Werknemers in loondienst in Nederland hebben sinds augustus 2022 het recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof, waarbij zij 70% van hun loon ontvangen. Daarnaast is er ook 17 weken onbetaald ouderschapsverlof beschikbaar, dat tot de leeftijd van 8 jaar van het kind kan worden ingezet. Ouderschapsverlof is bedoeld om ouders de gelegenheid te geven om zich aan hun nieuwe gezinssituatie aan te passen, bijvoorbeeld door de geboorte of adoptie van een kind. Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof niet hetzelfde is als bevallingsverlof of geboorteverlof. In dit artikel bespreken we de regels, berekeningen en praktische stappen die van toepassing zijn op ouderschapsverlof voor werknemers in loondienst.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat werknemers in loondienst biedt om tijd vrij te nemen om hun kind te zorgen voor of te wennen aan de situatie van ouderschap. Dit verlof kan worden genomen voor elk kind tot de leeftijd van 8 jaar. Voor elk kind is er maximaal 26 weken ouderschapsverlof beschikbaar, dat kan worden ingezet op twee manieren:
- 9 weken betaald ouderschapsverlof, waarbij 70% van het loon wordt uitbetaald.
- 17 weken onbetaald ouderschapsverlof, dat niet wordt uitbetaald, maar wel doorloopt.
Het betaald ouderschapsverlof dient binnen het eerste levensjaar van het kind te worden genomen. De onbetaalde weken kunnen worden ingezet tot het kind 8 jaar oud is. Ouderschapsverlof kan worden genomen door beide ouders, of slechts één ouder, en het kan flexibel worden ingezet, bijvoorbeeld in blokken of verdeeld over meerdere weken.
Het verlof vervangt geen geboorteverlof, maar verlengt dit. Aanvullende regels en voordelen kunnen ook gelden, afhankelijk van de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) van de werknemer.
Hoeveel ouderschapsverlof is er beschikbaar?
Het recht op ouderschapsverlof is afhankelijk van het aantal uren dat een werknemer per week werkt. Voor elk kind tot 8 jaar is het volgende beschikbaar:
- 26 weken ouderschapsverlof, berekend als 26 keer het aantal uur dat de werknemer per week werkt.
- Bijvoorbeeld: een werknemer die 32 uur per week werkt, heeft recht op 832 uur ouderschapsverlof (26 x 32 uur).
Van deze 26 weken ouderschapsverlof is:
- 9 weken betaald ouderschapsverlof, waarbij 70% van het loon wordt uitbetaald.
- 17 weken onbetaald ouderschapsverlof, dat niet wordt uitbetaald, maar wel doorloopt.
De betaalde weken moeten binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen, en de onbetaalde weken kunnen tot het kind 8 jaar oud is worden ingezet.
Ouderschapsverlof voor meerdere kinderen
Ouderschapsverlof is beschikbaar voor elk kind tot 8 jaar. Bijvoorbeeld:
- Bij een tweeling, heeft elke ouder recht op 26 weken ouderschapsverlof per kind, zolang de kinderen nog niet 8 jaar oud zijn.
- De afspraken in de CAO kunnen ook van invloed zijn**, bijvoorbeeld op de leeftijd of het aantal toegestane weken.
Hoe werkt het betaald ouderschapsverlof?
Het betaald ouderschapsverlof is beperkt tot 9 weken, waarbij 70% van het loon wordt uitbetaald. De uitkering wordt bepaald aan de hand van het dagloon van de werknemer, gecalculeerd door het UWV.
Berekening van de uitkering
De uitkering van het betaald ouderschapsverlof wordt als volgt berekend:
Datum van de verlofdatum:
- Het UWV neemt de datum van één maand vóór de verlofdatum.
- Als de werknemer per vier weken betaald wordt, neemt het UWV de datum van vier weken vóór het verlof.
SV-loon van het afgelopen jaar:
- Het UWV berekent het totale sociale verzekeringsloon (SV-loon) van de werknemer in het jaar vóór het verlof.
Gemiddelde dagloon:
- Het SV-loon wordt gedeeld door 261 dagen, het gemiddelde aantal werkdagen per jaar.
- De uitkomst is het dagloon.
Maximumdagloon:
- Het maximumdagloon in 2024 is € 282,95.
- De uitkering per dag kan dus nooit hoger zijn dan 70% van dit bedrag, dus maximaal € 198,07 per dag.
Voorbeeldberekening
Stel dat een werknemer:
- 32 uur per week werkt.
- Een SV-loon heeft van € 35.000 per jaar.
- Een verlof neemt op 1 april 2025.
De berekening zou zo verlopen:
- Datum van verlof: 1 april 2025 → 1 maand eerder is 1 maart 2025.
- SV-loon in 2024: € 35.000.
- Gemiddelde dagloon: € 35.000 / 261 dagen = € 134,09 per dag.
- Uitkering: 70% van € 134,09 = € 93,86 per dag.
- Aantal dagen in 9 weken: 9 x 5 = 45 dagen.
- Totaal uitkering: 45 dagen x € 93,86 = € 4.223,70.
Aanvraagprocedure en betaling
De aanvraagprocedure voor betaald ouderschapsverlof is als volgt:
- De werkgever kan vanaf 9 augustus 2022 bij het UWV een uitkering aanvragen.
- Er zijn voorwaarden:
- De werknemer moet werknemer in loondienst zijn.
- Het verlof moet binnen het eerste levensjaar van het kind genomen worden.
- Het kind moet bij de ouder wonen.
- De werknemer moet minstens 26 weken verlof genomen hebben.
De uitkering wordt vervolgens uitbetaald aan de werknemer via de werkgever. Het UWV controleert of de voorwaarden zijn voldaan.
Hoe werkt het onbetaald ouderschapsverlof?
Naast de 9 weken betaald ouderschapsverlof, is er ook 17 weken onbetaald ouderschapsverlof beschikbaar. Dit verlof kan worden ingezet tot het kind 8 jaar oud is.
De onbetaalde weken zijn niet uitbetaald, maar ze tellen wel mee in de totale 26 weken ouderschapsverlof. Dit betekent dat de werknemer deze weken kan gebruiken voor verder zorgen voor het kind, zonder inkomensverlies.
Voorwaarden voor onbetaald ouderschapsverlof
- Het verlof kan worden ingezet tot het kind 8 jaar oud is.
- Het verlof kan worden genomen door beide ouders.
- Het verlof kan flexibel worden ingezet, bijvoorbeeld in blokken of verdeeld over meerdere weken.
- De werkgever moet akkoord gaan met het verlof.
Gebruik van resturen
Als een werknemer niet alle uren van het betaald ouderschapsverlof heeft genomen, kan zij deze overgebleven uren als onbetaald ouderschapsverlof inzetten. Dit is een flexibele optie om het verlof te verdelen over een langere periode.
Ouderschapsverlof en CAO
De regels rond ouderschapsverlof kunnen worden uitgebreid of aangepast in de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) van de werknemer. In sommige CAO’s zijn extra voordelen beschikbaar, bijvoorbeeld:
- Een hoger percentage van het loon uitbetaald (bijvoorbeeld 100% in plaats van 70%).
- Extra weken ouderschapsverlof.
- Aanvullende regels over het opnemen van verlof, zoals meer toegankelijke leeftijden of extra voordelen bij meerdere kinderen.
Het is daarom belangrijk om te kijken wat de regels zijn in de CAO van de werknemer, omdat deze boven de wettelijke regeling gaan.
Ouderschapsverlof en belastingaangifte
Bij ouderschapsverlof is het belangrijk om te weten dat de inkomsten hierbij kunnen veranderen. Werknemers die ouderschapsverlof nemen, kunnen minder inkomsten hebben, wat mogelijk invloed heeft op de belastingaangifte.
Geef een lager inkomen op tijd door
Werknemers die ouderschapsverlof nemen, kunnen een lager inkomen hebben. Het is belangrijk om dit op tijd door te geven aan de Belastingdienst, omdat dit kan leiden tot:
- Minder belasting te betalen.
- Toeslagen te ontvangen, zoals de kindtoeslag of zorgtoeslag.
Het is daarom verstandig om al vroeg contact op te nemen met de Belastingdienst, zodat eventuele aanspraken op toeslagen of belastingvoordelen niet verloren gaan.
Ouderschapsverlof en vakantie
Tijdens ouderschapsverlof kan de werknemer vakantiedagen opbouwen, maar geen pensioen. Dit betekent dat ouders tijdens het ouderschapsverlof niet verouderen in pensioen, maar wel rechten op vakantie kunnen verkrijgen.
In sommige CAO’s kunnen er extra afspraken zijn over vakantiedagen en pensioen tijdens ouderschapsverlof. Het is daarom belangrijk om deze afspraken te checken in de CAO.
Ouderschapsverlof en zwaarwegend dienstbelang
Hoewel ouderschapsverlof een wettelijk recht is, is het mogelijk dat een werkgever een zwaarwegend dienstbelang afdwingt. Dit betekent dat de werkgever kan vragen om het ouderschapsverlof op een ander tijdstip of in een andere vorm in te roosteren.
Het veranderde rooster geldt voor het gehele ouderschapsverlof, zolang het verlof nog binnen de toegestane periode wordt genomen. Dit is bijvoorbeeld het geval als er tijdelijke personeelsproblemen zijn in het bedrijf.
Ouderschapsverlof op feestdagen
Als ouderschapsverlof samenvaalt met een feestdag, geldt die dag als ouderschapsverlof. De werknemer heeft op die dag geen recht op een extra vergoeding.
Praktische stappen bij ouderschapsverlof
Voor ouders die ouderschapsverlof willen opnemen, zijn er een aantal praktische stappen om rekening mee te houden:
- Overleg met de werkgever: Het is belangrijk om vroegtijdig overleg te voeren met de werkgever over het opnemen van ouderschapsverlof. Dit geldt zowel voor de betaalde als de onbetaalde weken.
- Afspraken maken over verlofuren: De werknemer en de werkgever moeten afspraken maken over:
- Hoeveel weken verlof genomen wordt.
- Wanneer de verlofuren worden opgenomen.
- Of het verlof verspreid of aaneengesloten wordt genomen.
- Aanvraagprocedure starten: De aanvraagprocedure voor betaald ouderschapsverlof moet worden gestart bij het UWV. Dit kan worden gedaan door de werkgever.
- Belastingaangifte aanpassen: Omdat ouderschapsverlof het inkomen kan beïnvloeden, is het belangrijk om dit op tijd door te geven aan de Belastingdienst.
- Afspraken maken in de CAO: Controleer de regels in de CAO van de werknemer, omdat deze extra voordelen of regels kunnen bevatten.
Ouderschapsverlof en kinderopvang
Ouderschapsverlof is bedoeld om ouders de gelegenheid te geven om hun kind te zorgen voor of te wennen aan de situatie van ouderschap. Tijdens ouderschapsverlof is het echter mogelijk om kinderopvang te zoeken, bijvoorbeeld via:
- Kinderopvangvergunningen (VOG).
- Kinderopvangtoeslag.
- Kinderopvangsubsidies.
Het is belangrijk om dit te plannen, omdat ouderschapsverlof niet langer dan 26 weken is en ouders daarna mogelijk werk moeten gaan doen of kinderopvang moeten zoeken.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat werknemers in loondienst biedt om tijd vrij te nemen om hun kind te zorgen voor of te wennen aan de situatie van ouderschap. Sinds augustus 2022 is er 9 weken betaald ouderschapsverlof beschikbaar, waarbij 70% van het loon wordt uitbetaald. Daarnaast is er 17 weken onbetaald ouderschapsverlof, dat tot de leeftijd van 8 jaar van het kind kan worden ingezet.
Het verlof kan worden genomen door beide ouders en is flexibel inzetbaar. De berekening van de uitkering is afhankelijk van het dagloon van de werknemer, gecalculeerd door het UWV. De regels in de CAO kunnen extra voordelen bieden, en het is belangrijk om rekening te houden met de belastingaangifte en eventuele toeslagen.
Ouderschapsverlof is een belangrijk instrument om ouders de gelegenheid te geven om zich aan hun nieuwe gezinssituatie aan te passen. Het is daarom belangrijk om vroegtijdig overleg te voeren met de werkgever en om de regels en voordelen te begrijpen.