Co-ouderschap: Een Overzicht van Afspraken, Regelingen en Financiële Aspecten

Co-ouderschap is een vorm van opvoeding waarbij ouders, na een scheiding, de zorg en verantwoordelijkheid voor hun kinderen gelijkwaardig delen. Hoewel de wet zelf de term ‘co-ouderschap’ niet kent, is het een veelgebruikte benaming voor situaties waarin ouders streven naar een gelijkmatige verdeling van de opvoeding en verzorging. Dit artikel biedt een overzicht van de verschillende aspecten van co-ouderschap, gebaseerd op beschikbare informatie, inclusief de juridische context, praktische afspraken, financiële overwegingen en de rol van een ouderschapsplan.

Wat is Co-ouderschap?

Co-ouderschap kan verschillende vormen aannemen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen coöperatief en parallel co-ouderschap. Coöperatief co-ouderschap wordt beschouwd als de meest ideale vorm, omdat het de loyaliteit van kinderen ten opzichte van beide ouders bevordert en de acceptatie van hun eigen identiteit ondersteunt. Bij deze vorm is er sprake van open communicatie en samenwerking tussen de ouders. Parallel co-ouderschap daarentegen, kenmerkt zich door minder directe communicatie en meer onafhankelijke opvoeding. Dit kan voorkomen bij een vechtscheiding, waarbij de ouders moeite hebben om samen te werken.

Een basisregel voor co-ouderschap, vanuit het oogpunt van de belastingdienst, is dat een kind minimaal drie hele dagen per week bij elke ouder verblijft, of om en om een week bij elke ouder. Vroeger was het criterium 156 dagen per kalenderjaar, maar dit is in 2023 aangepast naar een herhalend ritme van minimaal 78 dagen over een periode van zes maanden.

Het Ouderschapsplan: De Basis voor Goede Afspraken

Een ouderschapsplan is een essentieel document bij co-ouderschap. Het legt de afspraken vast over de zorg- en opvoedingstaken, financiën, communicatie en vakanties. Hoewel het plan niet verplicht ingediend hoeft te worden bij de rechtbank, heeft het wel juridische gevolgen en vormt het de basis voor de afspraken tussen ouders. Het is raadzaam om het plan op te stellen in overleg met de andere ouder, eventueel met de hulp van een mediator of advocaat.

Een goed ouderschapsplan bevat onder andere afspraken over:

• Omgangsregeling: Hoe vaak en wanneer de kinderen bij elke ouder verblijven. Dit kan variëren van dagelijkse afspraken tot wekelijkse of maandelijkse regelingen. Voorbeelden van regelingen zijn beschikbaar, afgestemd op verschillende situaties, zoals wanneer de kinderen het meest bij de moeder of vader verblijven, of een gelijkmatige verdeling.
• Verdeling van zorg en verantwoordelijkheid: Wie is verantwoordelijk voor welke aspecten van de opvoeding, zoals school, gezondheid, hobby’s en financiën.
• Financiële afspraken: Hoe de kosten van de opvoeding verdeeld worden, inclusief levensonderhoud, schoolkosten en extra kosten.
• Communicatie: Hoe ouders met elkaar communiceren over de kinderen, en hoe belangrijke beslissingen genomen worden.
• Spoedgevallen: Hoe te handelen in noodsituaties met betrekking tot de gezondheid of veiligheid van de kinderen.

Juridische en Financiële Aspecten

Co-ouderschap heeft juridische en financiële gevolgen. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de regels en voordelen die van toepassing zijn.

Juridisch: Hoewel de term niet wettelijk vastgelegd is, is het ouderschapsplan juridisch bindend. Als ouders het niet eens kunnen worden over de inhoud van het plan, kan een rechter een beslissing nemen. Het is ook raadzaam om een testament op te laten maken ten behoeve van minderjarige kinderen, om te zorgen voor een goede regeling in geval van overlijden van een van de ouders.

Financieel: Co-ouderschap kan leiden tot verschillende belastingvoordelen, waaronder:

• Kinderbijslag: Beide ouders kunnen in principe recht hebben op de helft van de kinderbijslag.
• Kindgebonden budget (KGB): Bij een gelijkmatige verdeling van de zorg en opvoeding, kunnen beide ouders in aanmerking komen voor het KGB.
• Inkomensafhankelijke combinatiekorting: Deze korting kan van toepassing zijn, afhankelijk van de inkomenssituatie van de ouders.
• Kinderopvangtoeslag: De toeslag kan worden aangevraagd door beide ouders, afhankelijk van de kosten van de kinderopvang.
• Huurtoeslag: De hoogte van de huurtoeslag kan afhankelijk zijn van de woonsituatie en het inkomen van de ouders.

Het is belangrijk om de belastingdienst te informeren over de co-ouderschapsregeling, zodat de toeslagen en kortingen correct berekend kunnen worden.

Praktische Tips voor een Succesvol Co-ouderschap

Een succesvol co-ouderschap vereist inspanning en communicatie van beide ouders. Hier zijn enkele praktische tips:

• Open communicatie: Probeer open en eerlijk te communiceren met de andere ouder over de kinderen.
• Respecteer elkaars opvoedingsstijl: Hoewel het belangrijk is om op één lijn te zitten over belangrijke principes, is het ook belangrijk om elkaars opvoedingsstijl te respecteren.
• Wees flexibel: Het leven is onvoorspelbaar, dus wees bereid om afspraken aan te passen indien nodig.
• Betrek de kinderen: Betrek de kinderen bij de beslissingen die hen aangaan, en luister naar hun behoeften en wensen.
• Zoek professionele hulp: Als het moeilijk is om samen te werken, overweeg dan om de hulp in te schakelen van een mediator of therapeut.
• Blijf in de buurt wonen: Het is belangrijk dat de ouders dicht bij elkaar wonen, zodat de kinderen gemakkelijk contact kunnen houden met beide ouders.
• Houd rekening met veranderingen: Pas het ouderschapsplan aan wanneer de situatie verandert, bijvoorbeeld bij een verhuizing, nieuwe partner of verandering in de school van de kinderen.

Aanpassen van het Ouderschapsplan

Het ouderschapsplan is niet in steen gebeiteld. Het kan en moet worden aangepast wanneer de omstandigheden veranderen. Ouders kunnen in onderling overleg afspraken wijzigen en deze schriftelijk vastleggen. Het is raadzaam om bij financiële aanpassingen een mediator te raadplegen.

Conclusie

Co-ouderschap is een complexe, maar vaak succesvolle manier om kinderen na een scheiding op te voeden. Een goed ouderschapsplan, open communicatie en respect voor elkaars opvoedingsstijl zijn essentieel voor een positieve uitkomst. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de juridische en financiële aspecten van co-ouderschap, en om indien nodig professionele hulp in te schakelen. Door samen te werken en het belang van de kinderen voorop te stellen, kunnen ouders een stabiele en liefdevolle omgeving creëren waarin hun kinderen kunnen opgroeien.

Bronnen

1. Samenuiteen
2. Encyclo
3. Correspondentie Voorbeeld
4. Belastingdienst
5. Plan Voorbeeld
6. Samenuiteen Voorbeeld Ouderschapsplan
7. Brievenvoorbeelden
8. Geldloket Emmen
9. Uitelkaar