MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang: Niveau 3 en Niveau 4 Explained

In de kinderopvang speelt een pedagogisch medewerker een essentiële rol bij de ontwikkeling en het welzijn van kinderen. Voor wie wil werken in dit beroep, is de MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang een belangrijke basis. Deze opleiding is beschikbaar op twee niveaus: niveau 3 en niveau 4, elk met specifieke inhoud, doelstellingen en doorstroommogelijkheden. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de inhoud van deze opleidingen, de vereisten, de leerweg, en de carrièremogelijkheden na afstuderen.

Inhoud van de MBO-opleiding

De MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang richt zich op het geven van kennis en vaardigheden waarmee studenten in staat zijn om kinderen van 0 tot 12 jaar te begeleiden. De opleiding omvat onderdelen over kinderontwikkeling, pedagogische methodieken, het observeren van kinderen, het verzorgen van kinderen, en het organiseren van educatieve activiteiten. Deze kennis wordt verwerkt via beroepspraktijkgericht onderwijs, waarin studenten leren omgaan met de dagelijkse taken die horen bij het beroep.

De opleiding is opgebouwd in een basisfase en een profielfase. In de basisfase krijgen studenten algemene kennis over pedagogisch werk, terwijl de profielfase gericht is op de specifieke profielen die binnen de kinderopvang voorkomen. Na het eerste jaar maakt de student een keuze uit één van de drie profielen:

• Pedagogisch Medewerker Kinderopvang, niveau 3
• Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker, niveau 4
• Onderwijsassistent, niveau 4

De inhoud van de opleiding omvat onderwerpen zoals:

• Hoe kinderen zich ontwikkelen
• Het begeleiden en verzorgen van kinderen
• Het observeren van kinderen
• Het voorbereiden en uitvoeren van activiteiten die passen bij de ontwikkeling van kinderen
• Het voeren van gesprekken met ouders en verzorgers
• Het samenwerken met collega's

Daarnaast krijgen studenten les in:

• Rekenen
• Nederlands
• Engels
• Burgerschap

Duur en structuur van de opleiding

De MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang duurt in het algemeen 3 jaar. In het eerste jaar is er een basisfase waarin studenten algemene pedagogische kennis opdoen. In het tweede en derde jaar volgen ze de profielfase, waarin de opleiding zich verder richt op het specifieke profiel dat ze hebben gekozen.

Het eerste jaar van de opleiding start met een introductieperiode, waarin studenten de hele week naar school gaan, zonder stage te lopen. Vanaf periode 2 van leerjaar 1 begint de stage. In de eerste twee leerjaren wordt de opleiding gecombineerd met stage, waarbij studenten 3 dagen op school zijn en 2 dagen stage lopen. In het derde leerjaar is dit omgekeerd: 2 dagen op school en 3 dagen stage.

Deze combinatie van school en stage zorgt ervoor dat studenten veel praktijkervaring opdoen, wat essentieel is voor het leren toepassen van pedagogische kennis in de werkelijkheid van de kinderopvang.

Niveau 3: Basiskwalificatie voor de kinderopvang

De MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang op niveau 3 is de basis voor wie wil werken in de kinderopvang. Na afstuderen is men in staat om te werken in kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang (BSO), en peuterspeelzalen. Deze opleiding richt zich op het verzorgen, begeleiden en ondersteunen van kinderen in hun alledaagse omgang met anderen en in hun leren en groeien.

Studenten die deze opleiding volgen, leren hoe ze een veilige en stimulerende omgeving kunnen creëren voor kinderen. Ze krijgen ook kennis over de invloed van opvoeding en de manier waarop kinderen zich sociaal, emotioneel en cognitief ontwikkelen. De opleiding leidt studenten voor in het opbouwen van pedagogische relaties met kinderen en ouders, en het organiseren van activiteiten die bijdragen aan de ontwikkeling van de kinderen.

Het salaris van een pedagogisch medewerker met een niveau 3 diploma ligt in de eerste jaren van de carrière rond de €2.200 bruto per maand, afhankelijk van de werkgever en de werkweek.

Niveau 4: Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker

De MBO-opleiding op niveau 4 richt zich op gespecialiseerde pedagogische taken. Deze opleiding is bedoeld voor wie wil werken met kinderen die extra zorgbehoeften hebben, of wie meer verantwoordelijkheid wil dragen in de kinderopvang. De opleiding tot Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker (GPM) duurt eveneens 3 jaar, en is een uitbreiding op niveau 3.

De inhoud van niveau 4 is gebaseerd op beroepstaken, zoals het verzorgen van kinderen, het organiseren van activiteiten en het werken met ouders en collega’s. Daarnaast leren studenten hoe ze professionele keuzes kunnen maken op basis van waarnemingen en hoe ze het pedagogisch beleid van een instelling kunnen ondersteunen.

Studenten die deze opleiding volgen, vallen vaak in schaal 7 van de CAO Kinderopvang. Het bruto startsalaris ligt rond de €2.818 per maand, en kan met ervaring oplopen tot circa €3.762 bruto per maand. Aangezien de sector op dit moment met personeelstekorten kampt, is het mogelijk om direct in deze schaal te starten.

Verkorte of doorstromingsroutes

Er zijn mogelijkheden voor verkorte opleidingen of doorstromingsroutes, afhankelijk van de vooropleiding van de student. Wie al een relevante opleiding heeft afgerond, kan vaak een verkort opleidingstraject volgen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de opleiding tot Onderwijsassistent of Pedagogisch Medewerker Kinderopvang.

Een voorbeeld van een verkorte route is de BBL-variant (beroepsbegeleidende leerweg). Deze leerweg is bedoeld voor mensen die al werken in de sector of die direct willen combineren met werk. De BBL-opleiding duurt eveneens 3 jaar, maar is gecombineerd met werkervaring en begeleiding in de praktijk.

Daarnaast is er een nieuwe duo-opleiding beschikbaar: de opleiding tot Sport pedagogisch medewerker kinderopvang. Deze unieke combinatie, aangeboden door de Sportacademie en de School voor Welzijn, leert studenten zowel sportactiviteiten te organiseren als kinderen te begeleiden in hun pedagogische ontwikkeling. Na drie jaar halen studenten twee diploma’s: Sport- en Bewegingsleider (niveau 3) en Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker (niveau 4).

Taalniveau en toelatingseisen

Vanaf het startjaar 2019 gelden er hogere eisen voor het Nederlands taalniveau bij pedagogische opleidingen. Voor niveau 3 moet men minimaal taalniveau 3F behalen in de onderdelen:

• Spreken
• Gesprekken voeren
• Luisteren

Dit is hoger dan het niveau 2F dat voor andere MBO-3 opleidingen meestal voldoende is. Het behalen van deze taaleis is essentieel om het diploma te behalen en om in de kinderopvang te mogen werken. Studenten worden tijdens de opleiding ook ondersteund in het verbeteren van hun taalvaardigheden, maar moeten in hun vrije tijd actief blijven werken aan hun Nederlands.

Kosten van de opleiding

De kosten van de MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang zijn afhankelijk van de instelling en de leerweg. Het lesgeld per jaar is meestal ongeveer €1.419. Bovendien zijn er bijkomende kosten, zoals het aankopen van een laptop (€213,49 in totaal) en digitale licenties voor boeken en het volgsysteem.

Studenten die ouder zijn dan 18 jaar hebben bij een BOL-opleiding (beroepsopleidende leerweg) recht op studiefinanciering, wat de toegankelijkheid van het onderwijs vergroot.

Doorstroom naar hoger beroepsonderwijs (HBO)

Zowel niveau 3 als niveau 4 bieden de mogelijkheid tot doorstromen naar hoger beroeps- of hoger onderwijs. Na afstudeer van niveau 4 is het bijvoorbeeld mogelijk om te studeren tot HBO Pedagogiek of een associate degree in Pedagogisch Educatief Professional (PEP). Deze HBO-opleidingen openen de deur naar leidinggevende functies, beleidsondersteunende rollen of andere gespecialiseerde taken binnen de kinderopvang.

Niveau 4 biedt ook de mogelijkheid om door te groeien naar de rol van pedagogisch coach. Pedagogisch coaches ondersteunen andere medewerkers in de kinderopvang in hun pedagogische kwaliteit, en helpen bij de begeleiding van kinderen. Voor deze rol is vaak een erkende opleiding nodig, zoals Pedagogisch Beleidsmedewerker of Pedagogisch Coach. Deze opleidingen duren in de regel 4 maanden en kunnen klassikaal of online worden gevolgd.

Werkplekken en doorstroommogelijkheden

Na afronding van de MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang zijn er meerdere werkplekken waar men kan werken. Deze omvatten:

• Kinderdagverblijven
• Buitenschoolse opvang (BSO)
• Peuterspeelzalen
• Jeugdzorginstellingen
• Speciaal onderwijs

Met een niveau 4 diploma zijn er ook doorstroommogelijkheden naar functies met meer verantwoordelijkheid, zoals leidinggevende functies of pedagogisch beleidsmedewerkers. Deze functies vereisen vaak een hoger opleidingsniveau, zoals een HBO-diploma.

Competenties en vaardigheden

Naast een diploma zijn er ook bepaalde competenties en vaardigheden belangrijk om in de kinderopvang te werken. De belangrijkste is affiniteit met kinderen en het vermogen om kinderen te ondersteunen in hun ontwikkeling. Daarnaast is inlevingsvermogen essentieel, omdat kinderen van verschillende leeftijden andere behoeften en interesses kunnen hebben.

Andere belangrijke vaardigheden zijn:

• Communicatieve vaardigheden, zowel met kinderen als met ouders en collega’s
• Organisatievaardigheden, om activiteiten en werkprocessen goed te plannen
• Observatievaardigheden, om de ontwikkeling van kinderen nauwkeurig te kunnen volgen en begeleiden
• Creativiteit en flexibiliteit, om passende activiteiten te kunnen verzorgen

Samenwerking met ouders en collega’s

Een belangrijk aspect van de werkzaamheden van een pedagogisch medewerker is de samenwerking met ouders en collega’s. Pedagogisch medewerkers houden ouders op de hoogte van de ontwikkeling van hun kind, signaleren eventuele ontwikkelingsachterstanden en rapporteren problemen. Deze communicatie is essentieel voor een goed functionerende kinderopvang en helpt bij het vormgeven van een passend pedagogisch plan.

Bij de samenwerking met collega’s leren studenten tijdens de opleiding hoe ze professioneel kunnen omgaan met teamleden en hoe ze zich kunnen inzetten voor een betere samenwerking in de instelling.

Pedagogische methodieken en activiteiten

Bij de opleiding wordt er aandacht besteed aan het leren werken met verschillende pedagogische methodieken. Deze methodieken worden aangepast aan de leeftijd en behoeften van de kinderen. Binnen kinderopvanginstellingen worden activiteiten zoals voorlezen, kringgesprekken, sportactiviteiten en creatieve werkjes gebruikt om kinderen te stimuleren in hun ontwikkeling.

Programma’s zoals ‘Uk en Puk’ en ‘Speelplezier’ worden vaak gebruikt om kinderen in hun taalontwikkeling, motoriek, sociaal-emotionele vaardigheden en creativiteit te ondersteunen. Ook wordt gebruik gemaakt van een observatiesysteem zoals ‘KIJK!’, waarmee de groei van elk kind nauwkeurig wordt gevolgd en de begeleiding hierop kan worden aangepast.

Werkervaring en stage

Stage is een belangrijk onderdeel van de opleiding. Studenten lopen stage in verschillende instellingen, zoals kinderdagverblijven, BSO’s, of het basisonderwijs. Tijdens de stage leren ze hoe het werken in de kinderopvang in de praktijk werkt en hoe ze hun kennis kunnen toepassen.

Om stage te kunnen lopen, is een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) vereist. Deze documentatie moet op tijd worden aangevraagd, omdat het soms een paar weken kan duren voordat het wordt ontvangen. Tijdens de stage leren studenten ook om te gaan met de dagelijkse werkritme van kinderopvanginstellingen, die vaak afwijken van schooltijden. Bijvoorbeeld: stageperiodes kunnen lopen van 08:00 tot 13:00 of van 11:00 tot 18:00.

Salaris en carrièremogelijkheden

Het salaris van een pedagogisch medewerker in de kinderopvang is afhankelijk van het niveau, de ervaring, en de werkgever. Voor een niveau 3 diploma ligt het startsalaris rond de €2.200 bruto per maand, terwijl een niveau 4 diploma een startsalaris oplevert van ongeveer €2.818 bruto per maand. Naarmate de ervaring toeneemt, kan het salaris oplopen tot ongeveer €3.762 bruto per maand.

In de sector kinderopvang zijn er aantrekkelijke carrièremogelijkheden, vooral door het personeelstekort. Wie wil groeien in de sector, heeft veel kansen op doorgroei naar functies met meer verantwoordelijkheid, zoals leidinggevende functies of pedagogisch coach. In sommige gevallen kan het salaris in leidinggevende functies oplopen tot €3.500 bruto per maand of hoger.

Aanvullende opleidingen en specialisaties

Naast de basisopleidingen zijn er ook aanvullende opleidingen en specialisaties beschikbaar. Deze bieden de mogelijkheid om zich verder te ontwikkelen in de kinderopvangsector. Voorbeelden van dergelijke opleidingen zijn:

• HBO Associate Degree Pedagogisch Educatief Professional (PEP)
• Opleiding tot Pedagogisch Beleidsmedewerker
• Kort-HBO programma Pedagogisch Beleidsmedewerker en Coach

Deze opleidingen richten zich op leidinggevende functies of op coachings- en beleidsmatige rollen. Ze zijn meestal korter (9 maanden tot 2 jaar) en geven studenten extra kennis om verantwoordelijkheid te kunnen nemen in complexere situaties.

Werken zonder diploma

In de meeste gevallen is een diploma verplicht om in de kinderopvang te mogen werken. Echter, wie al werkervaring heeft of een gerelateerde opleiding heeft afgerond, kan vaak instromen in een verkort opleidingstraject. Dit is bijvoorbeeld een optie via instellingen zoals NTI, waar verkorte routes worden aangeboden voor wie snel wil gecertificeerd zijn.

Deze verkorte routes zijn sneller en goedkoper dan de volledige MBO-opleiding, en bieden een snelle doorgang naar het werken in de kinderopvang of BSO. Het is belangrijk om vooraf te informeren of een verkorte route mogelijk is, omdat de eisen per instelling kunnen verschillen.

De rol van de pedagogisch medewerker in de kinderopvang

In de kinderopvang is de pedagogisch medewerker verantwoordelijk voor het veilig en zorgzaam verzorgen van kinderen, en het stimuleren van hun ontwikkeling op meerdere vlakken. Deze rol vereist niet alleen kennis van kinderontwikkeling, maar ook het vermogen om te reageren op verschillende situaties en het creëren van een positieve omgeving voor kinderen.

De opleiding leert studenten hoe ze professioneel kunnen omgaan met kinderen, hoe ze kunnen observeren en hoe ze activiteiten kunnen voorbereiden die passen bij de leeftijd en behoeften van de kinderen. Ook leren ze hoe ze samenwerken met ouders en andere medewerkers, en hoe ze zich in kunnen zetten voor het verbeteren van de pedagogische kwaliteit van de instelling.

Conclusie

De MBO-opleiding tot Pedagogisch Medewerker Kinderopvang biedt een solide basis voor wie wil werken in de kinderopvang. Deze opleiding is beschikbaar op niveau 3 en niveau 4, waarbij niveau 4 gericht is op kinderen met extra zorgbehoeften of op meer verantwoordelijkheden. De opleiding duurt in het algemeen 3 jaar en bestaat uit een basisfase en een profielfase. Tijdens deze opleiding leren studenten belangrijke pedagogische methodieken en vaardigheden, en werken ze aan een hoger Nederlands taalniveau.

Met een MBO-diploma is het mogelijk om in te stromen in de kinderopvangsector en te werken in kinderdagverblijven, BSO’s of peuterspeelzalen. De opleiding biedt ook de mogelijkheid tot doorgroei naar HBO-opleidingen of gespecialiseerde functies, zoals pedagogisch coach of leidinggevende.

Het salarisvariatie is afhankelijk van het niveau, de ervaring en de werkgever. Met een niveau 4 diploma is een startsalaris van €2.818 bruto per maand mogelijk, terwijl het salaris in de loop van de carrière kan oplopen tot ongeveer €3.762 bruto per maand. Tegenwoordig is er een groeiend vraag naar gekwalificeerd pedagogisch personeel, wat de opleiding een aantrekkelijke keuze maakt voor wie wil werken in de kinderopvang.

Voor wie reeds in de sector werkt of een gerelateerde opleiding heeft, zijn er verkorte route en doorstroommogelijkheden beschikbaar. Deze opties maken het mogelijk om snel gecertificeerd aan de slag te gaan, of zich verder te ontwikkelen in de kinderopvangsector.

Bronnen

1. Wat doet een pedagogisch medewerker
2. Werken in de kinderopvang
3. Wat verdien je in de kinderopvang niveau 4
4. Pedagogisch medewerker kinderopvang opleiding ROC Nijmegen
5. Mbo Pedagogisch Medewerker: Alles Over Opleiding, Werk en Salaris
6. Nieuws over opleidingstraject pedagogisch medewerker
7. Werken met kinderen
8. Werken in de kinderopvang zonder diploma
9. Duo-opleiding Sport pedagogisch medewerker kinderopvang
10. Wat doet een pedagogisch medewerker