Als gastouder speel je een belangrijke rol bij de kinderopvang, waarbij je kinderen in je eigen huis of in het huis van de ouders opvangt. Deze vorm van opvang is een officiële en gereglementeerde dienstverlening, waarbij gastouders aan een reeks wettelijke eisen moeten voldoen. Het proces van aanmelding als gastouder is niet eenvoudig, maar met een duidelijk stappenplan en kennis van de vereisten kun je goed voorbereid beginnen. Dit artikel geeft een overzicht van de wettelijke eisen, het inschrijvingsproces, het verband met het Landelijk Register Kinderopvang, en andere relevante aspecten.
Wettelijke eisen aan gastouders
Om gastouder te worden, moet je aan een aantal wettelijke eisen voldoen. Deze eisen zijn opgesteld om zowel de veiligheid als de kwaliteit van de kinderopvang te waarborgen.
Diploma-vereisten
Een essentieel vereiste is dat je beschikt over een diploma op het niveau van MBO-2 in het gebied van Helpende Zorg en Welzijn, of een gelijkgesteld diploma. Dit betekent dat ook mensen met andere relevante opleidingen, zoals een Pabo-diploma of een universitaire titel in pedagogiek, aan deze eis kunnen voldoen. Als je niet over zo’n diploma beschikt, is er de mogelijkheid om via een verkorte diplomaroute of vrijstellingen te werken.
Daarnaast is het nodig om over een EHBO-certificaat te beschikken dat gericht is op kinderen. Dit certificaat moet worden afgerond bij een erkende instelling zoals het Oranje Kruis of Het Rode Kruis, en moet regelmatig vernieuwd worden, doorgaans elke twee jaar.
Verklaring omtrent het gedrag (VOG)
Als gastouder moet je beschikken over een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). Deze verklaring dient als een bewijs dat je in het verleden niets hebt gedaan wat in strijd is met de eisen voor het beroep van gastouder. Deze VOG is ook een voorwaarde voor inschrijving in het Personenregister Kinderopvang (PRK). Deze inschrijving is verplicht voor alle volwassenen die in of rondom de opvanglocatie aanwezig zijn.
Leeftijd en taalvaardigheden
Je dient minimaal 18 jaar oud te zijn. Daarnaast is het vereist dat je Nederlands, Fries of een erkende Nederlandse streektaal spreekt. Dit is belangrijk voor de communicatie met kinderen, ouders en andere betrokken partijen. Je mag niet op hetzelfde adres wonen als de ouders van de kinderen die je opvangt. Dit geldt ook voor eventuele meerderjarige huisgenoten.
Aantal kinderen en locatie-eisen
Als je kinderen opneemt in je eigen huis, zijn er ook specifieke eisen voor de locatie. Het aantal kinderen dat je tegelijkertijd mag opvangen hangt af van hun leeftijd en mag maximaal zes kinderen zijn. Daarnaast moet er voldoende speelruimte zowel binnen als buiten beschikbaar zijn. Een risico-inventarisatie voor veiligheid en gezondheid dient uitgevoerd te zijn, en de locatie moet rookvrij zijn.
Inschrijving en regelgeving
Nadat je aan de wettelijke eisen voldoet, is het volgende stappenplan belangrijk voor de aanmelding als gastouder.
Inschrijving in het Personenregister Kinderopvang (PRK)
Als gastouder moet je je inschrijven in het Personenregister Kinderopvang. Dit register is een centrale database die informatie bevat over mensen die betrokken zijn bij kinderopvang. De inschrijving in het PRK is een continue screening voor eventuele strafbare feiten. Ook moeten alle personen die regelmatig bij de opvang aanwezig zijn, zoals meerderjarige familieleden of stagiairs, in het register worden ingeschreven.
Landelijk Register Kinderopvang (LRK)
Daarnaast moet je je laten inschrijven in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK). Dit register is een overzicht van alle kinderopvanglocaties in Nederland. De inschrijving wordt voornamelijk geregeld door het gastouderbureau dat je bij de kinderopvang ondersteunt. Na een aanvraag controleert de GGD of de opvanglocatie aan alle wettelijke eisen voldoet. Als dit het geval is, schrijft de gemeente jouw locatie in bij het LRK, waarna je officieel kunt beginnen met kinderopvang.
Gastouderbureau
Het is verplicht om je aan te sluiten bij een gastouderbureau dat geregistreerd staat in het LRK. Je kunt je inschrijven bij meerdere bureaus, maar je mag geen gastouder zijn voor je eigen bureau. Vanaf 1 juli 2026 mag je je bij maximaal twee gastouderbureaus aansluiten. Deze bureaus bemiddelen tussen gastouders en ouders en zorgen voor begeleiding waar nodig is.
KVK-inschrijving
Als je gastouder bent en voldoet aan de voorwaarden om ondernemer te worden, dan moet je je inschrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KVK). Dit is het geval als je kinderen opvangt, een vergoeding per uur ontvangt en zaken doet met personen buiten je familie of vriendenkring. Als je alleen kinderen van familie of vrienden opvangt en geen uurtarief ontvangt, en niet aangesloten bent bij een gastouderbureau, dan hoeft je je niet in te schrijven bij het KVK.
Na je inschrijving in het KVK wordt je automatisch aangemeld bij de Belastingdienst, die je bedrijf registreert en je verder ondersteunt bij administratieve aangelegenheden. Je dient dan ook een administratie te bijhouden, die minimaal zeven jaar bewaard moet worden.
Belastingaangelegenheden
Gastouderopvang valt onder de vrijstelling van btw, wat betekent dat je geen btw-aangifte hoeft te doen. Over de winst die je maakt, betaal je inkomstenbelasting. De Belastingdienst bepaalt of je als ondernemer gezien wordt, wat bepaalt of je aangifte doet als ondernemer of als iemand met inkomsten uit overig werk.
Een belangrijk hulpmiddel om dit te bepalen is de OndernemersCheck van de Belastingdienst. Deze tool helpt je bepalen of je als ondernemer geregistreerd moet worden. Als dit het geval is, kun je profiteren van belastingvoordelen en startersregelingen. Als je niet als ondernemer gezien wordt, hoef je geen aangifte in te vullen voor je gastouderactiviteiten als ondernemingsinkomen.
Pedagogische en veiligheidsvoorschriften
Een gastouder werkt volgens het pedagogisch beleidsplan van het gastouderbureau. Dit plan bevat richtlijnen over hoe je met kinderen moet omgaan en welke pedagogische benaderingen toegestaan zijn. Daarnaast moet je aan het veiligheids- en gezondheidsbeleid van het gastouderbureau voldoen. Dit omvat onder andere richtlijnen over hygiëne, noodplan, en EHBO-maatregelen.
Daarnaast moet je telefonisch goed bereikbaar zijn voor ouders en verzorgers en moet je zorgen voor een goede vervanging als dat nodig is. Dit is belangrijk om de veiligheid en betrouwbaarheid van de kinderopvang te waarborgen.
Belangrijke aandachtspunten
Bij het aanmelden als gastouder zijn er een aantal aandachtspunten om rekening mee te houden. Zo is het belangrijk om te controleren of jouw woning toegestaan is voor kinderopvang bij jouw gemeente. Niet alle gemeenten staan toe dat je in je eigen huis kinderen opvangt. Daarom is het verstandig om dit eerst duidelijk te maken.
Daarnaast is het belangrijk om je te richten op de verzekeringen die nodig zijn voor gastouders. Deze kunnen variëren afhankelijk van jouw situatie. Je gastouderbureau of brancheorganisatie kan je hierbij begeleiden en informatie geven over welke verzekeringen je nodig hebt en welke verzekeringsmaatschappijen gastouders bedienen.
Aanmelden via een gastouderbureau
Het aanmelden als gastouder kan het beste via een gastouderbureau. Deze bureaus bieden een gedegen bemiddeling tussen gastouder en ouders, en zorgen voor begeleiding waar nodig. Ze houden je op de hoogte van de wettelijke eisen, helpen bij de inschrijving in het PRK en LRK, en zorgen ervoor dat je pedagogisch en veiligheidsbeleid goed wordt uitgevoerd.
Gastouderbureau "Je Beste Maatje" is een voorbeeld van zo’n bureau. Ze bieden een uitgebreide intake waarin alle relevante onderwerpen worden besproken, waaronder de wettelijke eisen en je eventuele vragen. Ze houden je op de hoogte van de inschrijving in het Landelijk Register Kinderopvang en ondersteunen je bij het begin van je gastouderactiviteiten.
Conclusie
Aanmelden als gastouder is een proces dat goed voorbereiding en kennis van de wettelijke eisen vereist. Gastouders moeten aan een aantal essentiële eisen voldoen, zoals het beschikken over een relevante opleiding, een VOG, een EHBO-certificaat en het voldoen aan de locatie-eisen. Daarnaast zijn er belangrijke administratieve en belastingaangelegenheden om rekening mee te houden.
Door je aan te sluiten bij een gastouderbureau en je te laten inschrijven in het PRK en LRK, zorg je ervoor dat je kinderopvang wettelijk en veilig is. Gastouderbureaus bieden ondersteuning bij het aanmeldingsproces en helpen je bij het opzetten van jouw kinderopvangactiviteiten. Door je goed voor te bereiden en rekening te houden met alle regelgeving, kun je als gastouder een waardevolle bijdrage leveren aan de kinderopvang in Nederland.