Gastouderschap in huurwoningen: wettelijke kaders en praktische richtlijnen

Het gebruik van een huurwoning voor het bedrijfsmatig opvangen van kinderen — zoals bij gastouderschap — is een complexe en vaak twijfelachtige aangelegenheid. Hoewel gastouderschap een belangrijke bijdrage levert aan kinderopvang, kan het ook in strijd komen met de wettelijke woonbestemming van een huurwoning. In deze artikel wordt een overzicht gegeven van de wettelijke kaders, de relevante uitspraken van rechters, en de praktische richtlijnen voor huurders die overwegen om gastouderactiviteiten uit te voeren in hun huurwoning.

Het artikel beoogt te verduidelijken hoe huurders, verhuurders en gastouders kunnen omgaan met de juridische en praktische aspecten van gastouderschap in huurwoningen.

Wettelijke kaders

Het uitvoeren van gastouderschap in een huurwoning valt in de meeste gevallen onder het uitvoeren van bedrijfsactiviteiten. In de huurovereenkomst staan vaak clausules die het uitvoeren van bedrijven of activiteiten in de woning verbannen of beperken. Daarnaast is de Wet op de huur en verhuur van woonruimte (Woonruimtewet) van toepassing. Deze wet stelt dat huurders de woning "normaal" moeten gebruiken. Wat "normaal" betekent, is contextafhankelijk en kan door de rechter worden beoordeeld.

De woonbestemming van een huurwoning is doorgaans gericht op wonen. Als huurders bedrijfsactiviteiten in hun woning uitvoeren, zoals het opvangen van kinderen tegen betaling, kan dit worden aanzien als afwijkend van de woonbestemming. In dat geval kan de verhuurder vorderen dat het bedrijf wordt beëindigd, en zelfs een dwangsom of ontbinding van de huurovereenkomst aanvragen.

Huurovereenkomst en clausules

De huurovereenkomst is de basis voor het juridisch beoordelen van het gebruik van een huurwoning. Veel huurovereenkomsten bevatten clausules die het uitvoeren van bedrijven of professionele activiteiten verbannen. Deze clausules zijn bedoeld om te voorkomen dat huurders hun woning niet langer als woonruimte gebruiken, maar als werkplek of ondernemingsruimte.

Als een huurder wil beginnen met gastouderschap in zijn woning, is het dan ook van groot belang om de clausules in de huurovereenkomst te bestuderen. In sommige gevallen is het mogelijk om schriftelijke toestemming van de verhuurder te verkrijgen. Echter, verhuurders van sociale huurwoningen zijn vaak tegen het bedrijfsmatig gebruik van hun woning en kunnen deze toestemming weigeren. In dergelijke gevallen is het mogelijk om bij de rechtbank te vragen voor vervangende toestemming, maar deze kans is doorgaans klein.

Gastouderschap en woonbestemming

Gastouderschap is meestal gedefinieerd als het opvangen van kinderen in een huiselijke omgeving, tegen betaling. Volgens verschillende bronnen, zoals gemeentelijke bestemmingsplannen, wordt gastouderschap doorgaans niet aangemerkt als bedrijfsmatige kinderopvang, mits de activiteiten binnen de woning worden uitgevoerd zonder aparte voorzieningen of aanpassingen. De woning behoeft bijvoorbeeld geen aparte speelruimte of verhoogde veiligheid. De activiteiten passen dan binnen de woonbestemming.

Toch is het belangrijk te onthouden dat het bedrijfsmatig opvangen van kinderen in een huurwoning in sommige gevallen kan worden aangemerkt als afwijkend van de woonbestemming. Dit geldt met name wanneer er sprake is van professionele activiteiten, zoals het registreren van de gastouder bij een gastouderbureau, het openen van een bedrijf in het handelsregister, of het ontvangen van kinderen van derden in de woning op regelmatige basis.

Uitspraken van rechters

Gerechtshof Den Haag (2015)

In een bekende uitspraak uit 2015 bepaalde het Gerechtshof Den Haag dat een huurder die zonder toestemming van de verhuurder kinderen opvangt in zijn huurwoning, in strijd kan komen met de woonbestemming van de woning. De huurder had zich ingeschreven bij een gastouderbureau en had kinderen opgevangen zonder dat er een aparte ruimte of aanpassing in de woning was gemaakt. De verhuurder vorderde beëindiging van het bedrijf. Het hof gaf de verhuurder gelijk en omschreef dat het opvangen van kinderen in dit geval niet passend viel binnen de woonbestemming.

Rechtbank Rotterdam (2018)

In een andere uitspraak, in 2018, gaf de Rechtbank Rotterdam echter een andere interpretatie. Het hof uit Den Haag was hiermee niet gevolgd. In dit geval was het gastouderschap beperkt tot het opvangen van kinderen in de eigen woning, zonder professionele registratie of aparte voorzieningen. De rechtbank vond dat het activiteiten wel binnen de woonbestemming vielen en wees de vordering van de verhuurder af.

Deze verschillende uitspraken tonen aan dat het juridisch beoordelen van gastouderschap in huurwoningen niet altijd eenduidig is. Het omslagpunt tussen woonbestemming en bedrijfsactiviteit kan in sommige gevallen niet duidelijk worden gemaakt.

Praktische richtlijnen voor huurders

Voor huurders die overwegen om gastouderschap in hun huurwoning te starten, zijn er een aantal praktische richtlijnen:

Lees de huurovereenkomst goed door.
Bestudeer de clausules met betrekking tot het gebruik van de woning. Let met name op bepalingen die het uitvoeren van bedrijfsactiviteiten verbannen.
Vraag toestemming van de verhuurder.
Verhuurders van sociale huurwoningen zijn vaak tegen het bedrijfsmatig gebruik van hun woning. Het is raadzaam om schriftelijke toestemming te vragen en eventuele voorwaarden vooraf te bespreken.
Weeg het woonaspect tegen het bedrijfsaspect.
Als het opvangen van kinderen leidt tot overlast voor omwonenden (zoals geluidsoverlast of verkeer), kan dit leiden tot klachten en juridische acties.
Blijf binnen de woonbestemming.
Zorg ervoor dat de activiteiten in de woning worden uitgevoerd zonder aparte ruimte of aanpassingen. Dit vermindert de kans dat het gebruik wordt aangemerkt als afwijkend van de woonbestemming.
Let op het aantal kinderen dat wordt opgevangen.
Veel gemeenten stellen een maximum aantal kinderen op, doorgaans vier, om te voorkomen dat de woning wordt gebruikt als professionele kinderopvang.

Risico’s en gevolgen

Het uitvoeren van gastouderschap zonder toestemming van de verhuurder kan leiden tot juridische gevolgen. Zoals uit meerdere uitspraken is gebleken, kan een verhuurder een procedure aansporen bij de kantonrechter en vorderingen indienen, zoals het beëindigen van het bedrijf op straffe van dwangsom of ontbinding van de huurovereenkomst.

Daarnaast kunnen er klachten van omwonenden volgen als er sprake is van geluidsoverlast of extra verkeer. Dit kan leiden tot extra druk op de huurder en eventueel tot juridische complicaties.

Gastouderschap en gemeentelijke regelgeving

Het gastouderschap wordt doorgaans als passend binnen de woonbestemming gezien, mits het niet op bedrijfsmatige wijze wordt uitgevoerd. In het kader van gemeentelijke regelgeving is gastouderschap vaak niet gelijk aan professionele kinderopvang zoals kinderdagverblijven of buitenschoolse opvang. Het is een vorm van informele opvang die aansluit bij de woonfunctie van de woning.

Toch is het belangrijk om rekening te houden met eventuele gemeentelijke bepalingen en normen. Sommige gemeenten stellen bijvoorbeeld eisen aan de veiligheid, hygiëne en omvang van de activiteiten. Het is daarom verstandig om te informeren bij de gemeente over eventuele regelgeving die van toepassing kan zijn op gastouderschap in huurwoningen.

Het belang van schriftelijke toestemming

In alle gevallen waarin de activiteiten van de huurder afwijken van de woonbestemming, is schriftelijke toestemming van de verhuurder verplicht. Deze toestemming kan worden opgenomen in een aparte bijlage of als aanvulling op de huurovereenkomst.

Het is belangrijk om duidelijk te maken hoe de activiteiten in de woning worden uitgevoerd, welk aantal kinderen wordt opgevangen, en of er sprake is van professionele registratie of registratie bij een gastouderbureau. Deze informatie helpt bij het beoordelen van het bedrijfsaspect van het gastouderschap.

Conclusie

Het gastouderschap in een huurwoning is een complexe aangelegenheid die zowel juridische als praktische aspecten omvat. Hoewel het gastouderschap in sommige gevallen passend kan zijn binnen de woonbestemming, kan het in andere gevallen worden aangemerkt als bedrijfsactiviteit en dus in strijd komen met de huurovereenkomst.

Huurders die overwegen om gastouderschap in hun huurwoning uit te voeren, moeten zich bewust zijn van de wettelijke kaders, de clausules in de huurovereenkomst, en de eventuele gevolgen van hun activiteiten. Het is verstandig om schriftelijke toestemming van de verhuurder te verkrijgen en de activiteiten zo dicht mogelijk aan de woonbestemming te houden.

Zowel huurders als verhuurders hebben een rol in het bepalen van hoe de woning gebruikt wordt. Het is belangrijk om dit proces open en transparant aan te pakken, zowel voor juridische als voor sociale redenen.