De balans tussen werk en gezin is voor veel werknemers van groot belang, met name bij de geboorte of adoptie van een kind. Het recht op ouderschapsverlof is hier een essentieel onderdeel van. Echter, er zijn situaties waarin werknemers tijdelijk een verminderde werkprestatie hebben, bijvoorbeeld door ziekte of herstel. Dit kan invloed hebben op de toekenningsvoorwaarden voor ouderschapsverlof. In dit artikel wordt ingegaan op de interactie tussen progressieve werkhervatting en ouderschapsverlof, op basis van actuele rechtspraak en praktische implementatie.
Wat is progressieve werkhervatting?
Progressieve werkhervatting is een regeling die werknemers ondersteunt bij hun terugkeer op de werkvloer na een periode van ziekte of ongeval. Het doel is om de werknemer stapsgewijs terug te brengen naar normale werkuren, zodat zij zich opnieuw kunnen aanpassen aan het werk. Deze regeling is een onderdeel van het re-integratiebeleid van werkgevers en kan uitgedrukt worden in gedeeltelijke werkhervatting of aangepast werk.
Gedeeltelijke werkhervatting
Bij gedeeltelijke werkhervatting werkt een werknemer tijdelijk deeltijds. Het aantal uren dat gewerkt wordt, kan geleidelijk toenemen tot het oorspronkelijke aantal. Bijvoorbeeld: een werknemer werkt eerst 50% van de oorspronkelijke werkuren, daarna 75% en uiteindelijk 100%. Dit maakt de overgang van volledige afwezigheid naar volledige aanwezigheid geleidelijk en minder belastend.
Aangepast werk
Aangepast werk betreft een wijziging in het werk dat uitgevoerd wordt, rekening houdend met de gezondheidstoestand van de werknemer. Dit kan het werkvolume, de taken of zelfs de werkomstandigheden betreffen. Het doel is om de werknemer te ondersteunen bij een duurzame terugkeer naar de werkvloer.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een verlof dat werknemers toestaat om tijd vrij te nemen van het werk om voor hun kind te zorgen. Er zijn verschillende vormen van ouderschapsverlof, bijvoorbeeld 1/10e of 1/3e vermindering van de werknemers’ prestaties. De toekenning van ouderschapsverlof hangt af van een aantal voorwaarden, waaronder de tewerkstellingsstatus van de werknemer.
Een van de toekenningvoorwaarden is dat de werknemer voltijd tewerkgesteld moet zijn. Maar wat gebeurt er als een werknemer op dat moment in het kader van progressieve werkhervatting een verminderde prestatie heeft?
Rechtspraak: Ouderschapsverlof en progressieve werkhervatting
Op 30 augustus 2024 heeft het Arbeidshof van Brussel een belangrijk vonnis genomen over deze kwestie. De feiten van het geval zijn als volgt: een voltijdse werknemer werkte halftijds in het kader van een progressieve werkhervatting vanwege medische redenen. Ze wilde 1/10e ouderschapsverlof opnemen. De toekenningvoorwaarde voor ouderschapsverlof is dat de werknemer voltijd tewerkgesteld moet zijn. Maar hier stond een vraag centraal: is de werknemer voltijd tewerkgesteld als de werknemer een voltijdse arbeidsovereenkomst heeft, of moet ze ook effectief voltijds werken?
Het hof heeft duidelijk gemaakt dat de voltijdse tewerkstellingsvoorwaarde verwijst naar het bestaan van een voltijdse arbeidsovereenkomst. Een eventuele vermindering van prestaties, zoals bij progressieve werkhervatting, heeft geen invloed op deze voorwaarde. Dit betekent dat ook een werknemer die tijdelijk een verminderde prestatie heeft, nog steeds recht heeft op ouderschapsverlof, zolang haar arbeidsovereenkomst voltijd is.
Fundamentele onderscheid
Het hof benadrukte dat ouderschapsverlof en verminderde prestaties in het kader van progressieve werkhervatting verschillende doelen hebben. Ouderschapsverlof is bedoeld om de werknemer in staat te stellen om voor haar kind te zorgen. Verminderde prestaties, daarentegen, zijn bedoeld om de werknemer te ondersteunen bij haar herstel en aanpassing aan het werk.
Daarnaast haalde het hof Europese rechtspraak aan om aan te tonen dat ouderschapsverlof een fundamenteel recht is dat niet belemmerd mag worden door andere vormen van verlof of tewerkstellingswijzigingen. Zo wees het hof op de Europese richtlijn van 8 maart 2010, die een individueel recht op ouderschapsverlof voorziet wegens de geboorte of adoptie van een kind.
Praktische gevolgen van het vonnis
Het vonnis heeft belangrijke gevolgen voor zowel werknemers als werkgevers. Werknemers die in het kader van een progressieve werkhervatting tijdelijk een verminderde prestatie hebben, kunnen nu gerust ouderschapsverlof aanvragen, mits hun arbeidsovereenkomst voltijd is. Werkgevers moeten zich bewust zijn van het feit dat ook in het kader van verminderde prestaties het recht op ouderschapsverlof kan worden uitgeoefend.
Voorbeeld
Een voltijdse werknemer bij een OCMW werkte halftijds sinds september 2020 om medische redenen. Ze wilde 1/10e ouderschapsverlof opnemen. Ze informeerde zich bij de RVA en ontving een positief antwoord, omdat haar overeenkomst een voltijdse betrekking is. De werkgever keurde de aanvraag goed, en de werknemer dient een aanvraag in bij de RVA. Dit geval toont aan hoe het vonnis in de praktijk toegepast kan worden.
Praktijkvoorbeelden en registratie
Het proces van registratie van progressieve werkhervatting kan variëren afhankelijk van het systeem dat een werkgever gebruikt. In het voorbeeld van de registratie in een HR-system, zoals beschreven in een van de bronnen, wordt de verzuimmelding van een medewerker eerst ingevoerd voor de periode van volledige afwezigheid. Vervolgens wordt de progressieve werkhervatting geregistreerd op het tabblad, waarbij het wekelijkse aanwezigheidspercentage wordt opgegeven. De medewerker kan ook per dag registreren wanneer hij of zij aanwezig is, wat handig is bij het opnemen van verlof.
Voorbeeldregistratie
Nico Opsomer is volledig afwezig sinds 01/04/2025 wegens ziekte. Vanaf 01/05/2025 begint de progressieve werkhervatting. Het nieuwe rooster is 24 uur per week (60% werk, 40% afwezig). In de eerste week werkt hij drie dagen, de andere dagen is hij nog afwezig. In de tweede week werkt hij op drie andere dagen, weer afwezig op de overige dagen. Deze registratie helpt bij het beheren van de tewerkstelling en bij het bepalen van de rechten op vakantie, wedde en andere voordelen.
Rechten op vakantie en wedde
Bij progressieve werkhervatting zijn er ook gevolgen voor de rechten op vakantie en wedde. Werknemers die gebruik maken van deze regeling, bouwen volledige vakantierechten op voor het volgende jaar, mits de periode van volledige arbeidsongeschiktheid en deeltijdse werkhervatting niet langer dan 12 maanden duren. Dit geldt ongeacht het regime van de werkhervatting.
De rechten op wedde zijn afhankelijk van de prestaties van de werknemer. Tijdens de periode van volledige afwezigheid ontvangt de werknemer een arbeidsongeschiktheidsuitkering, indien er een toelating is van de adviserend arts. Tijdens de progressieve werkhervatting wordt de wedde in verhouding tot de werktijden uitbetaald.
Vakantiegeld
Bij progressieve werkhervatting kan vakantiegeld worden uitbetaald ter compensatie van de uren die zijn opgebouwd in het vorige jaar. Dit geldt zolang de werkhervatting binnen het tijdsraam van 12 maanden valt. Daarnaast kan het vakantiegeld ook worden aangevuld met het vakantiegeld dat opgebouwd is tijdens de periode van deeltijdse werkhervatting.
Belang van een re-integratiebeleid
Het opstellen van een praktisch re-integratiebeleid is belangrijk voor werkgevers. Dit helpt bij het ondersteunen van werknemers die na een langdurige afwezigheid weer op de werkvloer willen komen. Progressieve werkhervatting is een nuttige oplossing om de overgang makkelijker te maken.
Een goed re-integratiebeleid helpt ook bij het voorkomen van langdurige afwezigheden en bij het behoud van het vermogen van werknemers om hun functie opnieuw op te nemen. Het draagt bij aan het welzijn op het werk en helpt bij het behoud van de productiviteit en motivatie van medewerkers.
Conclusie
De interactie tussen progressieve werkhervatting en ouderschapsverlof is een belangrijk onderwerp, met rechtelijke en praktische gevolgen. Op basis van rechtspraak is duidelijk geworden dat een werknemer die tijdelijk een verminderde prestatie heeft in het kader van progressieve werkhervatting, nog steeds recht heeft op ouderschapsverlof, mits haar arbeidsovereenkomst voltijd is. Dit betekent dat ouderschapsverlof niet in het gedrang komt door deel- of gedeeltelijke werkhervatting.
Bij het opstellen van HR-processen en HR-systemen is het belangrijk om rekening te houden met deze interacties. Het registreren van progressieve werkhervatting moet gebeuren op een duidelijke en correcte manier, zodat de rechten en plichten van werknemers en werkgevers duidelijk zijn. Daarnaast is het belangrijk om werknemers te informeren over hun rechten, zodat zij hun keuzes en plannen beter kunnen maken.