Werkende ouders in Nederland hebben verschillende opties om hun verantwoordelijkheden als ouder te combineren met hun werk. Twee van deze regelingen zijn geboorteverlof en ouderschapsverlof. Hoewel beide verloven betrekking hebben op de zorg voor een nieuwgeboren kind, verschillen ze aanzienlijk qua doelgroep, duur, loonvergoeding en flexibiliteit. In deze artikel worden deze verloven in detail uitgelegd en worden de belangrijkste verschillen en combinatiemogelijkheden besproken.
Voor wie is geboorteverlof of ouderschapsverlof bedoeld?
Geboorteverlof is specifiek bedoeld voor de werkende partner van de moeder van het kind. Het is dus een regeling die voornamelijk de partner ondersteunt bij de geboorte van het kind. Ouderschapsverlof daarentegen is voor beide ouders, zowel de moeder als de vader. Dit betekent dat beide regelingen kunnen worden aangewend om tijd te maken voor het kind, maar dat de toegankelijkheid en toepassing verschillen.
Duur van het verlof
Een van de duidelijkste verschillen tussen geboorteverlof en ouderschapsverlof is de duur van het verlof.
Geboorteverlof bestaat uit twee componenten:
- Standaard geboorteverlof is 1 week (het equivalent van 1 werkweek).
- Aanvullend geboorteverlof is optioneel en mag maximaal 5 extra weken bedragen. Dit is sinds 1 juli 2020 beschikbaar.
Het aanvullend geboorteverlof moet binnen 6 maanden na de geboorte worden opgenomen. Het standaard geboorteverlof moet binnen 4 weken na de geboorte worden opgenomen.
Ouderschapsverlof is aanzienlijk langer. Werkende ouders kunnen dit verlof maximaal 26 keer de werkweek opnemen. Bijvoorbeeld: bij een werkweek van 40 uur is ouderschapsverlof maximaal 26 weken lang. Dit verlof is flexibel in de opname en mag worden genomen tot het kind 8 jaar oud is.
Loonvergoeding bij geboorteverlof en ouderschapsverlof
Het verschil in loonvergoeding tussen beide verloven is belangrijk om te begrijpen, zowel voor de werknemer als de werkgever.
Geboorteverlof
- Standaard geboorteverlof is volledig doorbetaald door de werkgever. Het loon dat de werknemer normaal ontvangt, wordt dus volledig doorgeschakeld.
- Aanvullend geboorteverlof is gedeeltelijk vergoed. De werknemer ontvangt 70% van het loon via de UWV (Uitvoering Werk en Zekerheid). De werkgever kan dit eventueel aanvullen, afhankelijk van de cao of interne regeling.
Ouderschapsverlof
- Ouderschapsverlof is standaard onbetaald. Er is echter sinds 2022 een wettelijk gereguleerd betaald ouderschapsverlof beschikbaar.
- Werkende ouders kunnen 9 weken ouderschapsverlof opnemen tegen 70% van hun loon, via de UWV. Deze regeling geldt alleen in het eerste levensjaar van het kind.
- De overige 17 weken ouderschapsverlof zijn onbetaald, tenzij de werkgever dit aanvult via een cao of interne regeling.
Flexibiliteit in opname
Flexibiliteit is een ander belangrijk onderscheid tussen geboorteverlof en ouderschapsverlof.
Geboorteverlof
- Het standaard geboorteverlof moet binnen 4 weken na de geboorte worden opgenomen. Het kan in één keer of verdeeld worden over meerdere dagen, maar de opname moet binnen deze termijn gebeuren.
- Het aanvullend geboorteverlof moet binnen 6 maanden na de geboorte worden opgenomen. Het kan eveneens verspreid worden over meerdere dagen of weken, maar niet langer dan 5 weken in totaal.
Ouderschapsverlof
- Ouderschapsverlof biedt aanzienlijk meer flexibiliteit. Het kan worden opgenomen in blokken of losse dagen.
- De opname is mogelijk tot het 8e verjaardag van het kind.
- Werkende ouders kunnen dit verlof strategisch plannen om hun werk- en gezinsverantwoordelijkheden te combineren.
Combinatie van geboorteverlof en ouderschapsverlof
Een veelvoorkomende vraag is of geboorteverlof en ouderschapsverlof kunnen worden gecombineerd. Het antwoord is ja. Deze combinatie is zelfs een populaire strategie bij veel werkende ouders om zowel tijd als financiële ondersteuning te krijgen.
- Werkende partners kunnen eerst het geboorteverlof en aanvullend geboorteverlof opnemen, waarna ze het ouderschapsverlof gebruiken.
- De totaal beschikbare verlofperiode kan zo worden uitgebreid, bijvoorbeeld tot een combinatie van 6 weken geboorteverlof en 26 weken ouderschapsverlof.
Het is echter belangrijk om rekening te houden met de regels van de werkgever en eventuele cao-voorwaarden. Deze kunnen bepalen hoe verloven worden doorbetaald en in welke mate ze kunnen worden gecombineerd.
Wanneer welk verlof is toegankelijk?
De toegankelijkheid van geboorteverlof en ouderschapsverlof hangt af van een aantal voorwaarden.
Geboorteverlof
- Is alleen toegankelijk voor de partner van de moeder.
- De partner moet werkzaam zijn bij een werkgever en onderworpen zijn aan de Arbowet.
- Het geboorteverlof mag niet worden opgenomen als de moeder ook werkzaam is bij een andere werkgever.
Ouderschapsverlof
- Is toegankelijk voor beide ouders, zowel de moeder als de vader.
- Beide ouders moeten werkzaam zijn en onderworpen zijn aan de Arbowet.
- Het ouderschapsverlof mag niet worden opgenomen binnen 8 weken na het opnemen van het geboorteverlof.
Belang van het verstandig plannen van verloven
Het combineren van geboorteverlof en ouderschapsverlof vereist goed planning en overleg met de werkgever. Aangezien beide verloven verschillende regels en vergoedingen hebben, is het verstandig om vooraf duidelijkheid te krijgen over de toegankelijkheid, loonvergoeding en eventuele aanvullende regelingen.
Werkgevers zijn vaak bereid om extra regelingen te maken, vooral in sectoren waar het belang van werk-gezinscombinatie een belangrijke rol speelt, zoals in het onderwijs of de zorg. Het is dus verstandig om te controleren wat de specifieke regels zijn in jouw cao of werkgeversregeling.
Ondersteunende regelingen en uitkeringen
Zowel geboorteverlof als ouderschapsverlof kunnen worden ondersteund door uitkeringen van de UWV. Deze uitkeringen zijn bedoeld om de werknemer financieel te ondersteunen tijdens het verlof.
Geboorteverlof
- Standdaard geboorteverlof: 100% doorbetaald door de werkgever.
- Aanvullend geboorteverlof: 70% van het loon wordt uitgekeerd via de UWV. De werkgever kan deze uitkering aanvullen.
Ouderschapsverlof
- Wettelijk gereguleerd betaald ouderschapsverlof: 9 weken ouderschapsverlof, 70% van het loon via UWV.
- De overige weken ouderschapsverlof zijn onbetaald, tenzij de werkgever deze aanvult.
Praktijkvoorbeeld
Laten we een voorbeeld geven om de werking van geboorteverlof en ouderschapsverlof duidelijk te maken.
Stel: een vader werkt 40 uur per week. Zijn dochter krijgt een kind. Hij wil zoveel mogelijk tijd doorbrengen met zijn kind, maar ook zijn financiële situatie in balans houden.
- Geboorteverlof: Hij neemt eerst 1 week standaard geboorteverlof op. Dit wordt volledig doorbetaald door zijn werkgever.
- Aanvullend geboorteverlof: Daarna neemt hij 5 weken aanvullend geboorteverlof op. Hier krijgt hij 70% van zijn loon via UWV.
- Ouderschapsverlof: Daarna neemt hij 26 weken ouderschapsverlof op, verspreid over verschillende maanden. De eerste 9 weken krijgt hij 70% van zijn loon via UWV. De rest is onbetaald.
Door deze strategie haalt hij het maximale uit beide regelingen en heeft hij bijna 30 weken verlof om tijd door te brengen met zijn kind.
Conclusie
Geboorteverlof en ouderschapsverlof zijn beide belangrijke regelingen voor werkende ouders die tijd willen maken voor hun kind. Terwijl geboorteverlof specifiek is bedoeld voor de partner van de moeder en een korte, maar goed betaalde periode biedt, is ouderschapsverlof een langere, flexibele regeling die beide ouders kunnen gebruiken. Beide verloven kunnen worden gecombineerd om maximaal tijd en financiële ondersteuning te krijgen. Het is belangrijk om vooraf duidelijkheid te krijgen over de toegankelijkheid, loonvergoeding en eventuele aanvullende regelingen. Door verstandig te plannen en te overleggen met de werkgever, kunnen werkende ouders hun verantwoordelijkheden op een duurzame manier combineren.