Juridisch Ouderschap en Gezinsvorming binnen LHBTI+-Relaties
juni 30, 2025
De gerechtelijke vaststelling van het ouderschap is een juridische procedure die in diverse gezinssituaties relevant kan zijn. Deze procedure maakt het mogelijk om het ouderschap vast te stellen, ook in situaties waarin de biologische ouder het kind niet erkent, of reeds is overleden. Het vaststellen van het ouderschap heeft belangrijke gevolgen voor de rechten en plichten van zowel het kind als de ouder, waaronder erfrecht, alimentatie en gezag.
Wanneer is Gerechtelijke Vaststelling Nodig?
Een gerechtelijke vaststelling van het ouderschap is noodzakelijk wanneer een biologische ouder het ouderschap niet vrijwillig erkent. Dit kan zich voordoen wanneer de verwekker weigert het kind te erkennen, of wanneer de verwekker is overleden voordat erkenning heeft plaatsgevonden. Ook in situaties waarin de moeder en de verwekker geen overeenstemming kunnen bereiken over de erkenning, kan de rechter worden ingeschakeld. Daarnaast kan de procedure relevant zijn voor kinderen die een niet-Nederlandse moeder en een Nederlandse biologische vader hebben, en de Nederlandse nationaliteit willen verwerven.
Wie Kan een Verzoek Indienen?
Op grond van artikel 1:207 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek kan het ouderschap van een persoon op verzoek van de moeder van het kind (tenzij het kind de leeftijd van 16 jaar al heeft bereikt) of het kind zelf door de rechtbank worden vastgesteld. De verwekker of instemmende levensgezel kan dus niet zelf een verzoek om gerechtelijke vaststelling van diens ouderschap doen. Voor de moeder geldt een termijn van vijf jaar na de geboorte van het kind, of vijf jaar nadat zij de identiteit of verblijfplaats van de verwekker heeft ontdekt, indien zij die niet wist. Voor het kind zelf geldt geen vervaltermijn.
De Procedure bij de Rechtbank
De rechter zal een verzoek tot gerechtelijke vaststelling van het ouderschap beoordelen aan de hand van specifieke criteria. Het ouderschap kan worden vastgesteld als de verzochte ouder de verwekker van het kind is, of als deze als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met de verwekking. Een DNA-onderzoek kan worden ingezet om de biologische verwantschap vast te stellen.
De rechtbank zal het verzoek niet toewijzen in bepaalde gevallen. Zo kan de rechter het verzoek afwijzen als het kind al twee ouders heeft, als tussen de verzochte ouder en de moeder een huwelijk of geregistreerd partnerschap niet toegestaan zou zijn, of als de verzochte ouder jonger is dan 16 jaar.
Terugwerkende Kracht en Erfrecht
De gerechtelijke vaststelling van het ouderschap heeft terugwerkende kracht tot de geboorte van het kind. Dit betekent dat het kind met terugwerkende kracht de rechten en plichten heeft die voortvloeien uit het ouderschap, zoals het recht op erfopvolging. Echter, deze terugwerkende kracht is niet absoluut. Rechten die derden te goeder trouw hebben verkregen, worden niet aangetast. Dit betekent dat als een nalatenschap al is verdeeld voordat het ouderschap is vastgesteld, de verdeling niet automatisch ongedaan wordt gemaakt. In dergelijke gevallen zal er vaak sprake zijn van goede trouw bij derden, waardoor hun verkregen rechten niet worden aangetast. Het is daarom raadzaam om procedures rondom de gerechtelijke vaststelling van het ouderschap zo snel mogelijk te starten nadat de identiteit van de verwekker bekend is.
Gevolgen voor Gezag en Onderhoudsplicht
Door de vaststelling van het ouderschap ontstaat het juridische ouderschap, wat gevolgen heeft voor de onderhoudsverplichting (kinderalimentatie) en het erfrecht. Indien de ouder ook gezag wil uitoefenen, moet dit apart worden aangevraagd. Het gezag omvat het recht om mee te beslissen over belangrijke zaken betreffende het kind, zoals schoolkeuze, verhuizingen en medische behandelingen.
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen een gerechtelijke vaststelling van het vaderschap en een vaderschapsactie. Bij een vaderschapsactie wordt uitsluitend de alimentatie vastgesteld, ongeacht de juridische erkenning van het vaderschap. De gerechtelijke vaststelling van het vaderschap daarentegen leidt tot de juridische erkenning van het vaderschap, met alle bijbehorende rechten en plichten.
Specifieke Situaties: Duomoederschap
Sinds 2014 is het voor duomoeders makkelijker geworden om het ouderschap over het kind van hun partner te verkrijgen. Vroeger was adoptie via de rechter noodzakelijk, maar nu kan het moederschap vaak automatisch ontstaan door de geboorte van het kind of door erkenning. In situaties waarin een vrouw uit wie het kind is geboren is getrouwd of een geregistreerd partnerschap heeft met een andere vrouw, kan de duomoeder het ouderschap gerechtelijk laten vaststellen als zij toestemming heeft gegeven voor de verwekking van het kind.
Ouderschap van Overleden Ouders
Het ouderschap van een persoon kan ook worden vastgesteld als deze persoon overleden is. Dit is relevant in situaties waarin de verwekker is overleden voordat hij het kind kon erkennen.
Ontkenning van Ouderschap
Het is ook mogelijk om het ouderschap te ontkennen, bijvoorbeeld als blijkt dat de juridische vader niet de verwekker van het kind is. De duomoeder, juridische vader of het kind kunnen de rechter vragen om de ontkenning van het vaderschap of moederschap gegrond te verklaren. Als de rechter tot gegrondverklaring overgaat, is het juridisch ouderschap beëindigd met terugwerkende kracht tot de geboorte van het kind.
Internationale Aspecten
In internationale zaken, waarbij ouders en kinderen verschillende nationaliteiten hebben of woonplaatsen in verschillende landen, kan de procedure complexer zijn. In dergelijke gevallen is het raadzaam om juridisch advies in te winnen bij een advocaat die gespecialiseerd is in internationaal familierecht.
Juridische Bijstand
Het indienen van een verzoek tot gerechtelijke vaststelling van het ouderschap vereist juridische bijstand. Een advocaat kan u adviseren over de procedure, uw belangen behartigen en u vertegenwoordigen bij de rechtbank.
Conclusie
De gerechtelijke vaststelling van het ouderschap is een belangrijke juridische procedure die in verschillende gezinssituaties relevant kan zijn. Het vaststellen van het ouderschap heeft belangrijke gevolgen voor de rechten en plichten van zowel het kind als de ouder, waaronder erfrecht, alimentatie en gezag. Het is essentieel om de procedure zorgvuldig te volgen en juridisch advies in te winnen om de beste uitkomst voor alle betrokkenen te waarborgen. De procedure kan complex zijn, met name in gevallen van overlijden, duomoederschap of internationale aspecten.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
