Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het arbeidsovereenkomstrecht in Nederland, en voor rijksambtenaren is het een regeling die specifiek is geregeld in de CAO Rijk. Het biedt ouders de mogelijkheid om tijd te doorbrengen met hun kind in de belangrijke eerste jaren van het leven, terwijl ze hun werkzaamheden tijdelijk kunnen onderbreken. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van het ouderschapsverlof voor rijksambtenaren, inclusief de wettelijke regelingen, het betaalde deel van het verlof, en hoe het in de praktijk werkt. De informatie is gebaseerd op recente wijzigingen in de CAO Rijk, zoals deze zijn aangepast per 2 augustus 2022, en op de wettelijke regelgeving zoals de Wet arbeid en zorg (Wazo) en de Wet betaald ouderschapsverlof (Wbo).
Wettelijke aanspraak en CAO-regeling voor ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof is sinds 2 augustus 2022 geregeld in de Wet betaald ouderschapsverlof (Wbo). Deze wet maakt het betaald ouderschapsverlof een wettelijk recht. Voor rijksambtenaren is deze regeling verwerkt in de CAO Rijk, die specifieke regels bevat voor de aanspraak op betaald ouderschapsverlof.
Rijksambtenaren hebben recht op 26 weken ouderschapsverlof, verdeeld in 13 betaalde weken en 13 onbetaalde weken. Deze regeling geldt sinds 2022 en is in lijn met de nieuwe wettelijke voorwaarden. De eerste 9 weken ouderschapsverlof worden 100% doorbetaald als deze in het eerste levensjaar van het kind worden genomen. Als deze 9 weken niet in het eerste levensjaar worden genomen, dan wordt 70% van het maandinkomen doorbetaald tot het kind 8 jaar oud is.
Naast deze eerste 9 weken betaald ouderschapsverlof, kunnen rijksambtenaren een totaal van 13 weken onbetaald ouderschapsverlof opnemen. Dit betekent dat de totale ouderschapsverlofperiode maximaal 26 weken kan bedragen.
Aanspraak op ouderschapsverlof
De aanspraak op ouderschapsverlof geldt voor:
- Elk kind, inclusief adoptiekind, pleegkind en stiefkind;
- Beide ouders hebben recht op ouderschapsverlof, ongeacht wie het kind heeft geëngageerd in het gezin;
- Voor meerdere kinderen tegelijk ouderschapsverlof kan worden genomen, zodat het verlof niet moet worden gespreid over meerdere kinderen;
- Ouderschapsverlof kan worden aangevraagd zodra de ambtenaar in dienst is;
- Er is geen minimumtermijn voor het dienstverband.
De aanspraak op ouderschapsverlof is dus wijd bereikend en biedt rijksambtenaren flexibiliteit om te kiezen wanneer en hoe lang het verlof genomen wordt.
Betaald ouderschapsverlof
Het betaald deel van ouderschapsverlof is een belangrijk aspect van de regeling. Het betaald ouderschapsverlof wordt onderverdeeld in twee perioden:
De eerste 9 weken ouderschapsverlof:
- Deze weken worden 100% doorbetaald.
- Ze moeten binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen.
- Als deze periode niet volledig wordt genomen in het eerste levensjaar, dan wordt 70% van het maandinkomen doorbetaald tot het kind 8 jaar oud is.
De overige betaald ouderschapsverlofweken (totaal 13 weken):
- Deze weken kunnen worden genomen tot het kind 8 jaar oud is.
- Voor de weken na de eerste 9 weken wordt 70% van het maandinkomen doorbetaald.
- Dit geldt ook als het verlof niet in het eerste levensjaar wordt genomen.
Het is belangrijk om te weten dat het betaald ouderschapsverlof een wettelijk recht is. Een werkgever kan dit verlof niet weigeren, maar het is wel aanbevolen dat de ambtenaar minstens twee maanden voor de gewenste ingangsdatum van het verlof met de leidinggevende overlegt. Dit overleg is nodig om te bepalen hoeveel verlof genomen wordt en hoe het verlofpatroon eruitziet.
Onbetaald ouderschapsverlof
Naast de 13 weken betaald ouderschapsverlof, kunnen rijksambtenaren ook 13 weken onbetaald ouderschapsverlof opnemen. Dit betekent dat het totale ouderschapsverlofperiode maximaal 26 weken kan bedragen. Het onbetaalde verlof geeft ouders de mogelijkheid om extra tijd door te brengen met hun kind, zonder dat er een uitkering plaatsvindt.
Het onbetaalde ouderschapsverlof kan worden genomen tot het kind 8 jaar oud is. Het is belangrijk om te weten dat dit verlof niet verplicht is, maar een optionele uitbreiding van het ouderschapsverlof.
Aanpassing van het werkrooster
Het ouderschapsverlof kan worden aangevraagd in combinatie met een aanpassing van het werkrooster, zoals een verlenging van de werkdagen of een verminderde werkdag. Dit is een mogelijkheid die binnen de regels van de CAO Rijk valt. Echter, het tegelijk aanvragen van een uitbreiding van de werkdagen en ouderschapsverlof kan problemen opleveren. Volgens een blog van Advocaten en Adviseurs Arbeidsrecht, is het mogelijk dat een werkgever deze combinatie kan weigeren op grond van een zwaarwegend dienstbelang. De reden hiervoor is dat het uitbreiden van de werkdagen met het oog op ouderschapsverlof gezien kan worden als een vorm van misbruik van het recht.
Het is daarom belangrijk dat rijksambtenaren dit aspect goed begrijpen en eventueel juridisch advies in kunnen winnen bij het tegelijk aangevragen van een aanpassing van het werkrooster en ouderschapsverlof.
Regeling ouderschapsverlof in hogescholen
Rijksambtenaren werken niet alleen in de overheid, maar ook in hogescholen, waar de regeling van ouderschapsverlof iets anders kan zijn. In tegenstelling tot universiteiten en de sector Rijk, maken hogescholen zelf afspraken over ouderschapsverlof. Deze afspraken kunnen variëren per instelling. Het is aan te raden om de specifieke regelingen te checken op het intranet of bij personelszaken van de hogeschool. De meeste hogescholen bieden wel aanvullende regelingen in het kader van ouderschapsverlof.
Aanvraagproces voor ouderschapsverlof
Het aanvragen van ouderschapsverlof is een proces dat goed moet worden gepland. Ouders moeten eerst met hun leidinggevende overleggen over het aantal weken dat genomen wordt, wanneer en hoe het verlof opgenomen zal worden. Dit is belangrijk om ervoor te zorgen dat er geen onverwachte complicaties ontstaan.
Het is aan te raden om minstens twee maanden voor de gewenste ingangsdatum van het verlof dit overleg aan te gaan. Dit geeft voldoende tijd om eventuele aandachtspunten te bespreken en eventuele wensen te bespreken. Na het overleg kan het ouderschapsverlof officieel worden aangevraagd bij de werkgever.
Ouderschapsverlof en de Gedragscode Integriteit Rijk
Rijksambtenaren hebben een bijzondere positie, aangezien zij werken in dienst van de samenleving. Daarom zijn er ook specifieke regels in de Gedragscode Integriteit Rijk die van toepassing zijn op ouderschapsverlof. Deze code stelt dat rijksambtenaren zich moeten gedragen zoals van hen verwacht wordt in de samenleving. Het tegelijk aangevragen van een aanpassing van de werkdag en ouderschapsverlof kan in sommige gevallen worden gezien als niet-integere handeling.
Het doel van ouderschapsverlof is om tijd door te brengen met het kind, terwijl het doel van een uitbreiding van de werkdag is om meer te werken. Als beide verzoeken tegelijk worden ingediend, kan dit worden gezien als oneigenlijk gebruik van de regelgeving. Het is daarom belangrijk dat rijksambtenaren dit aspect goed begrijpen en eventueel juridisch advies in kunnen winnen.
Praktijkvoorbeeld ouderschapsverlof
Stel, een rijksambtenaar heeft een kind dat in maart is geboren. De ambtenaar wil ouderschapsverlof opnemen. In het kader van ouderschapsverlof heeft hij recht op 26 weken, waarvan 13 weken betaald en 13 weken onbetaald.
De eerste 9 weken ouderschapsverlof worden 100% doorbetaald, mits deze in het eerste levensjaar van het kind worden genomen. Als de ambtenaar in maart wil beginnen met ouderschapsverlof, dan kan hij tot december van dat jaar ouderschapsverlof genieten met volledige uitkering. Na deze periode kan hij nog 4 weken betaald ouderschapsverlof opnemen, waarvan 70% van het maandinkomen wordt uitbetaald.
Na het betaalde ouderschapsverlof kan hij 13 weken onbetaald ouderschapsverlof opnemen. Dit betekent dat hij tot maximaal 8 jaar na de geboorte van het kind ouderschapsverlof kan genieten.
Beperkingen en voorwaarden
Hoewel ouderschapsverlof een wettelijk recht is, zijn er wel beperkingen en voorwaarden die van toepassing zijn. Deze beperkingen kunnen variëren afhankelijk van de specifieke regeling in de CAO Rijk en de wettelijke voorwaarden.
Een belangrijke voorwaarde is dat ouderschapsverlof slechts tot 8 jaar na de geboorte of adopsie van het kind kan worden genomen. Dit betekent dat ouders die ouderschapsverlof willen opnemen, dit moeten doen voor het 8e levensjaar van het kind.
Daarnaast geldt dat de betaalde ouderschapsverlofperiode alleen geldt binnen het eerste levensjaar van het kind of binnen de eerste 8 jaar na de adopsie of pleegzorg.
Aanvullende regelingen
Naast de wettelijke aanspraak op ouderschapsverlof, kunnen rijksambtenaren ook gebruik maken van aanvullende regelingen binnen de CAO Rijk. Deze regelingen kunnen het ouderschapsverlof ondersteunen of uitbreiden.
Bijvoorbeeld, de CAO Rijk biedt ook adoptie- en pleegouderverlof, zorgverlof, sabbatical leave en IKB-spaarverlof. Deze regelingen geven rijksambtenaren de mogelijkheid om hun werk- en privéleven beter op elkaar af te stemmen.
- Adoptie- en pleegouderverlof is vergelijkbaar met ouderschapsverlof en wordt ook wettelijk geregeld.
- Zorgverlof is bedoeld voor medewerkers die een familielid ziek zijn en extra tijd nodig hebben voor de zorg.
- Sabbatical leave is een langere afwezigheid van het werk, vaak gericht op studie of andere professionele ontwikkeling.
- IKB-spaarverlof is een regeling waarbij een deel van het maandinkomen kan worden omgezet in verlofuren. Dit kan nuttig zijn voor ouders die ouderschapsverlof willen opnemen, maar ook willen profiteren van extra verlof.
Samenvatting
Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het arbeidsovereenkomstrecht voor rijksambtenaren. Het biedt ouders de mogelijkheid om tijd door te brengen met hun kind in de belangrijke eerste jaren van het leven, terwijl ze hun werkzaamheden tijdelijk kunnen onderbreken. De regeling is geregeld in de CAO Rijk en de wettelijke regelgeving zoals de Wet arbeid en zorg (Wazo) en de Wet betaald ouderschapsverlof (Wbo).
Rijksambtenaren hebben recht op 26 weken ouderschapsverlof, verdeeld in 13 betaalde weken en 13 onbetaalde weken. De eerste 9 weken ouderschapsverlof worden 100% doorbetaald als deze in het eerste levensjaar van het kind worden genomen. Als deze 9 weken niet in het eerste levensjaar worden genomen, dan wordt 70% van het maandinkomen doorbetaald tot het kind 8 jaar oud is.
Het aanvragen van ouderschapsverlof moet goed worden gepland, met voldoende overleg met de leidinggevende. Het is aan te raden om minstens twee maanden voor de gewenste ingangsdatum van het verlof overleg te voeren. Naast ouderschapsverlof, kunnen rijksambtenaren ook gebruik maken van aanvullende regelingen zoals adoptie- en pleegouderverlof, zorgverlof, sabbatical leave en IKB-spaarverlof.
Een belangrijk aspect is dat het tegelijk aangevragen van ouderschapsverlof en een aanpassing van de werkdag niet altijd mogelijk is. In sommige gevallen kan dit worden gezien als misbruik van de regelgeving. Het is daarom belangrijk dat rijksambtenaren dit aspect goed begrijpen en eventueel juridisch advies in kunnen winnen.
Het ouderschapsverlof is een waardevolle regeling die helpt om werk en privéleven beter op elkaar af te stemmen. Het geeft ouders de mogelijkheid om extra tijd door te brengen met hun kinderen, zonder dat dit ten koste gaat van hun inkomsten. Het is daarom aan te raden dat rijksambtenaren deze regeling goed begrijpen en eventueel juridisch advies in kunnen winnen bij het aanvragen van ouderschapsverlof.