Co-ouderschap en Werk: Een Balans voor Ouders en Kinderen
juni 28, 2025
Het concept van ‘goed genoeg ouderschap’ is een veelbesproken thema in de opvoedkunde. Het benadrukt dat ouders niet perfect hoeven te zijn, maar wel een stabiele, zorgzame en liefdevolle omgeving moeten bieden waarin een kind zich optimaal kan ontwikkelen. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste aspecten van goed genoeg ouderschap, gebaseerd op inzichten uit verschillende bronnen, en richt zich op de voorwaarden die hieraan ten grondslag liggen, evenals de manieren waarop professionals en ouders samen kunnen werken om het welzijn van kinderen te bevorderen.
De Vier Kwalificaties van Ouderschap
Ouderschap kan op verschillende manieren worden gekwalificeerd. De Vries et al. (2005) onderscheiden vier niveaus: goed ouderschap, goed genoeg ouderschap, problematisch ouderschap en tekortschietend ouderschap. Tekortschietend ouderschap omvat verwaarlozing, mishandeling of onvoldoende ondersteuning van het kind. Goed genoeg ouderschap wordt gedefinieerd als een situatie waarin ouders voldoende ondersteuning bieden aan de ontwikkeling van hun kind. Dit impliceert een besef van verantwoordelijkheid, waarbij ouders tijdloos en onvoorwaardelijk de belangen van het kind behartigen. Het besef van verantwoordelijkheid is echter niet altijd gelijk aan verantwoordelijk handelen; ouders kunnen zich verantwoordelijk voelen, maar toch onverantwoordelijk handelen, waardoor ze niet in staat zijn om adequaat op te voeden.
Het Best Interest of the Child (BIC)-Model
Om de omstandigheden van een kind te beoordelen en te bepalen of er sprake is van goed genoeg ouderschap, kan het Best Interest of the Child (BIC)-model worden gebruikt. Dit model, gebaseerd op het Framework for the Assessment of Children in Need and Their Families, omvat veertien voorwaarden waaronder een kind zich optimaal kan ontwikkelen. Deze voorwaarden zijn gebaseerd op het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind en zijn onderverdeeld in zeven die betrekking hebben op het gezin en zeven op de samenleving.
De Veertien Voorwaarden voor Optimale Ontwikkeling
De veertien voorwaarden voor optimale ontwikkeling, zoals geformuleerd in het BIC-model, zijn essentieel voor het welzijn van een kind. Deze omvatten:
- Gezondheid en fysieke verschijning: Een goede algemene gezondheid, groei en ontwikkeling, adequate voeding en hygiëne.
- Cognitieve ontwikkeling: Stimulering van taalontwikkeling en cognitieve vaardigheden.
- Adequate verzorging: Zorgen voor de basisbehoeften zoals voeding, hygiëne en medische zorg.
- Veiligheid: Een veilige fysieke en emotionele omgeving zonder geweld of spanning.
- Liefde en aandacht: Een omgeving waarin het kind zich geliefd en gewaardeerd voelt.
- Steun en grenzen: Een ondersteunende opvoedingsstructuur met duidelijke grenzen.
- Passende verantwoordelijkheden: Het kind passende taken en verantwoordelijkheden geven.
- Stabiliteit: Structuur, continuïteit en voorspelbaarheid in de opvoeding.
- Veilige wijdere leefomgeving: Een veilige omgeving zonder bedreigingen zoals criminaliteit of oorlog.
- Respect: De behoeften, wensen en gevoelens van het kind serieus nemen.
- Sociaal netwerk: Toegang tot een ondersteunend sociaal netwerk.
- Educatie: Toegang tot scholing en mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling.
- Omgang met leeftijdgenoten: Kansen om met leeftijdsgenoten om te gaan.
- Positief voorbeeldgedrag: Contact met volwassenen die positieve normen en waarden uitdragen.
De Rol van Professionals en Gesprekken met Ouders en Kinderen
Professionals die met gezinnen werken, spelen een cruciale rol bij het identificeren van risico’s en het bieden van ondersteuning. De SIK-lijst (Lijst voor Screening en Interventie Keuze) is een hulpmiddel dat risico- en beschermende factoren in kaart brengt en adviseert over passende interventies. Bij gesprekken met ouders is het belangrijk om rekening te houden met de ouderrol en de mogelijke schuldgevoelens die ouders ervaren over tekortschietend ouderschap. Ouders willen over het algemeen het beste voor hun kinderen, maar kunnen soms onmachtig zijn om dit te realiseren. Het is belangrijk om ouders actief te ontschuldigen en niet te veroordelen, en hen regelmatig steun te bieden.
Bij gesprekken met kinderen is het belangrijk om een veilige en neutrale omgeving te creëren. Het is essentieel om de taal begrijpelijk te houden, concrete vragen te stellen en de situatie van het kind niet te problematiseren. Het benoemen van positieve aspecten en het geven van complimenten kan het kind helpen om zich gehoord en begrepen te voelen.
Uitdagingen in het Ouderschap en Ondersteuning
Ouders staan dagelijks voor uitdagingen, van het begeleiden van hun kinderen in hun ontwikkeling tot het omgaan met gedragsproblemen. De balans tussen werk en ouderschap kan een belangrijke bron van stress zijn. Het plannen van quality time en het stellen van prioriteiten kan helpen om zowel werk als gezin te managen. Het is ook belangrijk dat ouders goed voor zichzelf zorgen, zodat ze een stabiele basis kunnen bieden voor hun kinderen.
Opvoedstijlen en Goed Genoeg Ouderschap
Verschillende opvoedstijlen kunnen ouders helpen bij het begeleiden van hun kinderen. Natuurlijk ouderschap (attachment parenting) legt de nadruk op een sterke emotionele band tussen ouder en kind, met principes zoals direct contact na de geboorte, borstvoeding op verzoek en babydragen. Goed genoeg ouderschap benadrukt dat ouders niet perfect hoeven te zijn, maar wel een stabiele en liefdevolle omgeving moeten bieden.
Wanneer Professionele Hulp Nodig Is
In complexe situaties kan professionele hulp nodig zijn. Dit kan variëren van gezinsbegeleiding tot crisisopvang of een internaat. Het tijdig inschakelen van professionele hulp kan voorkomen dat gedragsproblemen verergeren en ondersteunt zowel het kind als het gezin.
De Verantwoordelijkheden van Ouders in Verschillende Levensfasen
De verantwoordelijkheden van ouders veranderen naarmate kinderen opgroeien. In de babyfase is adequate verzorging en veiligheid van belang, terwijl in de peuter- en kleuterfase steun en grenzen centraal staan. Tijdens de basisschoolleeftijd is educatie en sociale ontwikkeling belangrijk, en in de adolescentie is het belangrijk om ruimte te bieden voor zelfstandigheid en identiteitsvorming.
Conclusie
Goed genoeg ouderschap is een realistisch en haalbaar doel voor de meeste ouders. Het vereist een besef van verantwoordelijkheid, een stabiele en liefdevolle omgeving, en de bereidheid om te leren en te groeien. Professionals kunnen een belangrijke rol spelen bij het ondersteunen van ouders en het identificeren van risico’s, terwijl ouders zelf de belangrijkste zorgverleners voor hun kinderen blijven. Door de veertien voorwaarden voor optimale ontwikkeling in acht te nemen en open te staan voor hulp, kunnen ouders hun kinderen helpen om op te groeien tot gezonde en gelukkige volwassenen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
