Natuurlijk Ouderschap: Verbinding, Respect en de Behoefte van het Kind
juni 30, 2025
Hoogsensitiviteit is een eigenschap die bij ongeveer één op de vijf mensen voorkomt en ook een aanzienlijk aantal pubers beïnvloedt. De puberteit, een periode van grote veranderingen en uitdagingen, kan voor hoogsensitieve jongeren extra complex zijn. Dit artikel biedt een overzicht van de kenmerken van hoogsensitiviteit bij pubers, de uitdagingen waarmee ze te maken kunnen krijgen, en praktische tips voor ouders en verzorgers om hen optimaal te ondersteunen. De overgang naar het voortgezet onderwijs kan specifieke kenmerken van hoogsensitiviteit versterken, doordat er vaak meer prikkels aanwezig zijn op een grotere school, wat kan leiden tot snellere overprikkeling dan op de basisschool.
Kenmerken van Hoogsensitiviteit tijdens de Puberteit
Hoogsensitieve pubers ervaren de wereld intenser dan hun leeftijdsgenoten. Ze zijn vaak meer geïnteresseerd in de wereld om hen heen, wat het gevoel kan geven ‘anders’ te zijn. De behoefte aan sociale acceptatie neemt toe tijdens de puberteit, en hoogsensitieve jongeren kunnen hierdoor extra kwetsbaar zijn voor uitsluiting, pesten of het gevoel niet te passen. Ze zijn sterk gericht op de behoeften van anderen en kunnen daardoor meer last hebben van sociale dynamiek.
Specifieke kenmerken die opvallen tijdens de puberteit zijn onder andere: een grote gevoeligheid voor geluiden, fel licht en sterke geuren; veel rekening houden met de wensen van anderen; diep nadenken over gebeurtenissen; een streven naar perfectie en angst om te falen; vaak moe zijn en behoefte hebben aan tijd alleen; het aanvoelen van emoties van anderen en gevoeligheid voor sfeer; en soms plotselinge, heftige emotionele reacties.
Uitdagingen voor Hoogsensitieve Pubers
De puberteit brengt op zichzelf al veel uitdagingen met zich mee, zoals hormonale veranderingen, een veranderend lichaam en de zoektocht naar identiteit. Voor hoogsensitieve pubers worden deze uitdagingen vaak versterkt. Ze kunnen moeite hebben met het verwerken van de vele prikkels, wat kan leiden tot overprikkeling, vermoeidheid en stemmingswisselingen.
Een belangrijk aspect is het energieniveau. Pubers worden geacht meer te doen dan tijdens hun basisschooltijd, zowel op school als daarbuiten. Hoogsensitieve jongeren hebben echter meer rust nodig om te herstellen van de intense ervaringen die ze opdoen. Als ze dit niet realiseren, kunnen ze zich overbelast voelen en zelfs burn-out-klachten ontwikkelen.
Sociale interacties vormen ook een uitdaging. Hoewel hoogsensitieve pubers vaak goed in staat zijn om contact te maken met leeftijdsgenoten vanwege hun empathisch vermogen, kunnen ze ook kwetsbaar zijn voor negatieve sociale ervaringen. Ze kunnen de mening van anderen intenser ervaren en zich snel gekwetst voelen.
Hoogsensitieve pubers kunnen ook een sterk rechtvaardigheidsgevoel hebben en zich betrokken voelen bij het welzijn van anderen. Dit kan leiden tot stress en emotionele uitputting als ze geconfronteerd worden met onrecht of lijden.
Ondersteuning en Strategieën voor Ouders en Verzorgers
Het is essentieel voor ouders en verzorgers om de gevoeligheid van hun puber te erkennen en te begrijpen. Dit begrip helpt om beter te reageren op hun behoeften en gevoelens. Het creëren van een veilige en rustige omgeving is cruciaal. Thuis moet een plek zijn waar de jongere zich kan terugtrekken wanneer de prikkels overweldigend worden. Respecteer hun behoefte aan privacy en ruimte.
Moedig zelfzorg aan. Ondersteun gezonde gewoonten zoals voldoende slaap, gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging. Help hen om hun emoties te begrijpen en te uiten door middel van bijvoorbeeld meditatie, schrijven of andere ontspanningstechnieken.
Het is belangrijk om te helpen bij de planning. Pubers zijn over het algemeen niet goed in plannen, terwijl overzicht, structuur en voorspelbaarheid juist belangrijk zijn voor hoogsensitieve jongeren. Kijk ver vooruit, naar bijvoorbeeld toetsweken, en zorg voor voldoende rustmomenten in de agenda.
Wees je bewust van de behoefte aan rust. Hoogsensitieve jongeren hebben meer hersteltijd nodig dan niet-hoogsensitieve pubers. Na een intensieve activiteit, zoals een feestje, is het belangrijk om de dag erna niet direct weer vol te plannen.
Positieve feedback is effectiever dan negatieve feedback. Focus op wat de jongere wél goed doet en vermijd kritiek. Een compliment voor een kleine inspanning kan al veel motivatie geven.
Het is belangrijk om te onthouden dat hoogsensitiviteit geen stoornis is, maar een karaktereigenschap. Het kan niet ‘wegbehandeld’ worden, maar wel ondersteund en omarmd.
De Rol van de Ouder met Hoogsensitiviteit
Ouders die zelf hoogsensitief zijn, kunnen een bijzondere band hebben met hun kind. Ze kunnen de behoeften en gevoelens van hun kind vaak goed aanvoelen. Het is echter belangrijk om te voorkomen dat je je eigen gevoelens en ervaringen projecteert op je kind. Elk individu is uniek, en wat voor jou werkt, werkt niet per se voor je puber.
Hoogsensitieve ouders moeten ook goed op hun eigen energieniveau letten. Als je zelf overprikkeld raakt, kun je minder goed reageren op de behoeften van je kind. Zorg ervoor dat je ook tijd voor jezelf neemt om op te laden.
Omgaan met Uitdagingen
Hoogsensitieve pubers kunnen soms moeite hebben met het aangeven van grenzen. Ze willen graag anderen tevreden stellen en kunnen daardoor over hun eigen grenzen heen gaan. Het is belangrijk om hen te helpen hun grenzen te herkennen en te respecteren.
Het is ook belangrijk om te beseffen dat hoogsensitieve pubers vaak perfectionistisch zijn en zichzelf hoge eisen stellen. Benadruk dat het oké is om fouten te maken en dat falen een onderdeel is van het leerproces.
Wees alert op signalen van overprikkeling, zoals irritatie, stemmingswisselingen, vermoeidheid of terugtrekking. Help je puber om deze signalen te herkennen en te leren hoe hij of zij ermee om kan gaan.
Hoogsensitiviteit en Andere Aandoeningen
Het is belangrijk om te vermelden dat hoogsensitiviteit vaak voorkomt in combinatie met andere aandoeningen, zoals ADD, ADHD en autisme (ASS). Een kinderpsycholoog of neuropsycholoog kan helpen om vast te stellen of er sprake is van hoogsensitiviteit en eventuele andere aandoeningen.
Conclusie
Hoogsensitiviteit is een veelvoorkomende eigenschap die de ervaringen van pubers aanzienlijk kan beïnvloeden. Door de kenmerken van hoogsensitiviteit te begrijpen en een ondersteunende omgeving te creëren, kunnen ouders en verzorgers hun pubers helpen om hun potentieel te benutten en een gelukkig en gezond leven te leiden. Het is belangrijk om te onthouden dat hoogsensitiviteit geen zwakte is, maar een kracht die, met de juiste ondersteuning, kan leiden tot creativiteit, empathie en een diepgaand begrip van de wereld.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
