Goed Genoeg Ouderschap: Een Ondersteunende Benadering voor Ouders
juni 29, 2025
Het juridisch ouderschap van een duomoeder, de vrouwelijke partner van de biologische moeder, is een complex onderwerp dat de afgelopen jaren aanzienlijke veranderingen heeft ondergaan. Deze ontwikkelingen zijn voornamelijk ingegeven door de wens om de rechten van kinderen in relaties tussen twee vrouwen te waarborgen en de juridische realiteit beter af te stemmen op de feitelijke opvoedingssituatie. Dit artikel biedt een overzicht van de mogelijkheden en procedures voor duomoeders om juridisch ouder te worden, gebaseerd op de huidige wetgeving en jurisprudentie.
Automatisch Juridisch Ouderschap
In bepaalde gevallen kan een duomoeder automatisch juridisch ouder worden van het kind van haar partner. Dit is het geval wanneer de duomoeder gehuwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de biologische moeder op het moment van de geboorte van het kind, én er gebruik is gemaakt van een anonieme donor. In deze situatie is het duidelijk dat de biologische vader geen rol zal spelen in de verzorging en opvoeding van het kind. Om dit te bewijzen, moet bij de aangifte van de geboorte een verklaring van de Stichting Donorgegevens worden overgelegd. Deze verklaring bevestigt dat er gebruik is gemaakt van een kunstmatige donorbevruchting met anoniem zaad.
Juridisch Ouderschap door Erkenning
Wanneer de voorwaarden voor automatisch juridisch ouderschap niet zijn vervuld, kan de duomoeder het kind erkennen. Dit is mogelijk met toestemming van de biologische moeder. De erkenning kan plaatsvinden bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Als de biologische moeder geen toestemming geeft, kan de duomoeder een verzoek indienen bij de rechtbank om vervangende toestemming te verkrijgen.
Vervangende Toestemming van de Rechtbank
De rechtbank kan de toestemming van de biologische moeder vervangen, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Een belangrijke voorwaarde is dat de duomoeder heeft ingestemd met de daad die de verwekking van het kind tot gevolg heeft gebracht. De rechtbank zal in deze procedure de belangen van het kind voorop stellen en een bijzondere curator aanstellen om de belangen van het kind te vertegenwoordigen. Om te bewijzen dat de duomoeder heeft ingestemd met de verwekking, kan de rechtbank een DNA-onderzoek gelasten.
Juridisch Ouderschap en Ouderlijk Gezag
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen juridisch ouderschap en ouderlijk gezag. Juridisch ouderschap creëert een afstammingsband tussen het kind en de duomoeder, wat gevolgen heeft voor onder meer de naam, het erfrecht en de nationaliteit. Ouderlijk gezag daarentegen omvat de rechten en plichten met betrekking tot de verzorging, opvoeding en het beheer van het vermogen van het kind.
Automatisch juridisch ouderschap gaat vaak gepaard met ouderlijk gezag, maar dit is niet altijd het geval. Wanneer de duomoeder het kind erkent, verkrijgt zij juridisch ouderschap, maar niet automatisch ouderlijk gezag. In dat geval kan gezamenlijk gezag worden aangevraagd bij de rechtbank, vooral als de partners niet getrouwd of geregistreerd partners zijn. Voor kinderen die erkend zijn na 1 januari 2023, ontstaat er automatisch gezamenlijk gezag.
De Positie van de Zaaddonor
Ook de zaaddonor kan een rol spelen in het juridisch ouderschap. Wanneer de zaaddonor het kind wil erkennen, maar daarvoor geen toestemming krijgt van de biologische moeder, kan hij de rechter verzoeken om vervangende toestemming te verlenen. Dit verzoek kan alleen succesvol zijn als de donor in een nauwe persoonlijke betrekking staat tot het kind.
Belangrijke Overwegingen en Wijzigingen in de Wetgeving
De Wet Lesbisch Ouderschap, ingevoerd op 1 april 2014, heeft de positie van duomoeders aanzienlijk verbeterd. Voor die tijd was een adoptieprocedure noodzakelijk om juridisch ouderschap te verkrijgen. De wetgeving heeft ervoor gezorgd dat de juridische positie van kinderen geboren in lesbische relaties vrijwel gelijk is aan die van kinderen geboren in heteroseksuele relaties.
Het is van belang te weten dat de regels voor ouderschap van twee mannen verschillen, aangezien een kind niet geboren kan worden in een relatie van twee mannen.
Reizen met het Kind naar het Buitenland
Een duomoeder die juridisch ouder is geworden door erkenning of een ouderschapsverklaring, kan in sommige landen problemen ondervinden bij het reizen met het kind. In dergelijke gevallen kan een verklaring van de rechtbank, die bevestigt dat de duomoeder juridisch ouder is, uitkomst bieden.
Familieband en Juridische Gevolgen
Het juridisch ouderschap creëert een familieband tussen het kind en de duomoeder, waardoor het kind kleinkind wordt van de grootouders van de duomoeder. Deze familieband eindigt niet bij het bereiken van de meerderjarigheid van het kind. Juridisch ouderschap heeft belangrijke juridische gevolgen, zoals ten aanzien van nationaliteit, naamrecht, erfrecht, alimentatie en wezenpensioen.
De Rol van de Rechtbank en de Curator
In procedures met betrekking tot juridisch ouderschap speelt de rechtbank een cruciale rol. De rechtbank zal de belangen van alle betrokken partijen afwegen, met in het bijzonder de belangen van het kind. Om de belangen van het kind te waarborgen, wordt een bijzondere curator aangesteld die het kind vertegenwoordigt in de procedure.
Conclusie
Het juridisch ouderschap van een duomoeder is een complex, maar steeds duidelijker omlijnd rechtsgebied. De Wet Lesbisch Ouderschap heeft belangrijke stappen gezet om de rechten van kinderen in relaties tussen twee vrouwen te beschermen en de juridische realiteit af te stemmen op de feitelijke opvoedingssituatie. Duomoeders hebben verschillende mogelijkheden om juridisch ouder te worden, waaronder automatisch ouderschap, erkenning en vervangende toestemming van de rechtbank. Het is essentieel om zich goed te laten informeren over de specifieke situatie en de bijbehorende juridische procedures, om de rechten en plichten van alle betrokken partijen te waarborgen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
