Huidige en toekomstige regels voor gastouderopvang in Nederland

De rol van gastouders in de Nederlandse kinderopvang is van groot belang, zowel voor ouders die tijdelijke opvang nodig hebben als voor kinderen die een warme, persoonlijke omgeving waardeerden. Gastouderopvang biedt een alternatief voor traditionele kinderdagopvang en is een vorm van opvang die zich ontwikkelde om de flexibiliteit van de maatschappij te ondersteunen. Echter, om te zorgen voor de veiligheid, kwaliteit en professionaliteit van deze opvangvorm, zijn er regels en kwaliteitseisen in het leven geroepen. Deze regels worden regelmatig aangepast om de kwaliteit te verbeteren en te zorgen voor consistente standaarden. In dit artikel worden de huidige regels voor gastouderopvang uitgelegd, evenals de belangrijkste wijzigingen die op 1 januari 2026 en 1 juli 2026 in werking treden.

Huidige regels voor gastouderopvang

Gastouders moeten aan een aantal eisen voldoen om kinderen tijdelijk te mogen opvangen. Deze eisen zijn opgenomen in de Wet kinderopvang en de Regeling Kwaliteit gastouderbureaus, gastouder en voorzieningen voor gastouderopvang. De regels zijn bedoeld om te zorgen voor veiligheid, professionaliteit en kwaliteit in de opvang.

Algemene eisen voor gastouders

Leeftijd: Een gastouder moet minstens 18 jaar oud zijn.
Opleiding: Een gastouder moet in het bezit zijn van een diploma van een erkende opleiding. De opleiding moet pedagogische kennis bevatten. Voor nieuwe gastouders gelden extra eisen, zoals een pedagogische module.
Eerste hulp: Gastouders moeten geregistreerd zijn met een geldig certificaat voor kinder-EHBO.
Registratie: Gastouders moeten ingeschreven staan in het Personenregister Kinderopvang (PRK) en bij een gastouderbureau dat geregistreerd is in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK).
Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG): Deze verklaring is verplicht voor kinderopvang en dient om de betrouwbaarheid van de gastouder te waarborgen.
Pedagogisch beleidsplan: Gastouders moeten werken volgens een pedagogisch beleidsplan, een veiligheids- en gezondheidsbeleid en de Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling.
Beschikbaarheid: Gastouders moeten telefonisch goed bereikbaar zijn voor ouders en moeten een goede vervanging kunnen regelen bij nood.
Taal: Tijdens de opvang moet Nederlands gesproken worden, tenzij in uitzonderlijke gevallen, zoals bij de opvang van expatkinderen.
Inrichtingseisen: De opvanglocatie moet voldoen aan bepaalde inrichtingseisen. Voorbeelden zijn voldoende speelruimte binnen en buiten en een volledig rookvrije woning.
Aantal kinderen: Er zijn regels rondom het maximum aantal kinderen dat een gastouder mag opvangen, afhankelijk van de leeftijd van de kinderen.

Naast deze algemene eisen gelden er ook specifieke eisen voor de inrichting van de woning. Zo moet het huis hygiënisch en veilig zijn voor kinderen. Daarnaast moet er een aparte slaapruimte zijn voor kinderen jonger dan 1,5 jaar. Ook moeten rookmelders aanwezig zijn en goed werken.

Wijzigingen in de regels voor gastouderopvang

De regels voor gastouderopvang worden op 1 januari 2026 en 1 juli 2026 aangepast. Deze wijzigingen zijn bedoeld om de kwaliteit van de opvang te verhogen en het beroep van gastouder aantrekkelijker te maken. De veranderingen zijn opgenomen in een wetswijziging die is bedoeld om de pedagogische kwaliteit van gastouderopvang te verbeteren.

Strengere kwaliteitseisen

Vanaf 1 januari 2026 gelden strengere kwaliteitseisen voor gastouderopvang. Deze eisen zijn gelijk aan die voor kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang. Gastouders moeten werken aan een veilige en stimulerende omgeving voor kinderen. Dit betekent dat er meer aandacht komt voor de pedagogische kwaliteit van de opvang.

Maximaal 2 gastouderbureaus

Gastouders mogen zich slechts aansluiten bij maximaal twee gastouderbureaus. Dit betekent dat ze duidelijkheid hebben over hun begeleiding en verantwoordelijkheid. Tijdens een overstap naar een ander bureau is het mogelijk om tijdelijk bij drie bureaus aangesloten te zijn. Lopende contracten met ouders blijven gewoon geldig.

Eigen kinderen meetellen

Gastouders mogen vanaf 1 januari 2026 hun eigen kinderen tot 8 jaar meetellen bij het maximum aantal kinderen dat ze mogen opvangen. Tot nu toe was dit maximum tot 10 jaar. Deze wijziging is bedoeld om gastouders te ondersteunen die ook zelf kinderen hebben en die deze kinderen naar een andere gastouder sturen.

Kinderopvangtoeslag voor gastouders

Vanaf 1 januari 2026 kunnen gastouders kinderopvangtoeslag krijgen voor hun eigen kinderen die naar een andere gastouder gaan. Tot nu toe was deze toeslag alleen beschikbaar voor kinderen die naar een kinderdagverblijf of buitenschoolse opvang gingen. Deze wijziging is bedoeld om gastouders te ondersteunen en de financiële druk te verlichten.

Verplichte coaching en scholing

Gastouders moeten minimaal 3 uur per jaar pedagogische coaching ontvangen van hun gastouderbureau. Buiten deze coaching moeten ze ook jaarlijks minstens 7 uur scholing volgen om hun kennis en vaardigheden op te frissen. Deze scholing en coaching zijn verplicht en zijn bedoeld om de pedagogische kwaliteit van de opvang te verbeteren.

Nieuwe regels op 1 juli 2026

Op 1 juli 2026 treden nog meer wijzigingen in werking. Deze wijzigingen zijn bedoeld om de kwaliteit van gastouderopvang verder te versterken.

Pedagogisch werkplan

Iedere gastouder moet een eigen pedagogisch werkplan opstellen. Dit werkplan beschrijft hoe de gastouder de ontwikkeling van kinderen volgt en hoe ze deze ontwikkeling stimuleert. Het werkplan is een essentieel onderdeel van het pedagogisch beleidsplan van het gastouderbureau.

Permanente educatie

Gastouders moeten jaarlijks minstens 7 uur scholing volgen om hun kennis en vaardigheden actueel te houden. Deze scholing is bedoeld om gastouders te ondersteunen bij hun professionele ontwikkeling. De scholing mag zelf worden vormgegeven, maar moet wel bijdragen aan het bieden van verantwoorde gastouderopvang.

Pedagogische coaching

Iedere gastouder ontvangt jaarlijks 3 uur pedagogische coaching. Deze coaching wordt verstrekt door het gastouderbureau en is bedoeld om gastouders te begeleiden bij het uitvoeren van hun pedagogische werkplan.

Achterwacht

Voor alle opvangdagen moet er een achterwacht beschikbaar zijn. De achterwacht moet binnen 15 minuten ter plaatse kunnen zijn bij een noodgeval. Dit is een maatregel om de veiligheid van de kinderen te waarborgen.

Nieuwe opleidingseisen

Nieuwe gastouders moeten aan aangepaste opleidingseisen voldoen. Ze moeten een pedagogische opleiding hebben die voldoende pedagogische kennis bevat. In de ministeriële regeling staat een lijst met opleidingen die voldoende pedagogiek bevatten. Voor opleidingen die niet voldoen aan deze eisen, is een aanvullende pedagogische module verplicht. Deze modules worden genoemd in de ministeriële regeling.

Veranderingen voor ouders

De nieuwe regels betekenen voor ouders meer duidelijkheid en zekerheid. Ouders kunnen vertrouwen op het feit dat de opvang van hun kind voldoet aan dezelfde kwaliteitseisen als andere vormen van kinderopvang. Ze kunnen vertrouwen op het feit dat de gastouder deskundig wordt begeleid, jaarlijks bijschoolt en gecoacht wordt. Bovendien werkt de gastouder volgens een duidelijk pedagogisch beleid en werkplan.

De wijzigingen zijn bedoeld om de kwaliteit van gastouderopvang te verhogen. Ouders kunnen verwachten dat de opvang warm, huiselijk en professioneel verantwoord is. De regels zijn ook bedoeld om de professionalisering van gastouderopvang te bevorderen.

Nadelen van gastouderopvang

Hoewel gastouderopvang een waardevolle vorm van opvang is, zijn er ook nadelen die ouders kunnen overwegen bij het kiezen voor deze vorm van opvang.

Minder kinderen

In de gastouderopvang zijn minder kinderen aanwezig dan in een kinderdagverblijf of buitenschoolse opvang. Dit betekent dat een kind minder speelkameraadjes heeft. Voor kinderen die het belangrijk vinden om met anderen te spelen, kan dit een nadeel zijn.

Geen vier-ogen-principe

Gastouders werken alleen, zonder het vier-ogen-principe. Dit betekent dat er geen tweede persoon aanwezig is bij de opvang. Voor ouders die zekerheid zoeken over de veiligheid van hun kind, kan dit een bezwaar zijn.

Vervanging

Als de gastouder ziek is of op vakantie is, kan het gastouderbureau een andere gastouder regelen. Echter, dit kan een tijdelijke verandering in de opvang betekenen voor het kind. Voor kinderen die gewend zijn geraakt aan een specifieke gastouder, kan dit een beetje wennen zijn.

Financiële aspecten

De tarieven voor gastouderopvang variëren, maar liggen meestal tussen € 7,05 en € 8,50 per kind per uur. Ouders kunnen rekenen op een vergoeding via de kinderopvangtoeslag. Echter, de tarieven kunnen variëren afhankelijk van de regio en de ervaring van de gastouder.

Toekomstige ontwikkelingen

De toekomst van gastouderopvang is gericht op het verhogen van de kwaliteit en professionalisering. De huidige wijzigingen zijn slechts het begin van een groter proces om gastouderopvang aan te passen aan de wisselende behoeften van kinderen en ouders.

Overgangsperiode

Voor sommige gastouders verandert er weinig met de nieuwe regels. Andere gastouders moeten zich aanpassen aan de strengere eisen. Daarom is er mogelijk een overgangsperiode ingesteld. Tijdens deze periode kunnen gastouders geleidelijk aan de nieuwe regels implementeren.

Verhoging van de uurprijs

De maximum uurprijs voor gastouderopvang in 2025 gaat met € 0,21 omhoog. Dit betekent dat ouders meer kinderopvangtoeslag kunnen ontvangen. Deze verhoging is bedoeld om gastouders te ondersteunen bij de financiering van hun werk.

Conclusie

De regels voor gastouderopvang zijn bedoeld om de kwaliteit, veiligheid en professionaliteit van deze vorm van kinderopvang te waarborgen. De huidige regels zijn opgenomen in de Wet kinderopvang en de Regeling Kwaliteit gastouderbureaus, gastouder en voorzieningen voor gastouderopvang. Deze regels zijn bedoeld om te zorgen voor een veilige, stimulerende en professionele omgeving voor kinderen.

De wijzigingen die op 1 januari 2026 en 1 juli 2026 in werking treden, zijn gericht op het verhogen van de kwaliteit van gastouderopvang. Deze wijzigingen zijn bedoeld om de pedagogische kwaliteit van de opvang te verbeteren, gastouders te ondersteunen en de financiële druk te verlichten. De nieuwe regels betekenen voor ouders meer duidelijkheid en zekerheid. Ze kunnen vertrouwen op het feit dat de opvang van hun kind voldoet aan dezelfde kwaliteitseisen als andere vormen van kinderopvang.

De toekomstige ontwikkelingen zijn gericht op het verhogen van de kwaliteit en professionalisering van gastouderopvang. De huidige wijzigingen zijn slechts het begin van een groter proces om gastouderopvang aan te passen aan de wisselende behoeften van kinderen en ouders. Door het verhogen van de kwaliteit en professionalisering van gastouderopvang, kan deze vorm van opvang blijven groeien en zich verder ontwikkelen.