De Pabo en de Keuze tussen Onder- en Middenbouw: Een Overzicht voor Toekomstige Leerkrachten

De keuze voor een carrière in het onderwijs is een belangrijke stap. Voor aankomende leerkrachten die de Pabo volgen, komt er een moment om een specialisatie te kiezen: de onderbouw (groep 1 tot en met 4) of de middenbouw (groep 3, 4 en 5). Deze beslissing heeft invloed op de stageperiodes en de uiteindelijke expertise. Dit artikel biedt een overzicht van de opleiding, de verschillen tussen de bouwgroepen en de overwegingen die een rol spelen bij het maken van deze keuze, gebaseerd op beschikbare informatie.

De Opleiding tot Leerkracht

De opleiding tot leerkracht, ook wel Pabo (Pedagogische Academie voor het Basisonderwijs) genoemd, duurt vier jaar. De eerste twee jaar zijn gericht op algemene pedagogische en didactische vakken, zoals ontwikkelingspsychologie, pedagogiek, didactiek en onderwijskunde. In het derde jaar volgt een specialisatie, waarbij de keuze gemaakt wordt tussen kleuters (4-8 jaar) en de middenbouw (8-12 jaar). Het vierde jaar staat in het teken van stage en het schrijven van een afstudeerscriptie, afgesloten met een praktijk- en theorie-examen.

Er zijn ook alternatieve routes om leerkracht te worden, zoals een zij-instroomtraject voor mensen met een hbo-opleiding of een verkorte opleiding voor zij-instromers met een mbo-opleiding. De duur van deze routes kan variëren, maar is doorgaans korter dan de reguliere vierjarige Pabo-opleiding.

De Onderbouw: Focus op Ontwikkeling en Spel

De onderbouw, bestaande uit groep 1 tot en met 4, kenmerkt zich door een focus op de basisontwikkeling van kinderen. Leerkrachten in de onderbouw begeleiden kinderen spelenderwijs bij het leren van letters en cijfers, en het aanleren van basisvaardigheden zoals knutselen en veters strikken. Het leren lezen begint in groep 3, vaak met de methode ‘Veilig Leren Lezen’, waarbij lezen en schrijven direct aan elkaar gekoppeld worden. De letters worden geleerd en direct geoefend met schrijven, wat wordt afgesloten met een letterfeest.

Een belangrijk aspect van het werken met jonge kinderen is het observeren van hun gedrag en het begeleiden van hun persoonlijke ontwikkeling. Leerkrachten in de onderbouw creëren een stimulerende leeromgeving waarin kinderen zich veilig voelen om te ontdekken en te experimenteren. De lessen zijn vaak creatief en er is ruimte voor spel en expressie.

De Middenbouw: Verdieping en Zelfstandigheid

De middenbouw, bestaande uit groep 3, 4 en 5, richt zich op het verdiepen van de kennis en vaardigheden die in de onderbouw zijn aangelegd. Leerlingen leren lezen, rekenen en schrijven, en komen in aanraking met vakken als aardrijkskunde, geschiedenis, natuur, drama en tekenen. In de middenbouw wordt meer nadruk gelegd op zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Leerkrachten voeren kringgesprekken, geven proefwerken en nakijken werk, waarbij ze ook rapporten schrijven en gegevens in de administratie verwerken.

In groep 3 starten leerlingen met de methode ‘STAAL2’ voor taal en spelling, waarbij thema’s worden gebruikt die aansluiten bij hun belevingswereld. Bij spelling wordt de methodiek van Jose Schraven gebruikt, die effectief is in het correct aanleren van spelling. Vanaf groep 6 wordt er vaak met een adaptieve digitale versie van de rekenmethode Pluspunt gewerkt, waardoor kinderen sommen krijgen die passen bij hun niveau.

Verschillen in Aanpak en Uitdagingen

Het lesgeven in de onderbouw vraagt om een andere aanpak dan in de middenbouw. In de onderbouw is er meer aandacht voor de individuele behoeften van de kinderen en het creëren van een veilige en stimulerende leeromgeving. Leerkrachten in de onderbouw besteden vaak meer tijd aan het geven van persoonlijke begeleiding en het helpen van kinderen met praktische vaardigheden.

In de middenbouw ligt de focus meer op het overbrengen van kennis en het stimuleren van zelfstandigheid. Leerkrachten in de middenbouw moeten in staat zijn om lessen te differentiëren en aan te passen aan het niveau van de leerlingen. Het is belangrijk om leerlingen te motiveren en doorzettingsvermogen bij te brengen.

De Rol van de Leerkracht in het Primair Onderwijs

Ongeacht de bouwgroep is de rol van de leerkracht in het primair onderwijs veelzijdig. Naast het geven van les, zijn leerkrachten ook pedagoog en coach. Ze observeren het gedrag van kinderen, begeleiden hun persoonlijke ontwikkeling en zorgen voor een positieve leeromgeving. Het voorbereiden van lessen, nakijken van werk en het voeren van gesprekken met ouders behoren ook tot de taken van een leerkracht.

De salariëring van leerkrachten in het primair onderwijs is conform de CAO Primair Onderwijs en ligt tussen de €3.500 en €7.190, afhankelijk van de schaal, trede en opleiding.

Overwegingen bij het Kiezen van een Bouw

De keuze tussen de onderbouw en de middenbouw is persoonlijk. Het is belangrijk om te kijken naar je eigen interesses, sterke punten en de manier waarop je graag met kinderen werkt. Vraag jezelf af of je het leuk vindt om jonge kinderen te begeleiden bij hun eerste stappen in de wereld van het leren, of dat je meer uitdaging vindt in het verdiepen van de kennis en vaardigheden van oudere kinderen.

Het is ook goed om te bedenken dat je na het afronden van de Pabo in verschillende bouwgroepen kunt werken. De specialisatie die je tijdens de opleiding kiest, bepaalt wel in welke bouw je meer ervaring hebt opgedaan.

De Toekomst van het Onderwijs

Het onderwijs staat voortdurend in ontwikkeling. Scholen zijn bezig met het versterken van het montessorionderwijs, het verstevigen van leerlijnen en het doorontwikkelen van leerteams. Leerkrachten die willen bouwen, meedenken en samen leren, zijn van harte welkom. Thema’s als talentontwikkeling, eigenaarschap, burgerschap en ouderbetrokkenheid zijn belangrijk en vragen om inbreng vanuit het team.

Conclusie

De keuze tussen de onderbouw en de middenbouw is een belangrijke beslissing voor aankomende leerkrachten. Beide bouwgroepen bieden unieke uitdagingen en kansen. Het is belangrijk om goed na te denken over je eigen interesses en sterke punten, en om je te laten informeren over de verschillen tussen de bouwgroepen. Uiteindelijk is het belangrijk om een keuze te maken waar je je goed bij voelt en waar je je passie kunt volgen. De Pabo biedt een solide basis voor een succesvolle carrière in het onderwijs, ongeacht de gekozen specialisatie.

Bronnen

1. Middenbouw
2. Hoe lang moet je studeren om kleuterjuf te worden?
3. Leerkrachtondersteuner kleuter- of middenbouw
4. De Wereldreiziger - Middenbouw
5. Juf Maike - Waarom ik toch voor de onderbouw koos
6. HAN - Wat moet ik kiezen?
7. Babyhelp - Welke vakken kleuteronderwijs
8. De REC - Taken leerkracht basisonderwijs
9. OPOZ - Leerkracht middenbouw
10. Kleuterjuf in een kleuterklas - Kennismakingsideeën