Co-ouderschap: Vormen, Afspraken en Voorbeelden voor een Goede Regeling
juni 27, 2025
De komst van een kind is een ingrijpende gebeurtenis voor alle ouders. Voor aanstaande ouders met een autismespectrumstoornis (ASS) kunnen er echter specifieke uitdagingen ontstaan. Uit peilingen, zoals die van PAS in 2016, blijkt er een duidelijke behoefte te bestaan aan meer informatie en ondersteuning rondom het thema ouderschap en autisme. Verschillende organisaties, waaronder FANN (Female Autism Network of the Netherlands), hebben daarom een leidraad ontwikkeld om aanstaande ouders met autisme en betrokken hulpverleners te ondersteunen bij de voorbereiding op zwangerschap, bevalling en de eerste tijd met een baby. Deze leidraad dient als onderwerpenlijst voor gesprekken en biedt handvatten voor een optimale ondersteuning.
De Behoefte aan Specifieke Informatie
De behoefte aan specifieke informatie voor aanstaande ouders met autisme kwam naar voren uit een peiling onder ouders met autisme en hun hulpverleners (PAS, 2016). De leidraad ‘Aanstaand ouderschap en autisme’ is ontstaan om deze behoefte te adresseren en de ondersteuning te verbeteren. De leidraad is niet alleen bedoeld voor de aanstaande ouders zelf, maar ook voor hun naasten en hulpverleners, zoals GGZ-professionals, verloskundigen, kraamverzorgers en gynaecologen. Het doel is om de ondersteuning beter af te stemmen op de specifieke behoeften van ouders met autisme.
Uitdagingen en Voordelen van Ouderschap met Autisme
Ouderschap brengt voor iedereen uitdagingen met zich mee, maar voor mensen met autisme kunnen bepaalde aspecten extra lastig zijn. Verzorgen en opvoeden vereisen inlevingsvermogen, uithoudingsvermogen, organisatievermogen, omgaan met veranderingen, sociale vaardigheden en het verwerken van emoties. Sommige van deze vermogens en vaardigheden kunnen bij mensen met autisme minder goed ontwikkeld zijn, wat het ouderschap complexer kan maken. Het is echter belangrijk te benadrukken dat er geen ‘perfecte ouder’ bestaat en dat ouderschap voor iedereen uitdagingen biedt.
Tegelijkertijd kan autisme ook voordelen met zich meebrengen in de opvoeding. De leidraad richt zich op het herkennen van deze uitdagingen en het benutten van de sterke punten van ouders met autisme.
De Leidraad als Gespreksonderwerp en Voorbereiding
De leidraad ‘Aanstaand ouderschap en autisme’ is primair bedoeld als onderwerpenlijst voor gesprekken over een kinderwens, de voorbereiding op zwangerschap, de bevalling en de eerste tijd met een baby. De leidraad bevat citaten van ouders met autisme en, per fase, een lijst met overwegingen. Dit maakt het mogelijk om de specifieke behoeften en zorgen van de aanstaande ouders te bespreken en een plan te maken voor de toekomst.
Praktische Tips voor Kraamverzorgenden en Hulpverleners
Kraamverzorgenden en andere hulpverleners kunnen een belangrijke rol spelen bij de ondersteuning van ouders met autisme. Enkele praktische tips die uit de leidraad naar voren komen, zijn:
- Communicatie: Mensen met autisme kunnen anders zijn op het gebied van communicatie, bijvoorbeeld door minder oogcontact te maken of moeite te hebben met het oppikken van lichaamstaal. Kraamverzorgenden kunnen helpen door hardop te verwoorden wat ze zien en door samen naar de baby te kijken en de signalen te interpreteren. Voorbeelden hiervan zijn: "Zie je hoe hij naar je keek toen hij je stem hoorde?" of "Zie je dat hij smakt, dan heeft hij misschien wel honger?". Het is belangrijk om te verwoorden waar de gevoelens van de baby waarschijnlijk vandaan komen, bijvoorbeeld: "Hoe bang zou hij geweest zijn toen hij zo bleef krijsen, misschien dacht hij wel: mijn mama komt nooit meer terug."
- Zintuiglijke Prikkelverwerking: Ouders met autisme kunnen gevoeliger zijn voor zintuiglijke prikkels, zoals geluiden. Het huilen van een baby kan sneller tot overprikkeling leiden. Het is belangrijk om samen met de ouders te zoeken naar manieren om overprikkeling te voorkomen of te verminderen.
- Planning en Routine: Het opstellen van een vast verzorgingsritueel kan helpen om nieuwe handelingen te leren en de routine te waarborgen. Dit kan bijdragen aan een gevoel van controle en voorspelbaarheid.
- Raadgevers: Adviseer ouders om één of twee raadgevers te kiezen om te voorkomen dat ze overspoeld raken door meningen en mogelijkheden.
- Emotionele Ondersteuning: Vraag goed na hoe stress zich bij de ouders uit. Omdat mensen met autisme soms een vlakke mimiek hebben, is stress niet altijd zichtbaar.
Omgaan met Veranderingen en Routineverlies
De komst van een baby brengt grote veranderingen met zich mee, en het verlies van routine kan voor ouders met autisme bijzonder ingrijpend zijn. De leidraad benadrukt het belang van het erkennen van deze veranderingen en het zoeken naar manieren om een nieuwe routine te creëren die past bij de behoeften van het gezin.
Hulpmiddelen en Ondersteuning
Naast de leidraad zijn er verschillende andere hulpmiddelen beschikbaar voor aanstaande ouders met autisme. Zo is er een speciale vragenlijst ontwikkeld die inzicht geeft in hoe het ouderschap wordt ervaren, zowel de uitdagingen als de sterke kanten. Deze vragenlijst kan helpen om samen met een hulpverlener te bepalen welke ondersteuning passend is. Ook zijn er flyers ontwikkeld die gebruikt kunnen worden tijdens gesprekken met zorgverleners, om de ouders te helpen hun behoeften en zorgen te uiten.
De Rol van Naasten en Hulpverleners
De leidraad benadrukt het belang van een goede samenwerking tussen aanstaande ouders met autisme, hun naasten en hulpverleners. Het is belangrijk dat alle betrokkenen zich bewust zijn van de specifieke behoeften en uitdagingen van de ouders en dat ze samenwerken om een ondersteuningsplan te ontwikkelen dat aansluit bij hun situatie.
Het Belang van 'Goed Genoeg'
Een belangrijk uitgangspunt bij de ondersteuning van ouders met autisme is dat het niet perfect hoeft te gaan. ‘Goed genoeg’ is goed genoeg. Het is belangrijk om de ouders te ontlasten van de druk om alles perfect te doen en hen te helpen om te focussen op wat belangrijk is: de zorg voor hun kind.
Aanvullende Hulpmiddelen en Informatie
Naast de genoemde leidraad en vragenlijst, zijn er ook andere bronnen beschikbaar die aanstaande ouders met autisme kunnen ondersteunen. Zo zijn er boeken en e-books die informatie en tips bieden over autisme en ouderschap. Ook zijn er online communities en steungroepen waar ouders ervaringen kunnen uitwisselen en elkaar kunnen ondersteunen.
Conclusie
De leidraad ‘Aanstaand ouderschap en autisme’ is een waardevol hulpmiddel voor aanstaande ouders met autisme en de betrokken hulpverleners. De leidraad biedt concrete tips en handvatten voor de voorbereiding op zwangerschap, bevalling en de eerste tijd met een baby. Door de specifieke behoeften en uitdagingen van ouders met autisme te erkennen en te adresseren, kan de ondersteuning beter worden afgestemd en kan het ouderschap een positieve ervaring worden. Het is essentieel dat hulpverleners en naasten zich bewust zijn van de specifieke kenmerken van autisme en dat ze samenwerken om een ondersteuningsplan te ontwikkelen dat aansluit bij de individuele behoeften van het gezin.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
