Ouderlijk Gezag en Erkenning: Wat (Aanstaande) Ouders Moeten Weten
juni 29, 2025
Sinds 1 april 2014 zijn er wettelijke regelingen die het verkrijgen en verliezen van vaderschap ook op vrouwelijke partners van moeders van toepassing maken. De wet erkent steeds vaker het bestaan van ouders in pluraliteit, hoewel er nog steeds verschillen bestaan in de juridische behandeling van duo-moederschap en duo-vaderschap. Dit artikel beschrijft de juridische aspecten van duo-moederschap, de manieren waarop dit tot stand kan komen, en de rechten en plichten die hieraan verbonden zijn.
Ontstaan van Duo-Moederschap
Duo-moederschap, waarbij twee vrouwen samen een kind opvoeden, kan op verschillende manieren ontstaan. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de geboortemoeder, de vrouw die het kind bevalt, en de meemoeder, haar partner. De juridische status van de meemoeder is afhankelijk van de omstandigheden rondom de geboorte van het kind.
Juridisch Ouderschap van Rechtswege
In bepaalde gevallen ontstaat het juridisch ouderschap voor de meemoeder van rechtswege. Dit is het geval wanneer de meemoeder gehuwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de geboortemoeder op het moment van de geboorte van het kind. Echter, er is een belangrijke voorwaarde: er moet sprake zijn van kunstmatige donorbevruchting waarbij de identiteit van de donor onbekend is. In deze situatie moeten de ouders bij de aangifte van de geboorte een verklaring van de Stichting Donorgegevens overleggen, die bevestigt dat de donor anoniem is.
Indien de partner van de geboortemoeder overlijdt, kan zij, mits de verklaring van de Stichting Donorgegevens wordt overgelegd, alsnog de juridische moeder van het kind worden, zelfs als de geboortemoeder hertrouwd is.
Juridisch Ouderschap bij Bekende Donor
Bij gebruik van een bekende donor is de situatie anders. De Stichting Donorgegevens zal in dit geval geen verklaring afgeven, waardoor het duomoederschap niet van rechtswege ontstaat, zelfs niet bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap.
Juridisch Ouderschap door Erkenning
Als het ouderschap niet van rechtswege ontstaat, kan de meemoeder het kind erkennen. Dit vereist de toestemming van de geboortemoeder. In sommige gevallen kan ook de bekende donor het kind erkennen, maar dit vereist toestemming van de biologische moeder. Als de biologische moeder geen toestemming geeft, kan de donor een beroep doen op de rechter om vervangende toestemming te verkrijgen, maar dit zal alleen worden toegekend als er een nauwe persoonlijke betrekking bestaat tussen de donor en het kind.
Wettelijke Ontwikkelingen en Nieuwe Regels
Per 1 januari 2023 zijn er belangrijke wijzigingen doorgevoerd in de wetgeving met betrekking tot gezamenlijk gezag. Vóór deze datum moest de vader of meemoeder het kind erkennen en moest de moeder instemmen met het gezamenlijk ouderlijk gezag. Als de moeder niet instemde, kon een gerechtelijke procedure worden gestart.
Nu, voor erkenningen die plaatsvinden op of na 1 januari 2023, krijgen vaders of meemoeders automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag bij erkenning van het kind. Er zijn echter uitzonderingen: als er al een voogd is, als niemand gezag of voogdij heeft, als de moeder al gezamenlijk gezag heeft met iemand anders, of als de vader of meemoeder al eerder gezag over het kind had.
De moeder kan ook eenhoofdig gezag behouden als zij en de vader/meemoeder bewust hebben gekozen voor eenhoofdig gezag, of als de meemoeder juridisch ouder is geworden via een gerechtelijke procedure tot verkrijging van vervangende toestemming tot erkenning.
Ouderschapsverklaring en Naamrecht
De wetgeving rondom duo-moederschap heeft ook gevolgen voor het naamrecht. De meemoeder heeft dezelfde positie als een vader van het kind, wat betekent dat beide moeders kunnen kiezen uit welke achternaam het kind krijgt.
Juridisch Ouderschap en Ouderlijk Gezag: Verschillen
Het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen juridisch ouderschap en ouderlijk gezag. Juridisch ouderschap heeft gevolgen voor de naam, erfrechtelijke betrekkingen en de plicht tot het betalen van kinderalimentatie. Ouderlijk gezag daarentegen omvat de verantwoordelijkheden rondom het fysieke welzijn, de verzorging, de opvoeding, de scholing en het beheer van het vermogen van het kind.
Situatiespecifieke Beoordeling
De juridische positie van kinderen geboren in lesbische relaties is door de nieuwe wetgeving grotendeels gelijkgetrokken met die van kinderen geboren in heteroseksuele relaties. Echter, de specifieke omstandigheden van elk geval zijn van belang. Het is essentieel om te bepalen of er sprake is van een onbekende of bekende donor, of er een huwelijk of geregistreerd partnerschap bestaat, en of er toestemming is verleend voor erkenning.
Gezamenlijk Gezag na Scheiding
Ook na een scheiding blijven beide ouders in de meeste gevallen gezamenlijk ouderlijk gezag over de kinderen behouden. De rechter kan echter anders beslissen in het belang van het kind.
Vergelijking met Duo-Vaderschap
Het is belangrijk op te merken dat de regels voor duo-moederschap (nog) niet van toepassing zijn op duo-vaderschap. Er zijn geen wettelijke mogelijkheden voor het verkrijgen en verliezen van vaderschap voor de mannelijke partner van een vader. Dit manco kan momenteel uitsluitend worden opgelost door adoptie van het kind.
Belang van Juridisch Advies
Gezien de complexiteit van de wetgeving rondom duo-ouderschap is het raadzaam om juridisch advies in te winnen, vooral bij het einde van een relatie, om de juridische rechten en plichten van de ouders te waarborgen.
Conclusie
De wetgeving rondom duo-moederschap heeft de afgelopen jaren aanzienlijke ontwikkelingen doorgemaakt, met als doel de juridische positie van kinderen geboren in relaties tussen twee vrouwen te verbeteren en gelijk te stellen aan die van kinderen geboren in heteroseksuele relaties. Hoewel er nog steeds verschillen bestaan met duo-vaderschap, zijn er verschillende manieren voor meemoeders om juridisch ouderschap te verkrijgen, afhankelijk van de specifieke omstandigheden. Het is van cruciaal belang om op de hoogte te zijn van de geldende wetgeving en juridisch advies in te winnen om de rechten en plichten van alle betrokkenen te waarborgen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
