Effectief Ouderschap: Een Gelaagde Benadering voor Positieve Ontwikkeling
juni 29, 2025
Gezamenlijk ouderschap is een steeds vaker voorkomende vorm van opvoeden na een scheiding of relatiebeëindiging in Nederland. Het impliceert dat beide ouders betrokken blijven bij de opvoeding en verzorging van hun kinderen, maar de concrete invulling hiervan kan variëren. Deze vorm van ouderschap, evenals parallel ouderschap, vereist duidelijke afspraken en effectieve communicatie om het welzijn van de kinderen te waarborgen. Dit artikel biedt een overzicht van de verschillende vormen, aandachtspunten en ondersteuningsmogelijkheden voor ouders en professionals.
Verschillende Vormen van Ouderschap
Na een scheiding of relatiebeëindiging zijn er verschillende manieren waarop ouders de zorg en opvoeding van hun kinderen kunnen organiseren. De meest voorkomende vormen zijn co-ouderschap en parallel ouderschap. Co-ouderschap kenmerkt zich door regelmatige communicatie, gezamenlijke besluitvorming en samenwerking. Parallel ouderschap daarentegen, houdt in dat ouders hun kinderen elk op hun eigen manier opvoeden, met minimale samenwerking en overleg. Een andere variant is birdnesting, waarbij de kinderen in het ouderlijk huis blijven wonen en de ouders van verblijfplaats wisselen.
Co-ouderschap: Samenwerking en Communicatie
Co-ouderschap vereist een constructieve relatie tussen ouders, waarbij zij in staat zijn om effectief te communiceren en samen te werken. Kenmerken van coöperatief ouderschap zijn regelmatige communicatie, rechtstreeks contact, gezamenlijke besluitvorming, samenwerking bij het oplossen van problemen en het plannen van activiteiten, en het werken vanuit de belangen van de kinderen. Ouders bezoeken samen gesprekken op school, zorgen voor een prettige overgang tussen huizen en bespreken veranderingen in schema's en vakanties in overleg. Ook bespreken ze de opvoeding en eventuele uitdagingen met elkaar.
Een zorgregeling, onderdeel van het wettelijk verplichte ouderschapsplan, beschrijft de verdeling van de zorg- en opvoedtaken. Deze verdeling kan gelijk zijn (50/50) of minder gelijk (bijvoorbeeld 70/30). Een gelijke verdeling wordt vaak aangeduid als co-ouderschap.
Parallel Ouderschap: Minimale Interactie en Duidelijke Afspraken
Parallel ouderschap is geschikt voor situaties waarin intensieve samenwerking tussen ouders niet mogelijk is. De communicatie is minimaal en beperkt tot noodzakelijke informatie. Afspraken worden vastgelegd in een ouderschapsplan en beide ouders houden zich hier strikt aan. Er is weinig ruimte voor aanpassingen en de focus ligt op het vermijden van conflicten. Communicatie kan via e-mail, whatsapp, een derde persoon of een speciaal schrift verlopen. In deze vorm van ouderschap kan een onafhankelijke derde persoon, zoals een bemiddelaar, betrokken worden om het contact te ondersteunen en te helpen bij belangrijke beslissingen.
Het Ouderschapsplan: Een Essentiële Basis
Een ouderschapsplan is een wettelijk verplicht document voor ouders die willen scheiden en kinderen hebben jonger dan 18 jaar. Het beschrijft hoe ouders de zorg en opvoeding van hun kinderen na de scheiding willen regelen en welke afspraken ze daarover hebben gemaakt. Het is een instrument om de zorg voor de kinderen te waarborgen en moet helder en concreet zijn. Ouders kunnen een hulpverlener of mediator inschakelen om hen te helpen bij het opstellen van het plan.
Ouderlijk Gezag en Juridische Aspecten
Ouderlijk gezag is de verantwoordelijkheid die rechten en plichten met zich meebrengt voor ouders. Het betekent dat ouders samen beslissingen mogen nemen over hun kind en verantwoordelijk zijn voor de opvoeding en verzorging. In de meeste gevallen hebben beide ouders gezamenlijk het ouderlijk gezag na een scheiding. Echter, er zijn uitzonderingen. Als ouders niet getrouwd waren of een geregistreerd partnerschap hebben gehad, is er alleen sprake van gezamenlijk gezag als de vader het kind heeft erkend en de ouders samen het gezag hebben aangevraagd bij de rechtbank. Sinds 1 januari 2023 krijgen ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch het gezamenlijk gezag met de moeder als het kind erkend wordt. Bij specifieke situaties, zoals twee vrouwen die samen een kind krijgen, gelden andere regels.
Ondersteuning en Hulpverlening: Curess en Andere Organisaties
Curess biedt verschillende vormen van ondersteuning aan ouders en kinderen in scheidingssituaties, waaronder gezamenlijk ouderschap, intensieve systeembegeleiding en ambulante spoedhulp. De visie van Curess is dat alle kinderen recht hebben op optimaal contact met hun ouders en niet belast worden met volwassen problematiek. De module Gezamenlijk Ouderschap wordt ingezet wanneer er sprake is van een conflictscheiding en een bedreigde ontwikkeling van het kind. Curess werkt met een multidisciplinair team van ambulant hulpverleners, systeemtherapeuten en teamcoördinatoren.
De hulpverlening richt zich op het verbeteren van de communicatie tussen ouders, het maken van duidelijke afspraken en het creëren van een veilige omgeving voor de kinderen. De module wordt gemiddeld geïndiceerd op een traject van ongeveer 26 weken, maar wordt altijd op maat afgestemd op de behoeften van het gezin.
De Rol van de Kinderen
Het is essentieel om kinderen te informeren over de scheiding op een manier die aansluit bij hun leeftijd en begrip. Ouders moeten eerlijk en open zijn, maar vermijden om negatieve opmerkingen over de andere ouder te maken. Kinderen hebben behoefte aan rust en duidelijkheid. Uit ervaring blijkt dat kinderen het fijn vinden als er naar hen geluisterd wordt en dat hun wensen serieus genomen worden. Het is belangrijk om de kinderen te betrekken bij het proces en hen de ruimte te geven om hun mening te uiten.
Succesfactoren en Positieve Resultaten
Eerste evaluaties van de module Gezamenlijk Ouderschap van Curess laten positieve resultaten zien. In veel gezinnen lukt het ouders om een manier te vinden om met elkaar te overleggen en duidelijke afspraken te maken. De kinderen ervaren meer rust en stabiliteit. In sommige gevallen lukt het zelfs om de spanning te verminderen en de communicatie te verbeteren.
Terugkoppelingen van jeugdbeschermers en consulenten laten zien dat de module kan bijdragen aan heldere afspraken, een stabiele opvoedingssituatie en een veilige omgeving voor het kind. In sommige gevallen heeft de module zelfs geleid tot het beëindigen van een ondertoezichtstelling.
Beoordeling "Goed Genoeg Ouderschap"
In complexe situaties, waarbij sprake is van meervoudige problemen, kan een beoordeling van "goed genoeg ouderschap" nodig zijn. Dit omvat het in kaart brengen van de opvoedingsvaardigheden van de ouders en de randvoorwaarden voor een gezonde ontwikkeling van het kind. Ambulant hulpverleners gebruiken verschillende bronnen, zoals gesprekken met gezinsleden, observaties en informatie van andere betrokkenen, om een compleet beeld te krijgen.
Conclusie
Gezamenlijk ouderschap kan een succesvolle manier zijn om de zorg en opvoeding van kinderen na een scheiding te organiseren. Het vereist echter een constructieve relatie tussen ouders, effectieve communicatie en duidelijke afspraken. Een ouderschapsplan is essentieel om de zorg voor de kinderen te waarborgen. Hulpverlening en ondersteuning, zoals die aangeboden door Curess, kunnen ouders helpen om de uitdagingen van gezamenlijk ouderschap aan te gaan en het welzijn van hun kinderen te bevorderen. Het centraal stellen van de behoeften van de kinderen en het creëren van een veilige en stabiele omgeving zijn cruciaal voor een positieve uitkomst.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
