauwkeurige methode om biologische relaties vast te stellen. Hoewel bloedgroepbepaling in het verleden werd gebruikt, is DNA-analyse nu de gouden standaard. De juridische aspecten van ouderschapstesten zijn complex en afhankelijk van de specifieke wetgeving. Het is belangrijk om een betrouwbaar laboratorium of arts te kiezen en de kosten en implicaties van de test zorgvuldig te overwegen. DNA-onderzoek kan ook waardevolle informatie opleveren over familieverwantschap en genetische aandoeningen.
Wie niet van een kind geniet, ziet het allermooiste niet