De Kindrekening bij Co-ouderschap: Een Overzicht van Voordelen, Nadelen en Praktische Afspraken
juni 30, 2025
De kinderopvangsector in Nederland staat voor aanzienlijke uitdagingen op het gebied van personeel. Er is een groeiende vraag naar kinderopvang, terwijl het aantal beschikbare en gekwalificeerde medewerkers niet in dezelfde mate toeneemt. Dit leidt tot wachtlijsten, een hogere werkdruk voor bestaand personeel en gevolgen voor de participatie van ouders op de arbeidsmarkt. Dit artikel geeft een overzicht van de huidige situatie, de oorzaken van het personeelstekort, en mogelijke oplossingen, gebaseerd op recente gegevens en analyses.
De Huidige Situatie: Een Gespannen Arbeidsmarkt
Uit onderzoek blijkt dat zeven op de tien kinderopvanglocaties te maken hebben met lange wachtlijsten. Bij een derde van de kinderdagverblijven geldt een wachtlijst voor alle dagen. Ook de buitenschoolse opvang ervaart een hoge bezettingsgraad, met bijna 62% van de locaties die een wachtlijst hanteren. De vraag naar personeel is aanzienlijk; voor elke vier openstaande vacatures is er slechts één werkzoekende beschikbaar. Dit wijst op een gespannen arbeidsmarkt, met name in de Randstad.
Het aantal openstaande vacatures in de kinderopvang is gestegen, terwijl de instroom van nieuwe medewerkers niet voldoende is om aan de vraag te voldoen. Tussen 2019 en 2022 kwamen er 20.000 werknemers bij, maar dit compenseert niet de toename van de vraag naar kinderopvang. In 2022 werd de hoogste vacaturegraad ooit gemeten, met 55 vacatures per 1.000 banen.
De ontwikkelingen in het aantal kindplaatsen en openstaande vacatures laten een duidelijke correlatie zien. Naarmate het aantal openstaande vacatures toeneemt, stijgt ook de druk op het aantal beschikbare kindplaatsen. Dit kan leiden tot een vermindering van het aantal plaatsen, omdat er simpelweg niet genoeg personeel is om de opvang te verzorgen.
Demografische Kenmerken van het Personeel
De meerderheid van de medewerkers in de kinderopvang is vrouw (94%), met een gemiddelde leeftijd van 36,4 jaar. Uit recente enquêtes blijkt dat een aanzienlijk deel van de medewerkers zich energiek voelt tijdens hun werk (59%) en tevreden is over hun organisatie (66%). Er is een positieve trend te zien in de ervaring van werkdruk en steun van leidinggevenden; meer medewerkers ervaren de werkdruk als goed (49% tegenover 43% in 2022) en ontvangen steun van hun leidinggevenden (59% tegenover 53% in 2022). De loyaliteit aan de organisatie is toegenomen, met 80% van de medewerkers die zich verbonden voelt met hun werkgever (66% in 2022).
Oorzaken van het Personeelstekort
Een belangrijke oorzaak van het personeelstekort is het relatief hoge personeelsverloop in de kinderopvangsector. De helft van de mensen die van baan wisselt in de kinderopvang, verlaat de sector volledig. Dit wordt mede veroorzaakt door een perceptie van het werk als minderwaardig in vergelijking met andere sectoren, zoals het basisonderwijs. Veel pas afgestudeerden kiezen ervoor om op een basisschool te werken in plaats van in de kinderopvang.
De hoge werkdruk draagt ook bij aan het personeelstekort. Medewerkers ervaren vaak een hoge werkdruk, mede door het gebrek aan personeel en de noodzaak om te werken met invalkrachten en roterende teams. Dit heeft een negatieve invloed op de stabiliteit en de kwaliteit van de opvang, omdat kinderen behoefte hebben aan herkenning en een vaste band met hun begeleiders.
Daarnaast speelt de flexibiliteit van de arbeidsmarkt een rol. Niet alle medewerkers willen fulltime werken, en sommigen geven de voorkeur aan minder uren. Het is een uitdaging om aan deze wensen te voldoen en tegelijkertijd voldoende personeel te garanderen.
Oplossingen en Initiatieven
Er zijn verschillende initiatieven en oplossingen om het personeelstekort in de kinderopvang aan te pakken. Een belangrijke benadering is het aantrekken van nieuwe medewerkers, ook zonder directe ervaring. Organisaties zoals Partou bieden bijvoorbeeld de mogelijkheid om een opleiding te volgen tijdens het werk, via een BBL-traject of een EVC-traject.
Een andere aanpak is het versterken van de positie van bestaand personeel. Dit kan door het bieden van groeimogelijkheden, zoals de mogelijkheid om door te groeien naar een functie als pedagogisch coach. Ook het investeren in leiderschap en het creëren van een positieve werkomgeving zijn belangrijk. Verbindend leiderschap, waarbij medewerkers zich gewaardeerd en ondersteund voelen, is cruciaal voor het behoud van personeel.
De Zuidoost Academie in Beringen (België) is een voorbeeld van een succesvol initiatief om mensen zonder formele kwalificaties op te leiden tot pedagogisch ondersteuner. Deze (groot)moeders krijgen de kans om hun levenservaring en wijsheid in te zetten in de kinderopvang en kunnen doorstuderen tot pedagogisch medewerker.
Het is belangrijk om te kijken naar alternatieven voor zzp’ers in de kinderopvang, aangezien er risico’s zijn op schijnzelfstandigheid. Organisaties moeten ervoor zorgen dat de contracten met zzp’ers voldoen aan de criteria voor zelfstandigheid en dat de zzp’er voldoende vrijheid heeft in de uitvoering van het werk.
De overheid kan ook een rol spelen door het stimuleren van opleidingen en het bieden van financiële ondersteuning aan kinderopvangorganisaties. Van 2024 tot 2026 kunnen organisaties een tegemoetkoming krijgen voor een deel van de loonkosten van groepshulpen die zich verder ontwikkelen via opleidingen.
De Rol van Technologie en Nieuwe Trends
De kinderopvangsector moet zich aanpassen aan nieuwe trends en technologieën. Het gebruik van AI kan bijvoorbeeld helpen bij het wervingsproces en het verbeteren van de efficiëntie. Datagedreven flexibiliteit, waarbij data wordt gebruikt om de personeelsbezetting te optimaliseren, kan ook bijdragen aan het oplossen van het personeelstekort.
Het is belangrijk om te investeren in de ontwikkeling van vaardigheden, naast diploma’s. De focus moet liggen op het vinden van talent en het bieden van mogelijkheden voor persoonlijke groei.
Conclusie
De kinderopvangsector staat voor een aanzienlijke uitdaging op het gebied van personeel. Het personeelstekort heeft gevolgen voor de kwaliteit van de opvang, de werkdruk van medewerkers en de participatie van ouders op de arbeidsmarkt. Door het aantrekken van nieuwe medewerkers, het versterken van de positie van bestaand personeel, het investeren in opleidingen en het omarmen van nieuwe technologieën, kan het personeelstekort worden aangepakt. Een gezamenlijke inspanning van de overheid, kinderopvangorganisaties en individuele medewerkers is essentieel om de toekomst van de kinderopvang in Nederland te waarborgen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
