Ouderschapsverlof is een belangrijk instrument voor werknemers in Vlaanderen die tijdelijk of gedeeltelijk willen stoppen met werken om zich volledig of gedeeltelijk aan hun kind te kunnen wijden. Het verlof is een vorm van thematische verloven en is onderdeel van de bredere categorie loopbaanonderbrekingen. De verantwoordelijkheid voor het beheer van ouderschapsverlof ligt bij de Rijksdienst voor Arbeidersverzekeringen (RVA), die ook de uitkeringen beheert. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de voorwaarden voor het opnemen van ouderschapsverlof, de manier waarop het verlof aan te vragen is, de mogelijke uitkeringen en het verschil met het tijdskrediet met het motief "zorgen voor je kind".
Aanvragen en Voorwaarden
Een werknemer die ouderschapsverlof wil opnemen, dient dit aan zijn werkgever te melden. Dit moet gebeuren minstens 2 en maximaal 3 maanden van tevoren, met voorkeur via aangetekende brief. In die kennisgeving moet duidelijk vermeld worden wanneer het verlof begint en eindigt, en in welke vorm het verlof genomen wordt: voltijds, halftijds of 1/5. Bovendien dient de werknemer bewijs te leveren van de geboorte of adoptie van het kind. Dit kan bijvoorbeeld een kopie van de geboorteakte of een attest van de adoptieprocedure zijn. Voor kinderen met een beperking is er een aparte bewijsvoering nodig.
De aanvraagprocedure voor ouderschapsverlof is sinds 1 juli 2023 via het online platform van de RVA. Sinds 1 juli 2024 is het verplicht dat zowel de werknemer als de werkgever de aanvraag online invullen en indienen. De RVA informeert vervolgens over de uitkering. Het is mogelijk om de aanvraag samen met de werkgever in te vullen en direct in te dienen, wat efficiënter kan zijn.
Vormen van Ouderschapsverlof
Er zijn drie vormen van ouderschapsverlof:
- Volledig ouderschapsverlof: Hierbij stopt de werknemer volledig met werken en ontvangt een onderbrekingsuitkering van de RVA.
- Halftijds ouderschapsverlof: De werknemer werkt in dit geval voor 50% van zijn of haar normale uren.
- Ouderschapsverlof van 1/5: In deze vorm werkt de werknemer slechts 20% van de normale uren.
De keuze voor de vorm van ouderschapsverlof heeft gevolgen voor de uitkeringen en de duur van het verlof. De RVA helpt bij het berekenen van de impact op het inkomen, via de tool "Break@Work", die online beschikbaar is.
Uitkeringen en Aanmoedigingspremie
Tijdens ouderschapsverlof ontvangt de werknemer een onderbrekingsuitkering van de RVA. Het bedrag van deze uitkering hangt af van de sector waarin de werknemer werkt en de vorm van ouderschapsverlof. De uitkeringen zijn hoger dan bij tijdskrediet, wat een voordeel is. De exacte bedragen kunnen worden opgezocht via de RVA-website.
Naast de onderbrekingsuitkering is het mogelijk om recht te hebben op een aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid, zolang de werknemer in de privésector of de socialprofitsector werkt. De voorwaarden voor deze premie zijn afhankelijk van het individuele geval, en het is verstandig om deze mogelijkheid te bekijken bij het overwegen van ouderschapsverlof.
Tijdskrediet versus Ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof moet niet verward worden met het tijdskrediet met het motief "zorgen voor je kind(eren)". Hoewel beide vormen ervoor zorgen dat werknemers meer tijd kunnen besteden aan hun kinderen, zijn er belangrijke verschillen. Tijdskrediet biedt een lagere uitkering dan ouderschapsverlof, maar is daarentegen los van de beperkte tijdsperiode die ouderschapsverlof biedt. Werknemers in Vlaanderen hebben bovendien mogelijk recht op een aanmoedigingspremie bij tijdskrediet, wat het in sommige gevallen gunstiger kan maken.
De keuze tussen ouderschapsverlof en tijdskrediet moet op basis van individuele omstandigheden worden gemaakt. De RVA biedt een rekentool waarmee werknemers de impact op hun inkomen kunnen berekenen, zodat ze een weloverwogen keuze kunnen maken.
Ouderschapsverlof zonder Uitkeringen
Het is mogelijk om ouderschapsverlof op te nemen zonder uitkeringen van de RVA. In dat geval is de werknemer niet onderworpen aan de regels rond woonplaats of cumulatie die gelden voor het verkrijgen van uitkeringen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij het aanvragen van de vierde maand volledig ouderschapsverlof, of bij het combineren van ouderschapsverlof met een zelfstandige activiteit.
Bij ouderschapsverlof zonder uitkeringen is het de RVA die de gevraagde periodes berekent en bijhoudt. Werknemers moeten dit duidelijk aangeven bij de aanvraag, en het is verstandig om hierbij de ondersteuning van de RVA in te schakelen.
Co-ouderschap en Ouderschapsverlof
In het geval van co-ouderschap, waarbij de verantwoordelijkheid voor een kind gelijk verdeeld is tussen twee ouders, kan het ouderschapsverlof worden opgenomen door beide ouders. Dit geldt onder voorwaarde dat er een officiële overeenkomst of rechterlijke beslissing is die dit gelijkverdeling bevestigt. In dergelijke gevallen kunnen beide ouders recht hebben op de vermeerdering van de uitkering.
Indiening van Aanvraag Online
Sinds 1 juli 2024 is het verplicht dat ouderschapsverlof online wordt aangevraagd. De aanvraagprocedure gebeurt via het platform van de RVA, en het is verplicht dat zowel de werknemer als de werkgever hun deel van de aanvraag online invullen. Dit maakt het proces efficiënter en transparanter.
Het is mogelijk om de aanvraag samen met de werkgever in te vullen, wat kan voorkomen dat er problemen ontstaan bij het invullen of indienen. De RVA biedt via het platform ook hulp, informatie en uitleg via filmpjes, zodat werknemers goed geïnformeerd zijn over de stappen die moeten worden genomen.
Aanvullende Hulp en Informatie
Werknemers die vragen hebben over ouderschapsverlof of tijdskrediet kunnen terecht bij het ACV of via de RVA-website. Het ACV biedt ondersteuning bij het overwegen van werkduurvermindering, de impact op het inkomen en andere juridische aspecten. Deze dienst is toegankelijk via een online vraagformulier.
Daarnaast is er de tool "Break@Work" die speciaal is ontworpen om werknemers te helpen bij het inschatten van de financiële impact van ouderschapsverlof of tijdskrediet. Werknemers kunnen hierin hun situatie invullen en bekijken wat de mogelijke uitkeringen en premies zijn.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijk instrument voor werknemers die tijdelijk of gedeeltelijk willen stoppen met werken om zich aan hun kinderen te wijden. Het verlof is beschikbaar in drie vormen – voltijds, halftijds en 1/5 – en biedt uitkeringen van de RVA. De aanvraagprocedure is sinds 1 juli 2024 verplicht online, en het is belangrijk dat zowel werknemers als werkgevers hun deel van de aanvraag invullen. Naast ouderschapsverlof is het tijdskrediet een alternatieve optie, met lage uitkeringen maar meer flexibiliteit.
Werknemers hebben de mogelijkheid om het verlof zonder uitkeringen op te nemen, wat in sommige gevallen gunstiger kan zijn. De RVA en het ACV bieden ondersteuning bij het nemen van beslissingen en het invullen van aanvragen. Het is verstandig om van tevoren goed te informeren en eventueel advies in te winnen om de beste keuze te maken die past bij de persoonlijke situatie.