Horizontaal Ouderschap: Creativiteit en Ontspanning voor Ouder en Kind
juni 30, 2025
Goed genoeg ouderschap is een benadering die zich richt op het bieden van een stabiele en liefdevolle omgeving voor een kind, zonder de onhaalbare druk van perfectie. Het concept erkent dat ouders niet perfect hoeven te zijn om een gezonde en gelukkige jeugd voor hun kinderen te creëren. Dit artikel beschrijft de essentiële aspecten van goed genoeg ouderschap, gebaseerd op inzichten uit diverse bronnen, en biedt een overzicht van de factoren die bijdragen aan de optimale ontwikkeling van een kind.
De Basisprincipes van Goed Genoeg Ouderschap
Het streven naar perfectie in de opvoeding kan contraproductief zijn. Goed genoeg ouderschap, zoals geïntroduceerd door Donald W. Winnicott, draait om het bieden van een consistente, zorgzame en liefdevolle benadering die de ontwikkeling van een kind ondersteunt. Dit betekent niet dat er geen ruimte is voor fouten, maar wel dat er een fundamentele basis van veiligheid en stabiliteit aanwezig is. Het gaat om het adequaat inspelen op de behoeften van het kind, rekening houdend met de veranderende culturele standaarden (de Vries et al., 2005).
Een belangrijk aspect is het besef van verantwoordelijkheid voor het kind, wat impliceert dat ouders tijdloos en onvoorwaardelijk de belangen van hun kind behartigen (Van der Pas, 1994, zoals beschreven door Weille, 2011). Dit besef is niet altijd direct zichtbaar in het gedrag, maar het is een fundamentele houding die de opvoeding stuurt.
De Veertien Voorwaarden voor Optimale Ontwikkeling
Om een goed beeld te krijgen van wat een kind nodig heeft om zich optimaal te ontwikkelen, kan het model van het ‘Best Interest of the Child’ (BIC-model) worden gebruikt. Dit model, gebaseerd op het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, omvat veertien voorwaarden die onderverdeeld zijn in twee groepen: voorwaarden binnen het gezin en voorwaarden binnen de samenleving (Zijlstra, 2012).
De eerste zeven voorwaarden richten zich op het gezin:
- Liefde, zorg en verbintenis: Een warme en liefdevolle relatie tussen ouder en kind.
- Controle en grenzen: Duidelijke en consistente regels en grenzen.
- Stimulering van ontwikkeling: Het aanmoedigen van de persoonlijke groei en talenten van het kind.
- Adequaat voorbeeldgedrag: Ouders tonen gedrag, normen en waarden die het kind kan overnemen.
- Interesse: Ouders tonen oprechte interesse in het kind als persoon en in zijn of haar leefwereld.
- Continuïteit en toekomstperspectief: Het kind heeft vertrouwen in de stabiliteit en aanwezigheid van de ouders.
- Veilige wijdere leefomgeving: De buurt en sociale netwerken die deel uitmaken van het leven van het kind, hebben een positieve invloed.
De overige zeven voorwaarden richten zich op de samenleving:
- Respect: De omgeving neemt de behoeften, wensen, gevoelens en verlangens van het kind serieus.
- Sociaal netwerk: Het kind en het gezin kunnen terugvallen op een ondersteunend sociaal netwerk.
- Educatie: Het kind krijgt toegang tot scholing en de mogelijkheid om zijn of haar persoonlijkheid en talenten te ontplooien.
- Omgang met leeftijdgenoten: Het kind heeft de kans om met leeftijdsgenoten om te gaan.
- Positief voorbeeldgedrag: Het kind heeft contact met andere volwassenen die belangrijke waarden en normen uitdragen.
- Passende verantwoordelijkheden: Het kind krijgt verantwoordelijkheden die passen bij zijn of haar leeftijd.
- Stabiliteit: Structuur, stabiliteit en continuïteit in de opvoeding en verzorging.
De Ouder-Kind Relatie: Een Unieke Band
De ouder-kind relatie is uniek vanwege haar levenslange, onverbreekbare aard en de loyaliteit die het kind voelt ten opzichte van zijn of haar ouders (Juffer, 2010). Deze relatie is gebaseerd op een emotionele band, ook wel gehechtheid genoemd, die zich in het eerste levensjaar ontwikkelt. Zelfs in problematische opvoedsituaties raakt een kind gehecht, al kan de kwaliteit van de relatie dan minder optimaal zijn. Een sterke gehechtheidsrelatie geeft het kind de mogelijkheid om emoties te reguleren en de omgeving te verkennen.
De kwaliteit van de ouder-kind relatie wordt beïnvloed door factoren zoals het vertrouwen van de ouder in zichzelf als opvoeder, de manier waarop de ouder het ouderschap beleeft, en de invloed van sociaaleconomische omstandigheden (Van der Pas, 2003, 2005, 2007, 2008). Een positieve ouderschapsbeleving draagt bij aan de veilige en gezonde ontwikkeling van kinderen.
De Rol van de Professional
Professionals die met gezinnen werken, spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van goed genoeg ouderschap. Het is essentieel om ervan uit te gaan dat ouders het beste willen voor hun kind, zelfs als dit niet altijd direct zichtbaar is (Van der Pas, 2003). Een respectvolle, positieve en belangstellende benadering is cruciaal om de samenwerking met ouders te bevorderen. Professionals moeten zich bewust zijn van het feit dat ouderschap kwetsbaar maakt en dat het bespreken van opvoeding gevoelig kan zijn.
Het Framework for the Assessment of Children in Need and Their Families kan worden gebruikt om de omstandigheden in kaart te brengen en te beoordelen of er sprake is van een opvoedsituatie die ‘goed genoeg’ is, met de veiligheid van het kind als hoogste prioriteit (Department of Health, 2000). Dit framework houdt rekening met de ontwikkelingsbehoeften van het kind, de capaciteiten van de ouders en de invloed van gezins- en omgevingsfactoren.
Goed Genoeg Ouderschap bij Ouders met een LVB
Voor ouders met een licht verstandelijke beperking (LVB) is het extra belangrijk om ondersteuning te bieden bij het realiseren van goed genoeg ouderschap. Handreikingen en expertise op dit gebied zijn beschikbaar om professionals te helpen bij het begeleiden van deze gezinnen (Amerpoort, 2018). Het is van belang om de specifieke uitdagingen en behoeften van deze ouders te begrijpen en hen te ondersteunen bij het bieden van een stabiele en liefdevolle omgeving voor hun kinderen.
Conclusie
Goed genoeg ouderschap is een haalbaar en wenselijk doel voor alle ouders. Het draait om het bieden van een stabiele, zorgzame en liefdevolle omgeving waarin een kind kan opgroeien en zich ontwikkelen, zonder de druk van perfectie. Door aandacht te besteden aan de veertien voorwaarden voor optimale ontwikkeling, het bevorderen van een sterke ouder-kind relatie en het bieden van ondersteuning aan ouders, kunnen professionals bijdragen aan de gezonde en gelukkige jeugd van kinderen. Het is essentieel om te onthouden dat geen enkele ouder perfect is, en dat het streven naar ‘goed genoeg’ al een aanzienlijk verschil kan maken in het leven van een kind.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
