Ouderschapsverlof is een wettelijk geregelde regeling in Nederland die werkende ouders de mogelijkheid biedt om tijdelijk minder te werken of helemaal uit het werk te stappen, zodat ze meer tijd kunnen doorbrengen met hun kind. Sinds 2022 is deze regeling uitgebreid, waardoor ouders ook recht hebben op een deel betaald verlof. Deze regeling is bedoeld om meer gelijkheid tussen vaders en moeders te bevorderen, en om ouders de ruimte te geven om zich beter op de opvoeding van hun kind te richten.
In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de mogelijkheden die ouders hebben bij het aanvragen van ouderschapsverlof, hoe lang het verlof kan lopen, hoe het betaald wordt, en welke voorwaarden van toepassing zijn. Ook wordt uitgelegd welk proces er is om ouderschapsverlof aan te vragen, en wat er in overleg met de werkgever mogelijk is.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling die werkende ouders toestaat om tijdelijk minder uren te werken of volledig te stoppen met werken, zolang het kind jonger is dan 8 jaar. Het is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om beter te combineren tussen werk en gezin. De duur van het verlof is afhankelijk van het aantal werkuren per week dat de ouder normaal gesproken werkt. In totaal heeft een ouder recht op 26 keer het aantal uur dat hij of zij per week werkt. Bijvoorbeeld, een ouder die 40 uur per week werkt, heeft recht op 1040 uur ouderschapsverlof (26 × 40). Dit is gelijk aan 130 dagen of ongeveer 26 weken volledig verlof.
Het verlof is bedoeld voor elk kind tot aan de leeftijd van 8 jaar en kan worden opgenomen voor biologische kinderen, adoptiekinderen, pleegkinderen of stiefkinderen. Het maakt niet uit of de ouder vader of moeder is: het recht op ouderschapsverlof is voor alle ouders gelijk.
Hoe lang kan ouderschapsverlof worden opgenomen?
Ouderschapsverlof kan worden aangevraagd tot het kind 8 jaar oud is. De ouders mogen zelf bepalen hoe ze het verlof willen opnemen. Er zijn verschillende mogelijkheden:
- Aaneengesloten verlof: Ouders kunnen kiezen om het verlof in één keer achter elkaar in te nemen. Bijvoorbeeld, een volledige maand of zelfs langer.
- Spreiding over meerdere weken of maanden: Ouders kunnen het verlof verspreiden over meerdere perioden. Dit kan bijvoorbeeld uren per dag of dagen per week zijn.
- Flexibele opname: Het verlof kan worden afgewisseld met gewoon werken. Een gebruikelijke combinatie is bijvoorbeeld 50% verlof en 50% werk, zodat de ouder een halve werkweek kan blijven doen terwijl hij of zij ook tijd heeft voor het kind.
De berekening van het totale verlof is gebaseerd op het aantal werkuren dat de ouder normaal gesproken per week werkt. Als het werkweekelijkse aantal uren niet vaststaat (bijvoorbeeld bij flexibele of onregelmatige werkuren), wordt het gemiddelde aantal uren over de laatste drie maanden als uitgangspunt genomen.
Betaald ouderschapsverlof
Sinds 2 augustus 2022 is er een regeling voor betaald ouderschapsverlof. Ouders hebben recht op 9 weken betaald verlof binnen het eerste levensjaar van hun kind. Tijdens deze 9 weken ontvangen ouders een uitkering van het UWV van 70% van hun (gemaximeerde) dagloon. Deze uitkering geldt zolang het kind jonger is dan 1 jaar. Deze regeling is bedoeld om het voor ouders makkelijker te maken om direct na de geboorte of adoptie van een kind verlof te nemen.
Het betaalde ouderschapsverlof komt bovenop andere verlofvormen, zoals het zwangerschapsverlof voor de moeder en het geboorteverlof voor de partner. Het is mogelijk om het betaalde verlof flexibel in te nemen: in één keer, verdeeld over meerdere weken, of zelfs in uren per dag.
Na deze 9 weken is ouderschapsverlof standaard onbetaald, tenzij anders afgesproken in een cao (collectieve arbeidsovereenkomst) of in de arbeidsvoorwaarden. In sommige cao’s is bepaald dat de werkgever de uitkering voor het betaalde ouderschapsverlof aanvult. Werkgevers kunnen zelf kiezen of ze dit willen doen, ook als het niet verplicht is door de cao.
Aanvragen voor ouderschapsverlof
Om ouderschapsverlof aan te vragen, is er een aantal stappen die ouders moeten doorlopen. De aanvraag moet schriftelijk worden ingediend bij de werkgever, en minstens 2 maanden van te voren gebeuren. De ouders moeten duidelijk aangeven in de aanvraag:
- De periode waarin het verlof wordt aangevraagd
- Het aantal uren per week dat wordt opgenomen als verlof
De werkgever mag de aanvraag niet weigeren. Echter, tot 4 weken voor het verlof begint, mag de werkgever, in overleg met de ouder, de invulling van het verlof aanpassen. Dit mag alleen op grond van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. In de praktijk oordelen rechters dat er niet snel sprake is van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. Het is daarom belangrijk dat er goed overleg is tussen de ouder en de werkgever.
Voorwaarden voor ouderschapsverlof
Er zijn een aantal voorwaarden waaraan moet worden voldaan om ouderschapsverlof te kunnen opnemen:
- Woonstatus: De ouder en het kind moeten op hetzelfde adres wonen. Dit is een voorwaarde voor verzorgers van het kind. Wettelijke ouders hoeven dit niet te doen, maar voor de meeste ouders geldt wel de eis om op hetzelfde adres te wonen.
- Kind moet jonger zijn dan 8 jaar: Ouderschapsverlof is alleen toegestaan tot het kind 8 jaar oud is.
- Werkrelatie: De ouder moet werken en moet minstens 10 uur per week werken.
- Geen wettelijke beperkingen in cao: In sommige cao’s kunnen andere bepalingen gelden dan de wettelijke regels. Ouders moeten controleren of er in hun cao afwijkende regels zijn opgenomen.
Ouderschapsverlof voor adoptieouders, pleegouders en stiefouders
Ouderschapsverlof is niet alleen bedoeld voor biologische ouders, maar ook voor adoptieouders, pleegouders en stiefouders. Voor adoptieouders geldt dat het verlof kan worden aangevraagd op het moment dat het kind bij hen wordt geplaatst. Voor pleegouders geldt hetzelfde, en voor stiefouders is ouderschapsverlof toegestaan zolang het kind bij hen woont en wordt verzorgd.
Ouderschapsverlof bij meervoudige kinderen
Bij de geboorte van meerdere kinderen tegelijk (zoals bij een tweeling of drieling) kunnen ouders ouderschapsverlof aanvragen voor elk kind afzonderlijk. Dit betekent dat ouders per kind recht hebben op 26 keer het aantal uur dat ze per week werken. Ook bij gelijktijdige adoptie van meerdere kinderen is ouderschapsverlof per kind mogelijk.
Ouderschapsverlof en andere verlofvormen
Ouderschapsverlof kan worden aangevraagd naast andere verlofvormen zoals zwangerschapsverlof, bevallingsverlof en geboorteverlof. Het betaalde ouderschapsverlof van 9 weken komt bovenop deze verloven. Het is belangrijk om te weten welke verloven er allemaal zijn en hoe ze samenwerken.
Ouderschapsverlof is bovendien ook mogelijk na het zwangerschapsverlof van de moeder of het geboorteverlof van de partner. Het kan worden ingezet op elk moment tot het kind 8 jaar oud is.
Aanvullende regelingen in cao’s
Ouderschapsverlof wordt wettelijk geregeld, maar in sommige cao’s zijn er aanvullende bepalingen. Deze kunnen gunstiger zijn voor de werknemer, zoals bijvoorbeeld:
- Langer betaald verlof
- Hogere uitkering
- Mogelijkheid tot verlenging van het verlof
- Mogelijkheid tot verdeling van het verlof over meerdere ouders
Ouders moeten controleren of er in hun cao afwijkende regels zijn opgenomen. Zo ja, dan gelden deze regels boven de wettelijke regels.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een waardevolle regeling die werkende ouders de kans biedt om beter te combineren tussen werk en gezin. Het is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om meer tijd te doorbrengen met hun kind, en is beschikbaar tot het kind 8 jaar oud is. Sinds 2022 is er een regeling voor betaald ouderschapsverlof van 9 weken binnen het eerste levensjaar van het kind.
De berekening van het verlof is gebaseerd op het aantal werkuren per week dat de ouder normaal gesproken werkt, en ouders kunnen zelf bepalen hoe ze het verlof willen opnemen. Het verlof kan aaneengesloten worden genomen, verspreid over meerdere weken of zelfs in uren per dag.
Het aanvragen van ouderschapsverlof vereist goed overleg met de werkgever. De aanvraag moet schriftelijk worden ingediend, en de werkgever mag het verlof niet weigeren. In sommige gevallen kan er in overleg worden aangepast aan de invulling van het verlof.
Ouderschapsverlof is bedoeld voor alle ouders, ongeacht of ze vader of moeder zijn. Het is ook beschikbaar voor adoptieouders, pleegouders en stiefouders. De regeling is bedoeld om meer gelijkheid tussen vaders en moeders te bevorderen, en om ouders de mogelijkheid te geven om zich beter op de opvoeding van hun kind te richten.