Spelenderwijs Leren: De Waarde van Spel in de Kleuterklas

De kleuterklas is een omgeving waar kinderen de basis leggen voor hun verdere ontwikkeling. Een belangrijk aspect van deze ontwikkeling is spel. Spelenderwijs leren is niet alleen leuk, maar ook essentieel voor de cognitieve, sociale en emotionele groei van jonge kinderen. Dit artikel belicht de waarde van spel in de kleuterklas, gebaseerd op inzichten over de ontwikkeling van kinderen en praktische tips voor leerkrachten en ouders.

De Ontwikkeling van het Jonge Kind en Spel

Het jonge kind leert primair door ervaringen op te doen. Spel biedt een veilige en stimulerende omgeving waarin kinderen kunnen experimenteren, ontdekken en hun vaardigheden ontwikkelen. De ruimtelijke oriëntatie, een belangrijke voorwaarde voor rekenen, schrijven en lezen, wordt bijvoorbeeld al gestimuleerd door spelactiviteiten. Kinderen leren wat voor, achter, naast, boven en onderdoor betekent door dit fysiek te ervaren. Dit is een essentieel onderdeel van de ontwikkeling dat vaak over het hoofd wordt gezien.

Spel bevordert niet alleen cognitieve vaardigheden, maar ook het groepsgevoel en de sfeer in de klas. Plezier staat centraal, waardoor kinderen meer durven en hun zelfvertrouwen groeit. Een stil kind kan bijvoorbeeld de hoofdrol nemen bij een kringspelletje, wat een positieve invloed heeft op zijn of haar sociale ontwikkeling.

Spel-lessen: Een Vergeten Traditie?

Ondanks het belang van spel, lijkt de aandacht ervoor in de kleuterklas af te nemen. Een ervaren kleuterjuf merkt op dat spel-lessen, zoals Zakdoekje leggen, Treintje ging uit rijden, De zevensprong en tikspelen, minder frequent worden gebruikt. Dit komt deels door veranderingen in de opleiding van leerkrachten. Vroeger, met de Kleuter Leidster Opleiding School (KLOS), lag de focus op didactiek, methodiek en de psychologie van het jonge kind, inclusief liedjes, verhalen en spelletjes. Tegenwoordig ligt de nadruk vaak meer op het behalen van doelen, waardoor er minder tijd en aandacht is voor spelenderwijs leren.

Het is belangrijk om te benadrukken dat spel-lessen niet alleen gezellig en leuk zijn, maar ook een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen. Het is essentieel om met het lichaam te ervaren wat ruimtelijke begrippen betekenen, voordat kinderen deze op een abstract niveau kunnen begrijpen.

Voorbeelden van Spel-lessen en Kringspelletjes

Er zijn tal van spel-lessen en kringspelletjes die in de kleuterklas kunnen worden gebruikt. Een klassieker is “Hoedje op, hoedje af”, waarbij kinderen hun concentratie en reactiesnelheid oefenen. Een ander spel is “In mijn koffertje zit”, een geheugenspel waarbij kinderen voorwerpen moeten onthouden en toevoegen.

Kringspelletjes zijn niet alleen leuk, maar ook educatief. Ze stimuleren samenwerken, beweging en reactievermogen, en helpen kinderen sociale vaardigheden te ontwikkelen. Voorbeelden van andere kringspelletjes zijn:

• De geluidenschat: Kinderen raden wie een geluid maakt.
• De kleurendans: Kinderen raken een voorwerp van de genoemde kleur aan.
• Tik, tik, wie ben ik?: Een geblinddoekt kind raadt wie hem of haar heeft getikt.
• Aapje in het midden: Kinderen gooien een bal naar elkaar en proberen het aapje niet te raken.
• De vlinder en de bloem: Kinderen spelen de vlinder en de bloem en reageren op het commando “nacht”.

Deze spelletjes zijn niet alleen leuk, maar ook leerzaam en bevorderen de ontwikkeling van verschillende vaardigheden.

Integratie van Spel in de Kleuterklas

Het is belangrijk om spel te integreren in de dagelijkse routine van de kleuterklas. Dit kan op verschillende manieren:

• Thematisch werken: Spel kan worden gekoppeld aan thema’s, zoals Pasen, lente of Koningsdag.
• Vrije spelmomenten: Kinderen de mogelijkheid geven om vrij te spelen en hun eigen spel te bedenken.
• Spel-lessen: Regelmatig spel-lessen inplannen, zoals de traditionele spelletjes die eerder genoemd zijn.
• Buitenspelen: Buitenspelen biedt volop mogelijkheden voor spel en beweging.

Het is ook belangrijk om de omgeving van de kleuterklas te stimuleren. Zorg voor een speelse en uitdagende inrichting met verschillende materialen en hoeken waar kinderen kunnen spelen en ontdekken.

Ondersteuning van het Leren door Materialen en Technologie

Naast traditionele spelvormen kunnen ook materialen en technologie een rol spelen bij het stimuleren van het leren. Er zijn diverse lesmaterialen beschikbaar, zoals luister- en kleuropdrachten, patronen om te volgen en prentenboeken in verschillende talen. Ook kan er op een speelse manier met coderen en programmeren worden gestart, waarbij kinderen leren door te experimenteren en te ontdekken.

Een nieuw platform, Stapel op, biedt kleuterleerkrachten de mogelijkheid om hun kleuteronderwijs zelf samen te stellen. Het platform bevat een grote verzameling activiteiten die gefilterd kunnen worden op verschillende criteria. Dit kan leerkrachten helpen om een gevarieerd en stimulerend programma aan te bieden.

De Rol van de Leerkracht en Ouders

De leerkracht speelt een cruciale rol bij het stimuleren van spel in de kleuterklas. Het is belangrijk om een veilige en stimulerende omgeving te creëren waarin kinderen zich vrij voelen om te spelen en te ontdekken. De leerkracht kan spel begeleiden, observeren en feedback geven, maar moet ook ruimte laten voor eigen initiatief en creativiteit.

Ouders kunnen ook een belangrijke rol spelen bij het stimuleren van spel. Thuis kunnen ouders samen met hun kinderen spelen, voorlezen en creatieve activiteiten doen. Het is belangrijk om kinderen de ruimte te geven om te experimenteren en te ontdekken, en om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling.

De Toekomst van Spel in het Onderwijs

Spelenderwijs leren is essentieel voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Het is belangrijk dat leerkrachten en ouders zich bewust zijn van de waarde van spel en dit actief stimuleren. Door spel te integreren in de dagelijkse routine van de kleuterklas en thuis, kunnen we kinderen helpen om hun potentieel te ontplooien en een goede basis te leggen voor hun verdere ontwikkeling.

Het is van belang dat de opleiding van leerkrachten meer aandacht besteedt aan spelenderwijs leren, zodat zij de kennis en vaardigheden hebben om dit effectief in de praktijk te brengen. Ook is het belangrijk om te blijven investeren in onderzoek naar de effecten van spel op de ontwikkeling van kinderen, zodat we onze aanpak kunnen blijven verbeteren.

Conclusie

Spel is een fundamenteel onderdeel van de ontwikkeling van het jonge kind. Het bevordert cognitieve, sociale en emotionele vaardigheden en legt een stevige basis voor verder leren. Hoewel de aandacht voor spel in de kleuterklas soms afneemt, is het essentieel om het te integreren in de dagelijkse routine en te stimuleren door zowel leerkrachten als ouders. Door spelenderwijs te leren, kunnen kinderen hun potentieel volledig benutten en een positieve start maken in hun schoolcarrière.

Bronnen

1. AOB
2. KlasCement
3. JufLaurien
4. Officielebekendmakingen
5. De Nieuwsbode
6. JufBlogt
7. JufMaike
8. JufMarion