In Nederland hebben ouders het recht op ouderschapsverlof, een belangrijk instrument om gezinsverantwoordelijkheden te combineren met de werkmarktparticipatie. Het ouderschapsverlof is opgenomen in de Arbeidstijdenwet en richt zich op de eerste 8 jaar van een kind. Het doel van ouderschapsverlof is om ouders de mogelijkheid te bieden om tijd vrij te nemen om zich volledig op hun kind te richten, zonder direct financieel verlies te lijden. Het verlof kan zowel betaald als onbetaald zijn, afhankelijk van de regelingen van de werkgever of een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO). In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op hoe ouders het recht op ouderschapsverlof berekenen, hoeveel uren ouders kunnen opnemen, en welke regels van toepassing zijn bij meerdere werkgevers of veranderingen in het werkrooster.
Hoeveel uren ouderschapsverlof heb je recht op?
Het recht op ouderschapsverlof is berekend op basis van het aantal werkuren dat een ouder gemiddeld per week werkt. Dit aantal wordt vermenigvuldigd met 26 weken, wat het totale aantal uren ouderschapsverlof oplevert. Bijvoorbeeld:
- Een ouder die fulltime werkt (40 uur per week) heeft recht op 26 x 40 = 1040 uur ouderschapsverlof.
- Een parttimer die 20 uur per week werkt, heeft recht op 26 x 20 = 520 uur ouderschapsverlof.
Dit recht is toepasbaar op elk kind tot het 8e levensjaar. Beide ouders hebben afzonderlijk recht op ouderschapsverlof, wat betekent dat een gezin meerdere verlofperiodes tegelijk kan opnemen. Deze regel is van toepassing op adoptiekinderen, pleegkinderen en stiefkinderen die ingeschreven staan bij de gemeente op het adres van de ouder. Ook voor aspirant-adoptie- en tweelingouders geldt het recht op ouderschapsverlof.
Betaald ouderschapsverlof
In de eerste 9 weken na de geboorte of aankomst van het kind ontvangt de ouder betaald ouderschapsverlof. Dit geldt standaard voor zowel moeders als vaders of partners. Tijdens deze periode ontvangt de ouder 70% van het dagloon of het maximumdagloon, afhankelijk van de regeling in de CAO of het arbeidsovereenkomst. In sommige gevallen kan het werkgever kiezen om het loon te vullen tot 100%, wat dan bepaald wordt door de afspraken in het werkcontract of CAO.
De uitkering voor betaald ouderschapsverlof is altijd voor hele werkweken. Dit betekent dat bij een parttime dienstverband, zoals 24 uur per week, de uitkering minimaal 1 keer 24 uur en maximaal 9 keer 24 uur is. De duur van betaald ouderschapsverlof kan niet langer zijn dan 9 werkweken, tenzij er een andere afspraak in het contract of CAO is opgenomen.
Onbetaald ouderschapsverlof
Na de eerste 9 weken betaald ouderschapsverlof kan de resterende tijd opgenomen worden als onbetaald ouderschapsverlof. Ouders kunnen deze tijd verspreid opnemen of in aaneengesloten blokken. De verlofperiode kan bijvoorbeeld gedurende meerdere maanden of jaren worden genomen, mits het kind jonger is dan 8 jaar. Ouderschapsverlof kan niet meer dan 26 weken duren, wat gelijk is aan 26 keer het aantal uren dat de ouder per week werkt.
Het is mogelijk om ouderschapsverlof onder te breken of tijdelijk stop te zetten. Bijvoorbeeld, als een ouder zwangerschapsverlof opneemt of ziek wordt, kan het ouderschapsverlof onderbroken worden en later opnieuw opgenomen worden. In dat geval loopt het ouderschapsverlof door, maar de uren kunnen op een later moment opgenomen worden. Ouders kunnen ook kiezen voor een gedeeltelijk ouderschapsverlof, waarbij het aantal uren per week dat opgenomen wordt, minder is dan het volledige werkrooster.
Aanvragen en indeling van ouderschapsverlof
Ouders moeten ouderschapsverlof schriftelijk aanvragen bij hun werkgever. De aanvraag dient minstens 2 maanden van tevoren gedaan te worden. De werkgever mag het ouderschapsverlof niet weigeren, maar kan wel vragen of het verlof op een andere manier wordt ingeroosterd, bijvoorbeeld verspreid over meerdere jaren. Dit is mogelijk wanneer er sprake is van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. In dat geval geldt het nieuwe rooster voor het gehele ouderschapsverlof.
De indeling van ouderschapsverlof is vrij flexibel. Ouders kunnen kiezen voor een volledige pauze in hun werk of voor een gedeeltelijke afwezigheid. Bijvoorbeeld:
- Een ouder die 32 uur per week werkt, kan kiezen voor 8 uur ouderschapsverlof per week gedurende 13 weken.
- Een andere ouder kan ervoor kiezen om in de eerste 9 weken volledig betaald ouderschapsverlof op te nemen en daarna 6 weken onbetaald ouderschapsverlof.
Het is ook mogelijk om ouderschapsverlof meerdere keren op te nemen of met andere ouders te delen, bijvoorbeeld als de ouders werken voor verschillende werkgevers. In dat geval heeft elke ouder afzonderlijk recht op ouderschapsverlof bij de respectievelijke werkgever, en kan het verlof niet gelijktijdig genomen worden.
Veranderingen in werkrooster
Als een ouder tijdens het ouderschapsverlof meer of minder gaat werken, moet het aantal uren ouderschapsverlof opnieuw worden berekend. Dit is van belang bij betaald ouderschapsverlof, omdat de uitkering opnieuw bepaald moet worden op basis van het nieuwe werkrooster. Bijvoorbeeld:
- Een ouder werkt eerst 32 uur per week, heeft 26 weken ouderschapsverlof (832 uur), en heeft al 6 weken ouderschapsverlof genomen (192 uur).
- Vervolgens verandert het werkrooster naar 28 uur per week.
- Het totaal aantal uren ouderschapsverlof blijft 832 uur, maar het resterende aantal uren (640 uur) moet opnieuw worden verdeeld over de nieuwe werkweek van 28 uur.
- Het aantal resterende weken is dan 640 : 28 = 22,86 weken, wat afgerond wordt naar 22 of 23 weken.
In dit geval is het ouderschapsverlof opnieuw berekend en kan het verder worden opgenomen met betrekking tot het nieuwe werkrooster. Ouders kunnen deze berekening maken met hun werkgever of via de diensten van UWV, die ook hulp kunnen bieden bij de administratie.
Ouderschapsverlof bij meerdere werkgevers
Een ouder die bij meerdere werkgevers werkt heeft afzonderlijk ouderschapsverlof bij elke werkgever. Bijvoorbeeld:
- Een ouder werkt bij werkgever A 5 uur per week en bij werkgever B 20 uur per week.
- Het totale ouderschapsverlof bij werkgever A is 26 x 5 = 130 uur.
- Het totale ouderschapsverlof bij werkgever B is 26 x 20 = 520 uur.
- Het totaal ouderschapsverlof is 130 + 520 = 650 uur.
De ouder kan dit ouderschapsverlof opnemen bij elke werkgever los van elkaar, en niet noodzakelijk tegelijkertijd. Het verlof kan ook meenemen naar een nieuwe werkgever, zolang de ouder binnen de 8-jarige periode het ouderschapsverlof opneemt. Dit betekent dat ouders die hun werkgever wisselen, hun resterende ouderschapsverlof kunnen meenemen naar de nieuwe baan.
Ouderschapsverlof voor tweelingen en meerdere kinderen
Ouders van tweelingen of meerdere kinderen hebben afzonderlijk ouderschapsverlof voor elk kind. Bijvoorbeeld:
- Een ouder met twee kinderen heeft recht op 26 weken ouderschapsverlof per kind.
- Voor elk kind is dat 26 x het aantal werkuren per week.
- De ouders kunnen kiezen om ouderschapsverlof voor beide kinderen gelijktijdig op te nemen.
Het ouderschapsverlof voor meerdere kinderen is ook van toepassing op adoptie- en pleegkinderen. Ouders van tweelingen hebben recht op 2 keer ouderschapsverlof, wat betekent dat ze de verlofperiodes voor beide kinderen kunnen opnemen. Dit is een specifieke regel die erop gericht is om ouders van jonge tweelingen de mogelijkheid te geven om zich volledig op hun kinderen te richten.
Ouderschapsverlof en feestdagen
Ouderschapsverlof is ook van toepassing op feestdagen. Als een ouderschapsverlofvalt samen met een feestdag, dan wordt deze dag gewoon als ouderschapsverlof gerekend. De ouder heeft op die dag geen recht op extra vergoeding, aangezien feestdagen binnen het ouderschapsverlof vallen. Ouders kunnen dus rustig hun verlof opnemen, ook op feestdagen, zonder extra financiële verplichtingen.
Ouderschapsverlof en ziekte
Als een ouder ziek wordt tijdens ouderschapsverlof, dan loopt het ouderschapsverlof en de uitkering gewoon door. De ouder kan eventueel afspreken met de werkgever dat het ouderschapsverlof later opnieuw opgenomen kan worden, bijvoorbeeld als de ouder weer (gedeeltelijk) kan werken. Dit is van belang voor ouders die ziek worden of die een langere ziekteperiode doormaken. Het ouderschapsverlof kan onderbroken worden, maar het aantal uren verlof dat de ouder heeft genoten, blijft tellen.
Ouderschapsverlof en zwangerschapsverlof
Ouderschapsverlof kan ook onderbroken worden door zwangerschapsverlof. Als een ouder een tweede kind verwacht, kan het ouderschapsverlof voor het eerste kind tijdelijk stopgezet worden. Dit is mogelijk zolang het ouderschapsverlof voor het tweede kind opgenomen kan worden. Ouders kunnen samen met hun werkgever afspreken hoe de verlofperiodes worden ingeroosterd, zodat de ouders het beste mogelijke evenwicht tussen werk en gezin kunnen behouden.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van de balans tussen werk en gezinsleven in Nederland. Het recht op ouderschapsverlof is berekend op basis van het aantal werkuren dat een ouder per week werkt, en bedraagt maximaal 26 weken. Ouders kunnen kiezen voor betaald ouderschapsverlof in de eerste 9 weken, gevolgd door onbetaald ouderschapsverlof. Het ouderschapsverlof kan flexibel worden ingeroosterd, verspreid of aaneengesloten, en meerdere ouders kunnen ouderschapsverlof tegelijk opnemen. Ouders met meerdere werkgevers of die een tweeling hebben, hebben afzonderlijk ouderschapsverlof per kind of werkgever. Het ouderschapsverlof kan ook meenemen naar een nieuwe werkgever of onderbroken worden bij ziekte of zwangerschapsverlof. Het is belangrijk dat ouders samen met hun werkgever afspreken hoe het ouderschapsverlof wordt ingeroosterd, zodat de ouders het beste mogelijke evenwicht tussen werk en gezin kunnen behouden.