Werken als gastouder in Nederland is een bijzondere en verantwoordelijke functie. Gastouders bieden kinderen in hun eigen huis een warme, vertrouwde en veilige opvang. Het is van groot belang dat gastouders goed opgeleid zijn en aan bepaalde deskundigheidseisen voldoen. Dit artikel biedt een overzicht van de vereisten, het type diploma’s dat nodig zijn, en de beschikbare opleidingen voor wie wil werken als gastouder in Nederland.
Wat is een gastouder?
Een gastouder is een verantwoordelijke persoon die kinderen in hun eigen huis opvangt. De opvang gebeurt binnen een vaste tijdsbepaling en volgens een goed doordachte opvoedingsvisie. Gastouders werken meestal op eigen initiatief, vaak via een gastouderbureau of direct met ouders. De rol van gastouder vereist niet alleen warmte en aandacht voor kinderen, maar ook kennis van kinderopvoeding, veiligheid en zorg.
Vereisten voor gastouders
Naast persoonlijke kwaliteiten zoals verantwoordelijkheid, empathie en communicatieve vaardigheden, zijn er ook formele eisen die een gastouder moet vervullen. Deze eisen zijn vastgelegd door de overheid en zijn bedoeld om te zorgen dat kinderen veilig en goed verzorgd worden.
1. Een geschikt diploma
Een van de belangrijkste eisen is het bezit van een geschikt diploma. Het diploma moet aantonen dat de kandidaat voldoende kennis en vaardigheden heeft op het gebied van kinderopvang, zorg en pedagogiek. De overheid heeft een lijst van kwalificerende diploma’s opgesteld, waarvan de namen exact moeten overeenkomen met die in de lijst.
De volgende diploma’s zijn onder andere erkend:
- MBO niveau 2 Helpende Zorg en Welzijn
- Helpende breed 2
- Helpende sociaal agogisch werk 2
- Helpende welzijn 2
- Verzorgingsassistent(e)
- A-Verpleegkundige
- Activiteitenbegeleider (AB)
- Akte hoofdleidster kleuteronderwijs
- Akte Kleuterleidster A of B
- Pedagogisch werker niveau 3 of 4
- Kinderverzorgster (KV)
- Onderwijsassistent PO/SO
- En diverse andere, zoals te vinden in de diplomalijst.
Het is belangrijk om te weten dat het exacte diploma genoemd moet worden in deze lijst. Als een kandidaat een ander diploma heeft, kan hij of zij een aanvraag voor erkenning indienen bij DUO. Dit is een proces waarbij wordt beoordeeld of het diploma voldoet aan de eisen voor gastouderschap.
2. Erkenning van het diploma
Als het diploma niet in de lijst staat, is het mogelijk om erkenning aan te vragen. Dit gebeurt via het formulier "Aanvraag erkenning beroepskwalificatie gastouder". DUO onderzoekt dan of het diploma voldoet aan de deskundigheidseisen.
Er zijn echter ook diploma’s die volledig ongeschikt zijn. Deze zijn onder andere:
- Universitaire diploma’s
- Branchediploma’s
- Documenten van niet-afgeronde opleidingen
- Diploma’s van INAS- of INTAS-opleidingen
- Diploma’s op het gebied van kraamverzorging en bejaardenverzorging
- Documenten van cursussen en workshops
- Diploma’s van paramedische beroepen en medische beroepen (fysiotherapeut, doktersassistent, logopedist, apothekersassistent)
Als het diploma in deze categorie valt, is erkenning niet mogelijk en kan het niet worden gebruikt om als gastouder aan de slag te gaan.
3. Verkorte opleidingen
Voor wie nog niet over het juiste diploma beschikt, zijn er ook verkorte opleidingen beschikbaar. Deze opleidingen zijn ontworpen om kandidaten snel in staat te stellen om als gastouder aan de slag te gaan. Een bekende verkorte opleiding is het MBO niveau 2 Helpende Zorg en Welzijn, die vaak wordt aangeboden door opleidingsinstellingen in samenwerking met gastouderbureaus.
Deze opleidingen zijn meestal flexibel op te zetten, met online lesmateriaal, zelfstudie en eventueel stage. Ze zijn gericht op de specifieke vaardigheden die nodig zijn voor gastouderschap, zoals kinderopvang, zorg, pedagogiek en veiligheid. In sommige gevallen is de opleiding zelfs volledig vergoed, zoals bij bepaalde instellingen.
4. Andere certificaten en vaardigheden
Naast een geschikt diploma is het ook verplicht om een EHBO-certificaat (Eerste Hulp bij Kinderen) te hebben. Dit certificaat dient geregistreerd te zijn bij het relevante bureau en is noodzakelijk om kinderen veilig te verzorgen in geval van nood.
Daarnaast is het wenselijk om ervaring te hebben met kinderen, zowel qua leeftijd als qua opvoeding. Sommige gastouderbureaus organiseren ook trainingen of workshops om gastouders extra te begeleiden in hun rol.
Opleidingen voor gastouders
Er zijn diverse opleidingen beschikbaar die leiden tot het benodigde diploma voor gastouderschap. Deze opleidingen zijn meestal gericht op het opdoenen van kennis en vaardigheden op het gebied van kinderopvang, pedagogiek en zorg.
1. MBO-2 Helpende Zorg en Welzijn
De opleiding MBO-2 Helpende Zorg en Welzijn is één van de meest voorkomende en erkende opleidingen voor gastouders. Deze opleiding is speciaal ontwikkeld voor gastouders en bevat zowel theorie als praktijkgerichte onderdelen. Het traject kan vaak worden afgerond binnen een paar maanden, afhankelijk van de vooropleiding en de individuele voortgang.
Het is ook mogelijk om deze opleiding in een verkort traject te volgen, vooral voor kandidaten die al ervaring hebben in het kinderopvanggebied. Deze verkorte route bevat meestal online lessen, zelfstudie en eventueel stage.
2. Diplomaroute voor gastouders
Sommige opleidingsinstellingen bieden een specifieke diplomaroute aan voor toekomstige gastouders. Deze route is afgestemd op de behoeften van gastouders en bevat extra pedagogische componenten. Bijvoorbeeld, de diplomaroute van STOC bevat vier online lessen over pedagogiek, die naast het MBO-2 Helpende Zorg en Welzijn diploma kunnen worden behaald.
Tijdens de diplomaroute wordt een individuele leerroute opgesteld, waarbij rekening wordt gehouden met de voorkennis van de kandidaat. De route bevat drie evaluatiemomenten met een docent of coach, die helpen bij het voltooien van de opleiding.
3. Verkorte opleidingen
Verkorte opleidingen zijn bedoeld voor kandidaten die al een bepaalde basis hebben, maar nog niet het juiste diploma hebben. Deze opleidingen zijn vaak gratis of gedeeltelijk vergoedbaar en worden aangeboden door gastouderbureaus of opleidingsinstellingen. Een voorbeeld is de verkorte opleiding MBO niveau 2 Helpende Zorg en Welzijn, die volledig vergoed kan worden via bepaalde instellingen.
Deze opleidingen zijn flexibel en afgestemd op de individuele omstandigheden van de kandidaat. Ze bevatten vaak online lesmateriaal, zelfstudie en eventueel stage. De doelstelling is om de kandidaat zo snel mogelijk klaar te maken om als gastouder aan de slag te gaan.
Erkenning van diploma’s uit het buitenland
Het is ook mogelijk om als buitenlands diplomahouder als gastouder aan de slag te gaan in Nederland. In dat geval moet het buitenlands diploma eerst worden erkend door de overheid. De erkenning gebeurt via hetzelfde proces als voor Nederlandse diploma’s. Het is belangrijk dat het diploma vergelijkbaar is met een referentieopleiding in Nederland.
Voor het aanvragen van erkenning dient het formulier "Aanvraag erkenning beroepskwalificatie gastouder" in te vullen. DUO onderzoekt dan of het diploma voldoet aan de eisen voor gastouderschap in Nederland.
Andere eisen
Naast een geschikt diploma zijn er ook andere eisen die een gastouder moet vervullen. Deze eisen kunnen variëren per gastouderbureau, maar zijn meestal gericht op het zorgen voor een veilige en stabiele omgeving voor de kinderen. Deze eisen kunnen onder andere zijn:
- Een goede referentie en een betrouwbaar karakter
- Een geschikte woonomgeving
- Een duidelijke opvoedingsvisie
- Communicatieve vaardigheden
- De bereidheid om mee te werken met ouders, kinderopvangbureau’s en eventueel andere professionals
De eisen worden vaak beoordeeld tijdens een intakegesprek of een bezoek aan het huis van de kandidaat.
Conclusie
Werken als gastouder is een bijzondere kans om kinderen in een warme en vertrouwde omgeving op te voeden. Het vereist echter ook een aantal formele eisen, zoals het bezit van een geschikt diploma. Er zijn verschillende diploma’s die erkend zijn, en voor wie nog niet over het juiste diploma beschikt, zijn er ook verkorte opleidingen beschikbaar.
Het is belangrijk om te controleren of je diploma op de lijst staat, of om eventueel een aanvraag voor erkenning in te dienen. Voor kandidaten met een buitenlands diploma is het ook mogelijk om het diploma te laten erkennen. Naast het diploma zijn er ook andere eisen, zoals het bezit van een EHBO-certificaat en een geschikte woonomgeving.
Met de juiste voorbereiding, opleiding en visie is het mogelijk om als gastouder een waardevolle bijdrage te leveren aan de opvoeding en zorg van kinderen in Nederland.