Moderne Ouderrollen: Naar Erkennen van Diverse Gezinsvormen

De discussie over de herijking van het ouderschap in Nederland is al jaren gaande, met recente impulsen van politieke partijen D66 en GroenLinks. Deze partijen pleiten voor een wet modern ouderschap, voortbouwend op aanbevelingen van de Staatscommissie Herijking Ouderschap uit 2016. Deze ontwikkeling roept vragen op over de toekomstige vormgeving van het gezinsrecht en de erkenning van diverse gezinsvormen. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste punten in deze discussie, gebaseerd op beschikbare informatie.

De Aanbevelingen van de Staatscommissie

In 2016 bracht de Staatscommissie Herijking Ouderschap het rapport "Kind en ouders in de 21ste eeuw" uit. Een kernaanbeveling van dit rapport was dat de wetgeving rondom ouderschap aangepast moet worden om meer flexibiliteit te bieden en de realiteit van moderne gezinnen beter te reflecteren. De commissie adviseerde om het aantal personen dat juridisch ouder kan zijn van een kind uit te breiden van twee naar maximaal vier. Dit zou ruimte creëren voor meeroudergezinnen, waarbij een kind bijvoorbeeld meerdere juridische ouders kan hebben, waaronder donoren of stiefouders die een significante rol spelen in de opvoeding.

Politieke Initiatieven en Debat

D66 en GroenLinks hebben zich actief ingezet voor de implementatie van deze aanbevelingen. In 2017 werd in het Regenboog Stembusakkoord, ondertekend door acht partijen, beloofd dat er een meerouderschapswet zou komen. Hoewel er sindsdien stappen zijn gezet, wachten regenbooggezinnen en andere moderne gezinsvormen nog steeds op volledige erkenning van hun ouderschap.

Een belangrijk punt van discussie is de positie van ongehuwde ouders. Momenteel hebben ongehuwde vaders niet automatisch gezag over hun kind. Dit kan leiden tot problemen bij een relatiebreuk, waarbij de vader achtergesteld kan worden. D66 en de VVD hebben een wetsvoorstel ingediend om dit te veranderen, zodat ongehuwde vaders automatisch gezag krijgen, vergelijkbaar met gehuwde stellen. Dit wordt gezien als een noodzakelijke stap om de wet aan te passen aan de moderne tijd.

In november 2019 vond er een algemeen overleg plaats in de Tweede Kamer, met vertegenwoordigers van verschillende partijen, waaronder D66, VVD, GroenLinks, SGP, CDA, PvdA en ChristenUnie, over de herijking van het ouderschap. Tijdens dit overleg werd specifiek aandacht besteed aan de aanbevelingen van de Staatscommissie met betrekking tot draagmoederschap, meerouderschap en meerpersoonsgezag.

Meerouderschap en Diverse Gezinsvormen

De wet modern ouderschap beoogt de mogelijkheden voor ouderschap uit te breiden. Dit betekent dat het in de toekomst mogelijk zou kunnen worden om met meer dan twee personen juridisch ouderschap en gezag te hebben. Dit is met name relevant voor samengestelde gezinnen, regenbooggezinnen en gezinnen waarbij een donor een nauwe band heeft met het kind.

De erkenning van meerouderschap is belangrijk omdat het de juridische zekerheid voor alle betrokkenen vergroot. Het stelt niet-biologische ouders in staat om actief deel te nemen aan belangrijke beslissingen over de opvoeding van het kind, zoals schoolkeuze en medische zorg. Dit draagt bij aan een stabielere en liefdevolle omgeving voor het kind.

Draagmoederschap: Nieuwe Regelgeving

De regels rondom draagmoederschap worden ook herzien. Het kabinet streeft ernaar om de procedure duidelijker en transparanter te maken. Een belangrijk aspect is dat de afspraken tussen draagmoeder en wensouders al vóór de bevruchting vastgelegd moeten worden en ter goedkeuring aan de rechter moeten worden voorgelegd.

Om kinderkoop te voorkomen, is het betalen van een extra vergoeding aan de draagmoeder strafbaar. Alleen de daadwerkelijk gemaakte kosten mogen worden vergoed. De exacte invulling van de onkostenvergoeding wordt nog onderzocht.

Een ander belangrijk punt is dat ten minste één van de wensouders en de draagmoeder in Nederland moet wonen en de Nederlandse nationaliteit moet hebben. Op de geboorteakte komen de namen van de wensouders te staan, niet die van de draagmoeder. Elk draagmoederschap wordt geregistreerd om de identiteit van de ouders voor het kind te waarborgen.

Achternaam en Erfrecht

D66 heeft ook voorstellen gedaan om het erfrecht en de achternaamgeving aan te passen aan de moderne tijd. Zo zou het mogelijk moeten worden om een kind de achternaam van zowel de moeder als de vader te geven. Ook zou het mogelijk moeten zijn om een dierbare vriend te benoemen als erfgenaam, zonder dat dit fiscale nadelen oplevert. Verder wordt overwogen om de mogelijkheid te creëren om kinderen volledig te onterven, ook al is er geen contact meer.

Uitdagingen en Kritiek

De herijking van het ouderschap is niet zonder uitdagingen. Er is discussie over de praktische uitvoering van de wetgeving en de mogelijke gevolgen voor de rechten en plichten van ouders. Sommige partijen uiten bezorgdheid over de complexiteit van meeroudergezinnen en de mogelijke impact op de stabiliteit van het gezin.

Ook is er kritiek op het feit dat de implementatie van de aanbevelingen van de Staatscommissie lang op zich laat wachten. Ondanks de belofte in het Regenboog Stembusakkoord, is er nog geen concrete wetgeving aangenomen.

De Nieuwe Koers van D66

Recentelijk lijkt D66 een nieuwe koers te varen, waarbij de focus meer verschuift naar thema's als wonen en economie. Dit zou te maken kunnen hebben met de constatering dat klimaatbeleid, waar D66 traditioneel sterk op inzet, minder aanspreekt bij een breder publiek. De partij probeert zich te presenteren als een pragmatische en oplossingsgerichte partij, die zich inzet voor de problemen waar mensen in het dagelijks leven mee te maken hebben.

Conclusie

De discussie over de herijking van het ouderschap is een complex proces, waarbij verschillende belangen en perspectieven een rol spelen. De aanbevelingen van de Staatscommissie Herijking Ouderschap uit 2016 hebben een belangrijke impuls gegeven aan deze discussie. D66 en GroenLinks hebben zich actief ingezet voor de implementatie van deze aanbevelingen, met als doel om de wetgeving aan te passen aan de realiteit van moderne gezinnen en de rechten van alle betrokkenen te waarborgen. De komende jaren zal moeten blijken of het lukt om tot een wet modern ouderschap te komen die breed gedragen wordt en een positieve bijdrage levert aan het welzijn van kinderen en hun ouders.

Bronnen

1. GroenLinks en D66
2. Rijksoverheid - Staatscommissie Herijking Ouderschap
3. D66 - Standpunten
4. Tweede Kamer - Herijking Ouderschap
5. D66 - Ongehuwden met kinderen
6. Parlementaire Monitor
7. RTL Nieuws - Draagmoederschap
8. Wikipedia - Democraten 66
9. MeerdanGewenst - Vera Bergkamp
10. Winq - Wet Modern Ouderschap
11. De Nederlandse Grondwet
12. NRC - Rob de Bouwer