Co-ouderschap, Gezag en Omgangsregelingen: Een Overzicht voor Ouders
juni 27, 2025
Het ouderschap is een complexe en voortdurend evoluerende fase in het leven, die een significante impact heeft op zowel ouders als kinderen. Recent onderzoek, uitgevoerd door het Lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding van de Hogeschool Leiden, benadrukt de noodzaak om de focus te verleggen van uitsluitend de behoeften van het kind naar de ervaringen, behoeften en het welzijn van de ouders zelf. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen voortkomend uit dit onderzoek, gericht op professionals en ouders die betrokken zijn bij de opvoeding van jonge kinderen.
De Essentie van Ouderschap: Meer dan Alleen Opvoeden
Traditioneel richtte de aandacht zich voornamelijk op wat kinderen nodig hebben. Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding stelt dat er nauwelijks aandacht is voor wat ouders beweegt, de invloed van het ouderschap op hen en wat zij van hun omgeving nodig hebben. Ouderschap wordt gezien als een ingrijpende psychologische ontwikkeling die, anders dan vaak wordt aangenomen, nooit overgaat, zelfs niet wanneer de opvoeding ‘klaar’ is. Het is essentieel om te erkennen dat ouders niet alleen verantwoordelijk zijn voor de opvoeding, maar ook hun eigen behoeften, wensen, problemen en karaktereigenschappen hebben die een rol spelen in het ouderschapsproces.
Onderzoek naar Ouderschapsvaardigheden en Welzijn
Onderzoek toont aan dat ouders een realistisch beeld van hun ouderschap willen hebben, inclusief de verwachtingen en de realiteit van de verschillende fases. Het is belangrijk dat ouders zich bewust zijn van de veranderingen die het ouderschap met zich meebrengt en hun denken, doen en laten hierop aanpassen. Een goed beeld van de realiteit kan de tevredenheid over de invulling van het ouderschap vergroten, wat een positieve invloed heeft op het welzijn van zowel de ouder als het kind. Ouders geven aan dat het leren accepteren van fouten en het besef dat de ‘perfecte’ ouder niet bestaat, cruciaal is voor een positieve benadering van het ouderschap.
De Rol van Levensvaardigheden voor Ouders
Het lectoraat benadrukt het belang van levensvaardigheden voor ouders, zoals het vermogen om bewuste keuzes te maken, te relativeren, grenzen te stellen, los te laten, emoties te uiten en adequaat om te gaan met stress. Deze vaardigheden maken ouders krachtiger en bevorderen hun zelfregie en samenredzaamheid. De Levensvaardighedenlijst voor Ouders kan professionals helpen om een gesprek aan te gaan met ouders over hun behoeften en ondersteuning te bieden waar nodig. Het is belangrijk te benadrukken dat deze lijst geen beoordelingsinstrument is, maar een hulpmiddel om de belevingswereld van de ouder te begrijpen.
OuderTeam: Een Programma voor Positieve Resultaten
De cursus OuderTeam, ontwikkeld door het Lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding, is een vertaling en aanpassing van het Amerikaanse programma Family Foundations. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat dit programma positieve resultaten oplevert, waaronder verbeterde samenwerking tussen ouders, minder negatieve communicatie, een hechtere band, minder stress en angst bij moeders, minder postnatale depressies en een warmere, sensitievere opvoeding. Kinderen van ouders die de cursus hebben gevolgd, slapen beter, hebben betere sociale vaardigheden, minder gedragsproblemen en voelen zich beter. Het lectoraat onderzoekt of OuderTeam in Nederland dezelfde resultaten behaalt door middel van vragenlijsten die aan deelnemende ouders worden voorgelegd op verschillende momenten.
De Belangrijkste Beschermende Factoren
Onderzoek wijst op drie beschermende factoren die het welzijn van ouders en kinderen bevorderen: het thuisklimaat, het oudernetwerk en individuele factoren van ouders en kinderen. Goede opvoedingsvaardigheden zijn belangrijk, maar ook contacten kunnen leggen, impulscontrole, omgaan met stress en relationele vaardigheden spelen een cruciale rol. Het is essentieel dat professionals zich bewust zijn van deze factoren en ouders ondersteunen bij het versterken ervan.
De Uitdagingen van Moderne Ouderschap
De moderne samenleving stelt ouders voor nieuwe uitdagingen. De pedagogische netwerken van gezinnen zijn verdund en het is minder vanzelfsprekend geworden om op sociale steun te rekenen. Niet alle ouders beschikken over een sociaal netwerk of zijn in staat dit effectief in te zetten, bijvoorbeeld uit schaamte, wantrouwen of gebrek aan vaardigheden. Bovendien neemt het aantal scheidingen toe, wat de druk op ouders verder vergroot. Het is daarom belangrijk om ouders te ondersteunen bij het versterken van hun sociale netwerken en het ontwikkelen van de vaardigheden die nodig zijn om zelfregie te nemen.
De Rol van Professionals: Van Bepalen naar Ondersteunen
Professionals in de sociale, medische en onderwijskundige beroepen komen vaak in contact met ouders. Het is belangrijk dat zij de ouders als ervaringsdeskundigen centraal stellen en vermijden een belerende houding aan te nemen. In plaats van te vertellen hoe het ‘hoort’, moeten professionals ouders ondersteunen bij het vinden van hun eigen weg en het benutten van hun eigen kracht. Het is cruciaal om te luisteren naar de behoeften van ouders en hen te helpen bij het identificeren van hun sterke punten en uitdagingen.
Ondersteuning van Ouders in de Praktijk
Professionals kunnen de Levensvaardighedenlijst voor Ouders gebruiken als een hulpmiddel om een gesprek aan te gaan met ouders en hen te ondersteunen bij het identificeren van gebieden waar ze behoefte hebben aan hulp. Het is belangrijk om te benadrukken dat de lijst geen beoordelingsinstrument is, maar een aanleiding voor een open en eerlijk gesprek. Centra voor Jeugd en Gezin, hulpverleners in de specialistische jeugdzorg en het speciaal onderwijs kunnen de lijst gebruiken om ouders beter te begrijpen en hen de juiste ondersteuning te bieden.
Investeren in Ouderwelzijn: Een Speerpunt
Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding ziet investeren in het welzijn van ouders en partnerschap als een speerpunt. Door het aantal scheidingen te verminderen en ouders te ondersteunen bij het opbouwen van een sterk en veerkrachtig gezin, kan een positieve impact worden gecreëerd op het welzijn van kinderen. Het lectoraat wil jeugdgezondheidszorg-verpleegkundigen en maatschappelijk werkers trainen om de OuderTeam-cursus aan te bieden en het programma inzetten in verschillende contexten, zoals zwangerschapszorg en verloskundige praktijken.
Levensvaardigheden in het Onderwijs: Een Noodzaak
Het ontwikkelen van levensvaardigheden bij jongeren is urgenter dan ooit, met name in het speciaal onderwijs waar leerlingen vaak te maken hebben met complexe problemen. Een nieuw lesprogramma, ontwikkeld door het lectoraat, richt zich op het versterken van sociale en emotionele vaardigheden, zoals het herkennen van eigen gevoelens, het beheersen van emoties en het oplossen van conflicten. Het is belangrijk dat scholen aandacht besteden aan deze vaardigheden en leerlingen de tools bieden die ze nodig hebben om goed te functioneren in de samenleving.
Conclusie
Het onderzoek van het Lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding benadrukt de cruciale rol van ouders in de ontwikkeling van kinderen en de noodzaak om de focus te verleggen van uitsluitend de behoeften van het kind naar het welzijn van de ouders zelf. Door te investeren in de ontwikkeling van ouderschapsvaardigheden, het versterken van sociale netwerken en het bieden van ondersteuning waar nodig, kan een positieve impact worden gecreëerd op het welzijn van zowel ouders als kinderen. Professionals spelen een belangrijke rol in dit proces door ouders te benaderen als ervaringsdeskundigen en hen te ondersteunen bij het vinden van hun eigen weg.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
