Co-ouderschap en Belastingen: Een Overzicht voor Ouders
juni 28, 2025
De Wet lesbisch ouderschap, van kracht sinds 1 april 2014, heeft significante veranderingen teweeggebracht in de Nederlandse wetgeving omtrent ouderschap. Deze wet beoogt de positie van kinderen in lesbische relaties gelijk te stellen aan die van kinderen in heteroseksuele relaties, met name op het gebied van juridisch ouderschap. Voorheen was adoptie de enige manier voor de partner van de biologische moeder om juridisch ouder te worden. De nieuwe wet introduceert de mogelijkheid van erkenning en, onder bepaalde voorwaarden, van automatisch juridisch ouderschap. Dit artikel beschrijft de belangrijkste aspecten van deze wet, de procedures die beschikbaar zijn, en de implicaties voor lesbische ouderparen.
Achtergrond en Motivering
De invoering van de Wet lesbisch ouderschap was een reactie op de wens om de juridische status van kinderen in lesbische relaties te verbeteren. Voor 1 april 2014 was de procedure voor het verkrijgen van juridisch ouderschap door de ‘duomoeder’ (de partner van de biologische moeder) omslachtig en kostbaar, en vereiste deze een adoptieprocedure via de rechtbank. Deze procedure nam veel tijd, energie en geld in beslag. De wetgever erkende dat een kind in een lesbisch gezin dezelfde rechten en zekerheid zou moeten hebben als een kind in een heteroseksueel gezin. De wet is aangenomen door zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer, met een ruime meerderheid.
Automatisch Juridisch Ouderschap
Onder specifieke omstandigheden kan de duomoeder automatisch juridisch ouder worden van het kind. Dit is het geval wanneer de duomoeder gehuwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de moeder van het kind, en er gebruik is gemaakt van een anonieme zaaddonor. In deze situatie is duidelijk dat de biologische vader geen rol zal spelen in de verzorging en opvoeding van het kind. Het ouderschap ontstaat dan van rechtswege bij de geboorte van het kind. Dit vereenvoudigt de procedure aanzienlijk en biedt direct zekerheid voor beide ouders.
Erkenning van het Kind
Indien de voorwaarden voor automatisch juridisch ouderschap niet worden vervuld, kan de duomoeder het kind erkennen. Dit is een rechtshandeling die de duomoeder zelf moet uitvoeren bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Erkenning verleent de duomoeder dezelfde rechten en plichten als een juridische ouder, waaronder het recht op omgang, de plicht tot onderhoud, en de mogelijkheid tot gezamenlijk gezag. De erkenning kan zowel voor als na de geboorte van het kind plaatsvinden.
De Rol van de Zaaddonor
De Wet lesbisch ouderschap houdt rekening met de rol van de zaaddonor. Wanneer gebruik is gemaakt van een anonieme donor, is de donor geen juridische ouder van het kind. Dit is een belangrijk verschil met situaties waarin de donor bekend is. In het geval van een bekende donor kan deze in theorie het kind erkennen, wat juridische complicaties kan veroorzaken. De wetgever heeft ervoor gekozen om de positie van de duomoeder te beschermen in situaties met een anonieme donor, door automatisch juridisch ouderschap mogelijk te maken.
Juridische Gevolgen van Erkenning en Ouderschap
De juridische gevolgen van erkenning en ouderschap zijn aanzienlijk. Naast de eerder genoemde rechten en plichten, heeft het kind ook recht op erfrecht en nationaliteit via beide ouders. Ook de achternaam van het kind kan worden bepaald in overleg tussen de ouders. In geval van scheiding hebben beide ouders alimentatieplicht. De wet zorgt er tevens voor dat kinderen met twee lesbische ouders dezelfde rechten hebben als kinderen met twee heteroseksuele ouders, bijvoorbeeld op het gebied van omgangsrecht en gezag.
Gerechtelijke Vaststelling van Ouderschap
Naast erkenning en automatisch ouderschap, is er ook de mogelijkheid van gerechtelijke vaststelling van ouderschap. Deze procedure was voorheen voornamelijk bedoeld voor situaties waarin een man geen rol wilde spelen in het leven van het kind. Door de Wet lesbisch ouderschap is deze regeling nu ook beschikbaar voor lesbische stellen, bijvoorbeeld wanneer de meemoeder geen interesse heeft in het ouderschap. Echter, voor het aanvragen van gerechtelijke vaststelling is vereist dat de levensgezel (de partner) heeft ingestemd met de daad van verwekking.
Risico's en Beperkingen van Erkenning
Hoewel erkenning een vereenvoudigde route biedt naar juridisch ouderschap, zijn er ook risico's en beperkingen. De erkenning kan ongedaan worden gemaakt, zowel door de ouders als door het kind. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer er geen sprake is van biologische verwantschap. In het geval van een bekende donor kan de donor de erkenning van de meemoeder aanvechten. Dit risico bestaat niet bij adoptie. Het is daarom belangrijk voor lesbische ouderparen om zich bewust te zijn van deze risico's en om juridisch advies in te winnen voordat zij tot erkenning overgaan.
Vergelijking met Homoseksueel Ouderschap
De wetgeving rondom lesbisch ouderschap verschilt van die rondom homoseksueel ouderschap. Dit komt doordat het genetisch niet mogelijk is voor twee mannen om gezamenlijk een kind te krijgen zonder de medewerking van een vrouw. In homoseksuele relaties is er altijd een draagmoeder nodig, wat de biologische moeder creëert. In deze situatie kan één van de mannen juridisch ouder worden via erkenning, maar om beide mannen juridisch ouder te maken, is adoptie noodzakelijk.
Toekomstige Ontwikkelingen
De discussie over ouderschap is voortdurend in beweging. Er wordt momenteel politiek gepleit voor de mogelijkheid om meer dan twee juridische ouders te hebben. Dit zou de positie van kinderen in complexe gezinsvormen verder kunnen verbeteren. De Staatscommissie Herijking ouderschap heeft in 2016 een rapport gepubliceerd over mogelijke herzieningen van het afstammingsrecht, maar de implementatie van deze aanbevelingen is nog in ontwikkeling.
Conclusie
De Wet lesbisch ouderschap heeft een belangrijke stap gezet in de erkenning van diversiteit in gezinsvormen in Nederland. Door de mogelijkheid van erkenning en automatisch juridisch ouderschap te introduceren, is de procedure voor lesbische ouderparen om juridisch ouderschap te verkrijgen aanzienlijk vereenvoudigd. De wet beoogt de rechten en zekerheid van kinderen in lesbische relaties te waarborgen en hen dezelfde kansen te bieden als kinderen in heteroseksuele relaties. Het is echter belangrijk voor lesbische ouderparen om zich bewust te zijn van de risico's en beperkingen van erkenning en om juridisch advies in te winnen om de best mogelijke beslissing te nemen voor hun gezin.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
