De sluiting van buitenschoolse opvang: oorzaken, gevolgen en rechten van ouders

De buitenschoolse opvang speelt een cruciale rol in de balans tussen werk en gezin. Het biedt ouders de mogelijkheid om hun werkzaamheden voort te zetten terwijl hun kinderen in een veilige omgeving worden opgevangen. Echter, er zijn situaties waarin deze opvang moet sluiten, of zelfs permanent wordt beëindigd. In dit artikel worden de oorzaken en gevolgen van sluitingen van buitenschoolse opvanglocaties besproken, evenals de rechten van ouders en de verantwoordelijkheden van de opvangondernemer. De informatie is gebaseerd op feiten uit recente besluiten, klachten en uitspraken van het Klachtenloket Kinderopvang en andere relevante instanties.

Sluiting van buitenschoolse opvang tijdelijk door maatregelen tegen het coronavirus

In december 2021 nam het kabinet maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Deze maatregelen hadden gevolgen voor de buitenschoolse opvang (BSO). BSO’s werden gesloten tot en met 9 januari 2022. Het besluit om de sluiting te verlengen was genomen op advies van het Operationeel Medisch Team (OMT), met als doel de verspreiding van het virus te vertragen en de risico’s voor kinderen te beperken.

De beslissing om de BSO’s te sluiten gold niet voor alle kinderopvangvormen. De kinderdagopvang en de gastouderopvang bleven open. Dat was vooral het geval omdat het aantal besmettingen onder jonge kinderen (0 tot 4 jaar) relatief laag was. Ook de gastouderopvang bleef open vanwege de flexibiliteit die deze vorm van opvang biedt, wat vaak aansluit bij de behoeften van ouders in cruciale beroepen.

Tijdens deze sluiting was er noodopvang beschikbaar voor kinderen van ouders die in essentiële functies werkten of kinderen die in een kwetsbare situatie verkeerden. Ouders die hun kind op deze noodopvang lieten, moesten hun factuur tijdens de sluiting volledig doorbetalen. In ruil daarvoor kregen ze een tegemoetkoming van de eigen bijdrage vanaf 21 december 2021 tot en met de heropening van de BSO. Deze regeling gold ook voor ouders in cruciale beroepen.

Het kabinet benadrukte dat deze maatregel een hoge eis stelde aan zowel ouders als pedagogisch personeel, maar benadrukte dat de veiligheid van mensen voorop stond. Deze uitleg geeft duidelijk aan dat beslissingen om BSO’s tijdelijk te sluiten vaak genomen worden uit maatschappelijke noodzaak en niet louter uit financiële overwegingen.

Eerlijke behandeling bij sluiting van opvanglocaties

Een andere situatie waarin BSO-locaties gesloten werden, had te maken met het einde van huurovereenkomsten. In 2024 werd door een klacht bij het Klachtenloket Kinderopvang gebleken dat ouders niet op tijd werden geïnformeerd over de sluiting van een opvanglocatie. De ondernemer had de huurovereenkomst voor de locatie al bekend gemaakt in december 2023, maar pas in september 2024 liet zij de ouders weten dat de locatie zou sluiten. Hierdoor raakten meer dan 100 kinderen van hun opvangplek, en de ouders kregen weinig tijd om alternatieve oplossingen te vinden.

De consument vond dit onacceptabel. Zij stelde dat de ondernemer niet genoeg alternatieve opvanglocaties had onderzocht en dat ouders eerder geïnformeerd zouden moeten worden om samen met de opvangondernemer een geschikte oplossing te vinden. De ondernemer, die een grote landelijke organisatie is, werd beschuldigd van het niet inzien van het belang van de kinderen en hun behoeften.

De Klachtencommissie onderzocht de zaak en concludeerde dat de sluiting terecht was gebeurd. De huurovereenkomst was beëindigd, en de ondernemer had haar best gedaan om een vervangende locatie te vinden, maar zonder resultaat. Ook werd geconstateerd dat de opzegtermijn correct is nageleefd. De klacht werd daardoor geacht ongegrond.

Toch benadrukte de commissie dat ouders meer betrokken had moeten worden. In dit geval was de opzegtermijn ruim genoeg, maar het feit dat ouders in december 2023 niet op de hoogte waren, had tot meer transparantie kunnen leiden. De commissie erkende dat ouders in een moeilijke situatie verkeren als hun kind plotseling zijn opvangplek verliest, maar concludeerde dat er geen sprake was van onzorgvuldig handelen.

Rechten van ouders bij sluiting van BSO’s

Een andere klacht die voor de Klachtencommissie terechtkwam, ging over de sluiting van een BSO op specifieke dagen, zoals carnaval, Sinterklaasavond, kerstavond en oudejaarsdag. De consument had klacht gemaakt over de tijdelijke sluiting van de opvang en vroeg of de ondernemer deze uren in rekening kon brengen.

De commissie oordeelde dat het besluit om deze dagen te sluiten geen wijziging van de overeenkomst inhield. De sluiting was al jaren geleden genomen en de BSO was al vaker op deze dagen gesloten. Daarom was er geen verplichting om jaarlijks een zwaarwegende reden op te geven. Echter, werd benadrukt dat de ondernemer wel verantwoordelijk is om aan te tonen dat de ruiluren efficiënt kunnen worden ingezet. Dat betekent dat ouders de mogelijkheid moeten hebben om de uren op andere momenten te gebruiken, zonder dat er onredelijke beperkingen zijn.

De uitspraak benadrukt het belang van doorzichtigheid in overeenkomsten en het respecteren van de rechten van ouders. Ondanks dat de sluiting op deze dagen geregeld gebeurt, moet de ondernemer zorgen dat ouders voldoende alternatief opvangtijds kunnen boeken. Dit is vooral belangrijk in tijden waarin ouders extra ondersteuning nodig hebben, zoals bij feestdagen.

Sluitingsdagen en praktische regels bij buitenschoolse opvang

Niet alle sluitingen van BSO’s zijn tijdelijk of gerelateerd aan maatregelen of huurovereenkomsten. Er zijn ook vastgestelde sluitingsdagen die jaarlijks worden gecoördineerd. De Stad Gent geeft bijvoorbeeld jaarlijks de sluitingsdagen van haar BSO-locaties bekend. Deze dagen zijn wettelijke feestdagen, brugdagen en pedagogische studiedagen. Tijdens de week van de Gentse Feesten en de week tussen Kerstmis en Nieuwjaar is er enkel noodopvang beschikbaar. In deze periodes zijn alle opvanglocaties, behalve één, gesloten. Ouders worden gevraagd om vooraf in te schrijven, zodat de noodopvang adequaat kan worden georganiseerd.

Buiten deze gesloten periodes is er opvang beschikbaar voor en na schooluren. De BSO van de Stad Gent biedt opvang aan kinderen vanaf het instapmoment in een kleuterschool tot en met de derde kleuterklas of zelfs tot het zesde leerjaar. De opvang is afhankelijk van de locatie beschikbaar vanaf 7.00 of 7.30 uur tot 18.00 uur. Kinderen die naar een stedelijke kleuterschool gaan, kunnen enkel in de daarbij behorende BSO worden opgevangen.

Er is ook de mogelijkheid om tijdens vakanties een buitenschoolse opvang te gebruiken. Tijdens deze periodes zijn ouders niet gebonden aan één locatie en kunnen zij kiezen uit meerdere stedelijke opvanglocaties. Op zaterdagen en zondagen wordt geen opvang aangeboden. De regels voor de tijdelijke sluitingen zijn duidelijk en worden aan het begin van elk schooljaar doorgegeven.

Communicatie en transparantie bij sluiting van opvanglocaties

Een belangrijk aspect bij de sluiting van buitenschoolse opvang is de communicatie met ouders. Ouders moeten op tijd worden geïnformeerd over eventuele wijzigingen of sluitingen van de opvanglocatie. Dit is niet alleen een kwestie van recht, maar ook van betrouwbaarheid en transparantie. In de besproken klacht waarin ouders niet op tijd werden geïnformeerd, was het feit dat de huurovereenkomst in december 2023 al bekend was, maar pas in september 2024 meegedeeld werd, als reden aangevoerd. De Klachtencommissie oordeelde dat deze communicatie onvoldoende was, maar dat de ondernemer haar verplichtingen had nagekomen.

Ondanks dat de sluiting gerechtvaardigd was, benadrukte de commissie dat ouders in de toekomst meer betrokken moeten worden bij beslissingen die hun kinderen betreffen. Dat betekent dat ouders op tijd moeten weten over sluitingen, zodat zij alternatieven kunnen zoeken of met de ondernemer kunnen overleggen. Dit is vooral belangrijk in gevallen waarin er sprake is van langdurige sluitingen of veranderingen in de opvangstructuur.

Verantwoordelijkheid van de opvangondernemer

De verantwoordelijkheid van de opvangondernemer ligt niet alleen in het beheren van de opvangplek, maar ook in het zorgen voor continuïteit in de opvang. In de klacht waarin een opvanglocatie gesloten werd, stelde de consument dat de ondernemer onvoldoende alternatieve locaties had onderzocht. De ondernemer erkende dat ze intensieve inspanningen had ondernomen, maar zonder resultaat. De Klachtencommissie oordeelde dat de ondernemer haar plicht had nagekomen, maar benadrukte dat ouders meer betrokken had moeten worden.

De verantwoordelijkheid van de ondernemer om alternatieve opvangmogelijkheden te zoeken is belangrijk, maar het is ook belangrijk dat ouders hun rol spelen in het zoeken naar oplossingen. De ondernemer kan niet alle beslissingen nemen voor ouders, maar moet samenwerken met hen om een geschikte opvangoplossing te vinden. Dit is vooral belangrijk in gevallen waarin er sprake is van langdurige sluitingen of veranderingen in de opvangstructuur.

Conclusie

De sluiting van buitenschoolse opvang kan door verschillende oorzaken worden veroorzaakt, zoals maatregelen tegen het coronavirus, het einde van huurovereenkomsten of vastgestelde sluitingsdagen. In elk geval is het belangrijk dat ouders op tijd worden geïnformeerd en dat de ondernemer haar plichten najaagt. Ouders hebben rechten die moeten worden gerespecteerd, en de ondernemer is verantwoordelijk voor de continuïteit van de opvang.

De Klachtencommissie heeft in meerdere gevallen benadrukt dat transparantie en communicatie van groot belang zijn. Ouders moeten betrokken worden bij beslissingen die hun kinderen betreffen, en de ondernemer moet samenwerken met ouders om geschikte oplossingen te vinden. In tijden van crises of grote veranderingen is het extra belangrijk dat ouders en opvangondernemers samenwerken om de zorg voor kinderen te waarborgen.