Co-ouderschap, waarbij beide ouders gelijkmatig de zorg en opvoeding van hun kinderen delen, is niet wettelijk verplicht in Nederland. Hoewel het vaak als een wenselijke situatie wordt beschouwd, zijn er omstandigheden waarin ouders co-ouderschap willen afwijzen of tegenhouden. Dit artikel bespreekt de gronden voor afwijzing, de procedure die gevolgd moet worden, en de rechten en plichten van beide ouders in deze situatie, gebaseerd op beschikbare informatie.
De Basis: Gelijkwaardig Ouderschap versus Co-ouderschap
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen ‘gelijkwaardig ouderschap’ en ‘co-ouderschap’. Gelijkwaardig ouderschap is een algemeen principe dat in de wet wordt genoemd, maar het impliceert niet automatisch een 50/50 verdeling van de zorg en opvoeding. De concrete invulling van dit principe hangt af van de specifieke omstandigheden. Een co-ouderschap, waarbij de kinderen evenveel tijd bij beide ouders doorbrengen, is dus niet automatisch van toepassing en kan worden afgewezen.
Gronden voor Afwijzing van Co-ouderschap
Er zijn diverse redenen waarom een ouder co-ouderschap kan weigeren. Deze redenen moeten echter goed onderbouwd worden en het belang van het kind staat altijd voorop. Enkele veelvoorkomende gronden zijn:
- Veiligheid van het kind: Als er sprake is van huiselijk geweld, misbruik of verwaarlozing door de andere ouder, kan co-ouderschap worden geweigerd om de veiligheid van het kind te waarborgen.
- Stabiliteit van de leefomgeving: Een stabiele omgeving is cruciaal voor het welzijn van een kind. Als co-ouderschap deze stabiliteit in gevaar brengt, bijvoorbeeld door frequente verhuizingen of een onregelmatig leefpatroon, kan het worden afgewezen.
- Geestelijke en lichamelijke gezondheid van de ouders: Ernstige gezondheidsproblemen van een van de ouders die de zorg voor het kind beïnvloeden, kunnen een reden zijn om co-ouderschap te weigeren.
- Werkelijk vermogen tot co-ouderschap: Als ouders niet effectief kunnen samenwerken of communiceren, kan dit een co-ouderschapsregeling belemmeren.
- Afstand tussen de woonplaatsen: Een grote geografische afstand kan praktische problemen opleveren, vooral bij jonge kinderen.
- Wensen van het kind: Als een kind van twaalf jaar of ouder aangeeft ernstige bezwaren te hebben tegen omgang met een van de ouders, wordt hier rekening mee gehouden.
- Onveilige situaties: Ongeschikte huisvesting of de kans op verwaarlozing en gevaarlijke situaties kunnen een reden zijn.
- Specifieke omstandigheden: Een ouder die fysiek niet in staat is om veel voor de kinderen te zorgen, bijvoorbeeld door ziekte, of een ouder die gaat verhuizen waardoor de reistijd te lang wordt, kan co-ouderschap weigeren.
De Procedure bij Weigering van Co-ouderschap
Als een ouder co-ouderschap wil weigeren, moet dit via de rechtbank gebeuren. De procedure omvat de volgende stappen:
- Indienen van een verzoek: De ouder dient een verzoek in bij de rechtbank, waarin de redenen voor de afwijzing van co-ouderschap worden uiteengezet.
- Bewijsvoering: De ouder moet bewijs leveren ter ondersteuning van de gronden voor de afwijzing.
- Hoorzitting: Er vindt een hoorzitting plaats waar beide ouders hun kant van het verhaal kunnen doen.
- Beslissing van de rechter: De rechter neemt een beslissing op basis van alle beschikbare informatie, waarbij het belang van het kind altijd voorop staat.
Het is raadzaam om voorafgaand aan een procedure mediation te overwegen. Mediation kan helpen om tot een overeenkomst te komen die voor beide ouders werkt en de belangen van het kind beschermt.
Rechten en Plichten van Ouders
Zowel de moeder als de vader hebben rechten met betrekking tot de zorg en opvoeding van hun kinderen. De moeder is niet verplicht om alle zorg op zich te nemen, of zelfs de helft van de zorgtaken. De vader heeft eveneens het recht om co-ouderschap te weigeren. Als een van de ouders co-ouderschap weigert, kan dit in het ouderschapsplan worden opgenomen, dat vervolgens door de rechtbank wordt goedgekeurd.
Het is belangrijk om te onthouden dat kinderen recht hebben op contact met beide ouders en dat ouders verantwoordelijk zijn voor het bevorderen van een positieve relatie tussen het kind en de andere ouder.
Specifieke Situaties en Overwegingen
- Jonge kinderen: Bij zeer jonge kinderen is co-ouderschap soms mogelijk, maar het is belangrijk om te kijken naar de emotionele fase waarin de ouders zich bevinden en of het wel in het belang van het kind is. Een geleidelijke overgang naar co-ouderschap kan overwogen worden.
- Birdnesting: Een alternatieve regeling is ‘birdnesting’, waarbij de kinderen in de ouderlijke woning blijven wonen en de ouders afwisselend bij hen verblijven. Dit kan een goede optie zijn om de kinderen in hun vertrouwde omgeving te houden, maar vereist wel goede afspraken en financiële draagkracht.
- Verhuizing: Als een ouder wil verhuizen, kan dit de zorgverdeling beïnvloeden. Het is belangrijk om goede afspraken te maken over woonplaats en toekomstige verhuizingen om discussies te voorkomen.
- Conflicten: Als er sprake is van conflicten tussen de ouders, is het belangrijk om te proberen deze op te lossen en het belang van het kind voorop te stellen.
Het Belang van een Goed Ouderschapsplan
Een gedetailleerd ouderschapsplan is essentieel bij co-ouderschap of een andere zorgverdeling. Dit plan bevat afspraken over de zorg en opvoeding, omgangsregeling, financiële verantwoordelijkheden en andere belangrijke zaken. Een goed ouderschapsplan kan misverstanden en conflicten voorkomen en zorgt voor duidelijkheid voor alle betrokkenen.
Wanneer is het Niet in het Belang van het Kind?
De rechter zal altijd beoordelen of een bepaalde zorgverdeling in het belang van het kind is. Factoren die hierbij een rol spelen zijn onder andere:
- De veiligheid en stabiliteit van het kind.
- De mogelijkheid om voldoende kwalitatieve contacten te hebben met beide ouders.
- De wensen van het kind (indien van toepassing).
- De onderlinge relatie tussen de ouders.
- De praktische haalbaarheid van de zorgverdeling.
Conclusie
Co-ouderschap is niet altijd de beste oplossing voor elk gezin. Er zijn legitieme redenen waarom ouders co-ouderschap kunnen weigeren, maar het is belangrijk om deze redenen goed te onderbouwen en het belang van het kind voorop te stellen. Een zorgvuldige procedure, goede communicatie en een gedetailleerd ouderschapsplan zijn essentieel om tot een passende regeling te komen die voor alle betrokkenen werkt. Het inschakelen van juridisch advies en mediation kan hierbij van onschatbare waarde zijn.
Bronnen
- Sarah Koller
- Mies Magazine
- Vechtscheidingshulp
- Stellicher
- Advocaatzoeken
- Vechtscheidingshulp
- Sarah Koller
- Snijders Advocaten
- De Scheidingsadvocaat