Ondernemers en zelfstandigen die hun bedrijf leiden, moeten bij gezinsuitbreidingen zoals de geboorte van een kind rekening houden met specifieke verlofregelingen. In de loondienst zijn er juridische regelingen en sociale voorzieningen waardoor werknemers tijdelijk minder of niet werken kunnen. Ondernemers, daarentegen, staan hier anders voor. Zij moeten verlofregelingen zelf organiseren en financiële gevolgen voorzien, omdat de regels voor hen anders zijn. Dit artikel biedt een overzicht van de regels rond partnerverlof en ouderschapsverlof voor ondernemers, met een nadruk op wat wettelijk is toegestaan, wat niet geldt, en hoe financiële planning in de praktijk uitgevoerd kan worden.
Wat is partnerverlof?
Partnerverlof is een wettelijke regeling waarbij een werknemer na de geboorte of adoptie van een kind drie dagen verlof kan opnemen. Dit verlof is in aanvulling op het betaalde kraamverlof van twee dagen. Het partnerverlof moet binnen vier weken na de geboorte of de ontslag uit het ziekenhous van het kind genomen worden. Het is belangrijk om op te merken dat partnerverlof niet betaald is en voor rekening komt van de werknemer. Als het partnerverlof wordt opgenomen, gaat het van het tegoed aan ouderschapsverlof af.
Het recht op partnerverlof geldt voor ieder kind, inclusief adoptiekindjes, en kan worden opgenomen door zowel de moeder als de vader. Ondernemers, die als zelfstandigen werken, kunnen geen gebruik maken van deze regeling. Zij hebben geen recht op betaald partnerverlof en moeten zelf voor zorg zorgen. De financiële belasting voor ondernemers is hier dus groter, omdat zij hun inkomensverlies volledig zelf moeten opvangen.
Ouderschapsverlof: wat geldt voor werknemers?
Ouderschapsverlof is bedoeld om ouders in staat te stellen tijdelijk minder te werken om hun kind te zorgen. Dit verlof is beschikbaar voor ouders van kinderen onder de acht jaar die in Nederland zijn ingeschreven. Het totale ouderschapsverlof bedraagt 26 keer de wekelijkse arbeidsduur. Een werknemer mag zelf bepalen op welke manier het verlof wordt opgenomen. Voorbeeld: bij een arbeidscontract van 40 uur per week, heeft een werknemer 1040 ouderschapsverlofuren. Hij of zij kan ervoor kiezen om 26 weken volledig vrij te nemen, of gedurende 65 weken 2 dagen per week minder te werken.
De duur van ouderschapsverlof is vrij te bepalen, maar de opneming moet minstens twee maanden van tevoren schriftelijk worden aangevraagd bij de werkgever. De werkgever mag alleen de invulling van het verlof wijzigen als er zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen zijn. Dit betekent dat de werknemer vrij is om het verlof in te plannen, zolang het bedrijf hier niet onder lijdt.
Voor werknemers in loondienst is ouderschapsverlof in principe onbetaald. Echter, in veel CAO’s of arbeidsovereenkomsten is een regeling opgenomen waarbij een gedeelte van het loon wordt doorbetaald. Dit is een belangrijk verschil met de situatie voor ondernemers, die geen dergelijke regelingen hebben.
Wat geldt voor ondernemers?
Voor ondernemers, of zelfstandigen, is de situatie anders. Zij hebben geen recht op betaald ouderschapsverlof via het UWV. Ook is er geen wettelijke regeling voor betaald partnerverlof. Dit betekent dat ondernemers die een kind krijgen, volledig zelf verantwoordelijk zijn voor de financiering van eventueel verlof. Zij moeten zelf bepalen hoeveel uren ze willen minder werken en welke financiële plannen ze daarbij maken.
De regeling voor zelfstandigen en zwangeren (ZEZ) biedt enige wettelijke ondersteuning. Deze regeling biedt een uitkering voor minimaal 16 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. Echter, na deze periode is er geen uitkering meer voor ouderschapsverlof. Dit betekent dat de inkomsten van ondernemers direct dalen zodra zij minder werken, zonder dat er een compensatie is vanuit een derde partij.
Een belangrijk aspect van deze situatie is dat ondernemers geen automatische pensioenregeling hebben via hun werkgever. Dit maakt het belang van financiële planning extra groot. Tijdens verlofperioden wordt namelijk minder pensioen opgebouwd, wat op lange termijn kan leiden tot lagere pensioenuitzonderingen.
De voordelen van betaald partnerverlof
Ondanks dat partnerverlof niet betaald is voor ondernemers, is het wenselijk om in de loondienst betaald partnerverlof te regelen. Wetenschappelijk onderzoek, zoals dat van TNO, Pro Parents, VDRS en WOMEN Inc. heeft aangetoond dat een uitgebreid en betaald partnerverlof positieve effecten heeft op het welzijn van ouders en de prestaties van medewerkers.
Betaald partnerverlof helpt ouders bij het combineren van werk en zorg, wat leidt tot lagere ziekteverzuimpercentages en hogere motivatie op de werkvloer. Daarnaast zorgt het voor een betere werkgeversaantrekkingskracht, vooral bij jonge, gezinssensitieve kandidaten. Ondernemers die zelf geen gebruik kunnen maken van deze regeling, kunnen er wel in zien om voor hun medewerkers zo’n regeling op te zetten. Dit kan een strategische keuze zijn om talent te behouden en te aantrekken.
Financiële planning: essentieel voor ondernemers
Omdat ondernemers geen uitkeringen ontvangen van het UWV voor partnerverlof of ouderschapsverlof, is financiële planning essentieel. Het is belangrijk om vooraf te bepalen hoe de inkomsten gedurende de verlofperiode worden opgevangen.
Een mogelijke aanpak is om tijdelijk samen te werken met een betrouwbare freelancer of collega die bepaalde taken van de ondernemer kan overnemen. Dit kan ervoor zorgen dat er een deel van de omzet behouden blijft, zodat de financiële druk minder is. Ook is het verstandig om een buffer te maken, zodat er geld beschikbaar is voor onverwachte kosten zoals kraamzorg of de aanschaf van babyspullen.
Wanneer zowel de moeder als de vader ondernemers zijn, is het belangrijk om samen een financieel plan op te stellen. Denk aan hoeveel uren jullie beiden bereid zijn om te werken in de maanden rond de geboorte, hoe jullie de inkomsten tijdelijk verdelen en welke gezamenlijke buffer jullie nodig hebben. Soms kiezen paren ervoor dat één van hen in de maanden vóór de geboorte wat extra werkt, zodat er in de kraamperiode minder druk ligt op het gezinsinkomen.
Invloed op pensioenopbouw
Een ander belangrijk aspect voor ondernemers is de impact van verlof op de pensioenopbouw. Tijdens verlofperioden, wanneer een ondernemer minder werkt, wordt er minder pensioen opgebouwd. Dit is in contrast met werknemers die automatisch pensioen opbouwen via hun werkgever, ook tijdens verlofperiodes.
Omdat ondernemers geen automatische pensioenregeling hebben, is het van groot belang om hier rekening mee te houden bij de financiële planning. Het is verstandig om voor de verlofperiode een pensioenregeling op te zetten of bij te werken. Dit kan worden gedaan via een pensioenfonds of een individuele pensioenregeling. Door dit vooraf te regelen, wordt de impact van verlof op de pensioenuitzonderingen in de toekomst beperkt.
Ziekte tijdens ouderschapsverlof
In het geval dat een werknemer ziek wordt tijdens het ouderschapsverlof, dient de werkgever alleen de uren door te betalen die de werknemer zou hebben gewerkt. Dit geldt voor werknemers in loondienst. Voor ondernemers is dit niet van toepassing, omdat zij geen loondienstregeling hebben. Ondernemers die ziek worden tijdens hun verlof, moeten zelf zorgen voor medische kosten en eventueel tijdelijke zorg.
Verlof en vakantiedagen
Bij ouderschapsverlof is het belangrijk om te weten dat vakantiedagen niet worden afgelopen tijdens de verlofperiode. Dit geldt voor werknemers in loondienst. Echter, als een werknemer tijdens het ouderschapsverlof gedeeltelijk blijft werken, worden er wel (gedeeltelijk) vakantiedagen opgebouwd.
Voor ondernemers is dit niet van toepassing, omdat zij geen vakantiedagen opbouwen zoals werknemers. Vakantiedagen zijn meestal afhankelijk van het aantal gewerkte uren per jaar. Tijdens verlofperiodes wordt er dus minder vakantie opgebouwd, wat op lange termijn kan leiden tot minder verlof.
Conclusie
Partnerverlof en ouderschapsverlof zijn wettelijke regelingen voor werknemers die helpen bij het combineren van werk en zorg. Ondernemers, daarentegen, moeten deze regelingen zelf regelen. Zij hebben geen recht op betaald ouderschaps- of partnerverlof via het UWV en moeten zelf zorgen voor financiële en logistieke plannen. Dit maakt het belang van voorbereiding en strategische planning extra groot.
Het is verstandig om vooraf te overleggen met medewerkers, partners of collega’s over hoe verlofperiodes worden opgenomen en wat de impact is op de omzet. Ook is het belangrijk om rekening te houden met pensioenopbouw en vakantiedagen, omdat deze aspecten op lange termijn invloed hebben op het inkomen en de levenskwaliteit. Ondernemers die hun verlof goed plannen, kunnen gezond, financieel en emotioneel beter door de kraamperiode heen.