In het Nederlandse onderwijssysteem zijn zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof belangrijke onderdelen van de collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO's). Deze regelingen zijn ontworpen om zwangere vrouwen en hun partners in staat te stellen de geboorte van hun kind te omarmen en de vroege kindertijd te doorbrengen, zonder hun carrière te verliezen. In dit artikel wordt een gedetailleerde uitleg gegeven over de huidige regels en aanpassingen voor zwangerschaps- en ouderschapsverlof in 2025, met een nadruk op de verschillen tussen de onderwijssectoren en de invloed op het eerste levensjaar van het kind.
Inleiding
Zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof zijn onderdeel van de sociale zekerheid die werknemers in het onderwijs genieten. Deze regelingen worden bepaald door wetgeving en uitgebreid of aangepast via CAO’s. In het onderwijs zijn de regels vaak gelijkaardig aan de nationale wetgeving, maar kunnen per sector variëren in de praktijk. In 2025 zijn er duidelijke aanpassingen en verbeteringen gedaan, met name wat betreft de loondoorbetaling voor ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof is een regeling die ouders in staat stelt om tijdelijk minder te werken om tijd door te brengen met hun jonge kinderen. Het is in het onderwijs een zeer gevoelig en belangrijk onderwerp, omdat het betrekking heeft op het evenwicht tussen werk en gezin. Deze verlofregelingen zijn ook van belang voor de inzetbaarheid van leraren en andere medewerkers in de onderwijssector.
Zwangerschapsverlof in het onderwijs
Wat is zwangerschapsverlof?
Zwangerschapsverlof is een regeling die zwangere werknemers in staat stelt om tijdelijk de werkdag te verminderen of volledig te stoppen, in de voor- en na-bijstand van de bevalling. Deze regeling is vastgelegd in de Nederlandse wetgeving en is verwerkt in de CAO’s voor het primair, voortgezet en mbo-onderwijs. Het doel van zwangerschapsverlof is om de zwangere vrouw rust, tijd en een veilige omgeving te bieden in de periode rondom de geboorte van het kind.
Hoe lang is het zwangerschapsverlof?
Het standaardzwangerschapsverlof in het onderwijs bedraagt minimaal zestien weken. Dit is verdeeld over een deel verlof voor de bevalling en een deel na de geboorte. De verlofperiode kan beginnen tussen zes en vier weken voor de uitgerekende bevallingsdatum, wat betekent dat de vrouw de keuze heeft in welk moment van deze periode het verlof te starten. Dit biedt flexibiliteit, afhankelijk van de individuele omstandigheden.
Het zwangerschapsverlof kan worden opgenomen in overleg met de werkgever, en het kan overlappen met schoolvakanties. In dat geval is er een regeling voor compensatie: de verlofdagen kunnen op een later moment nog worden ingepast, zolang dit in overleg met de werkgever gebeurt. Deze regeling geldt ook voor andere verlofperiodes die door de zwangerschaps- of bevallingsverlof worden beïnvloed.
Bij een meerlingzwangerschap wordt het zwangerschapsverlof verlengd tot twintig weken. Dit is een aanpassing die rekening houdt met de extra belasting die een meervoudige zwangerschap met zich meebrengt.
Zwangerschapsverlof en vakantie
Wanneer het zwangerschapsverlof of bevallingsverlof samenvalt met schoolvakanties, blijft het recht op volledig vakantieverlof behouden. Ouders kunnen kiezen of ze dit verlof op een later moment nog willen opnemen of in de vorm van een financiële compensatie, afhankelijk van de voorkeuren en de afspraken met de werkgever.
Deze regeling geldt voor zowel het primair onderwijs, voortgezet onderwijs als voor het mbo. Het is bedoeld om te voorkomen dat ouders verlofdagen verliezen door de timing van hun zwangerschaps- of bevallingsverlof.
Zwangerschapsuitkering
Tijdens het zwangerschapsverlof is er ook sprake van een zwangerschapsuitkering, die de werknemer een deel van haar loon vergoedt. Deze uitkering is een onderdeel van de Algemene Verzekeringswet (AVW) en wordt beheerd door UWV. De uitkering bedraagt meestal ongeveer 70% van het laatste bruto maandsalaris.
Bevallingsverlof
Na de geboorte van het kind volgt het bevallingsverlof. Dit verlof is een deel van het zwangerschapsverlof en varieert in duur, afhankelijk van de individuele keuze van de verlofstart. Het bevallingsverlof wordt ook ondersteund met een uitkering, en de regels zijn vergelijkbaar met de regels voor zwangerschapsverlof.
Ouderschapsverlof in het onderwijs
Algemene regels en doelstellingen
Ouderschapsverlof is een regeling die ouders in staat stelt om tijdelijk minder te werken of helemaal te stoppen om tijd door te brengen met hun jonge kinderen. Het doel is om ouders de mogelijkheid te geven om de vroege kindertijd te doorbrengen en betrokken te zijn bij de opvoeding en ontwikkeling van hun kind. Deze regeling is onderdeel van de Nederlandse wetgeving en is verwerkt in de CAO’s van de verschillende onderwijssectoren.
De overheid wil ouders stimuleren om ouderschapsverlof op te nemen in het eerste levensjaar van het kind. De veronderstelling is dat dit leidt tot een betere taakverdeling tussen ouders en een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van het kind. Daarom zijn er regelingen opgenomen die ouders extra ondersteuning bieden bij het opnemen van verlof in deze periode.
Duur en aandelen
In het onderwijs geldt voor ouderschapsverlof de volgende regel: ouders hebben recht op in totaal 1040 uur ouderschapsverlof, verdeeld over de periode tot het kind acht jaar oud is. Van deze uren zijn er 415 betaald, wat overeenkomt met ruim tien weken verlof. Het betaalde deel is bedoeld om ouders financieel te ondersteunen bij het opnemen van verlof in de vroege kindertijd.
Loondoorbetaling
Als ouders het betaalde deel van het ouderschapsverlof opnemen in het eerste levensjaar van hun kind, krijgen zij 75% van hun loon doorbetaald. Dit is een verhoging ten opzichte van de oudere regeling, waarbij het percentage 55% was. Deze verhoging is bedoeld om ouders extra aanmoediging te geven om verlof op te nemen in het eerste levensjaar van hun kind.
De loondoorbetaling wordt uitgekeerd door UWV en is gebaseerd op het bruto maandsalaris. Het maximumloon dat doorbetaald kan worden, is bepaald door de wetgeving en varieert per jaar.
Aanpassingen in 2025
In 2025 zijn er aanpassingen doorgevoerd in de regels rond ouderschapsverlof, met name in de onderwijssectoren. Deze aanpassingen zijn gedaan in de nieuwe CAO’s en betreffen vooral de manier waarop ouderschapsverlof gecombineerd kan worden met andere vormen van verlof en de loondoorbetaling in het eerste levensjaar van het kind.
De nieuwe regels maken het eenvoudiger om betaald en onbetaald ouderschapsverlof te combineren. Dit betekent dat ouders meer flexibiliteit krijgen bij het plannen van hun verlof en het aanpassen van hun werkdag aan hun gezinsomstandigheden.
In veel sectoren is het percentage loondoorbetaling verhoogd, zodat ouders financieel beter ondersteund worden bij het opnemen van verlof in de vroege kindertijd. Dit is een positieve ontwikkeling, omdat het ouders in staat stelt om langer verlof te nemen zonder te veel inkomensverlies te ondervinden.
Ouderschapsverlof en kolven
In het onderwijs is het mogelijk om te kolven tijdens werktijd, wanneer ouders verlof nemen. Kolven betekent dat ouders tijd doorbrengen met hun kind en hun werkuren bijwerken op een later moment. Deze regeling is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om verlof te nemen zonder hun werkverplichtingen volledig te verlaten.
Kolven is een flexibele aanpak die bijdraagt aan een beter evenwicht tussen werk en gezin. Het is een regeling die vaak wordt gebruikt in combinatie met ouderschapsverlof en kan onderdeel uitmaken van de CAO-afspraken in de onderwijssector.
Aanvullend geboorteverlof voor partners
In het onderwijs is het aanvullend geboorteverlof voor partners een aparte regeling. Deze regeling is bedoeld om partners van zwangere vrouwen extra tijd en ondersteuning te bieden in de periode rondom de geboorte van hun kind.
Aanvullend geboorteverlof
Sinds 1 juli 2020 is het aanvullend geboorteverlof beschikbaar voor partners. Deze regeling stelt partners in staat om extra verlof op te nemen in de periode rondom de geboorte van hun kind. Het verlof duurt maximaal vijf weken en kan worden opgenomen binnen zes maanden na de geboorte.
In het onderwijs en bij de overheid wordt dit aanvullende geboorteverlof 100% doorbetaald. In andere sectoren is dat percentage 70%. Deze hogere loondoorbetaling in het onderwijs is een positieve ontwikkeling, omdat het partners extra ondersteuning biedt bij het opnemen van verlof in deze belangrijke periode.
Geboorteverlof
Naast het aanvullend geboorteverlof is er ook een standaard geboorteverlof voor partners. Dit verlof is bedoeld om partners tijd te geven om bij te wonen aan de geboorte van hun kind en om zich aan te passen aan hun nieuwe rol als ouder. De regels voor geboorteverlof zijn vergelijkbaar met de regels voor ouderschapsverlof, met uitzondering van de loondoorbetaling.
Geboorteverlof voor vaders
In de Nederlandse wetgeving zijn er ook regelingen voor geboorteverlof voor vaders. Deze regelingen zijn bedoeld om vaders in staat te stellen om tijd door te brengen met hun pasgeboren kind en hun partner. De regels voor geboorteverlof voor vaders zijn vergelijkbaar met de regels voor moeders, met uitzondering van de loondoorbetaling.
In het onderwijs zijn de regels voor geboorteverlof voor vaders verwerkt in de CAO’s. Deze regels zijn bedoeld om vaders extra ondersteuning te bieden in de periode rondom de geboorte van hun kind.
Ouderschapsverlof en kolven in het onderwijs
Kolven als onderdeel van ouderschapsverlof
Kolven is een regeling die ouders in staat stelt om tijd door te brengen met hun kind en hun werkuren bij te werken op een later moment. Deze regeling is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om verlof te nemen zonder hun werkverplichtingen volledig te verlaten.
In het onderwijs is kolven een vaak gebruikte regeling, vooral in combinatie met ouderschapsverlof. Kolven is een flexibele aanpak die bijdraagt aan een beter evenwicht tussen werk en gezin. Het is een regeling die onderdeel kan uitmaken van de CAO-afspraken in de onderwijssector.
Kolven en kolverlof
Kolven is een regeling die ouders in staat stelt om tijd door te brengen met hun kind en hun werkuren bij te werken op een later moment. Kolverlof is een aparte regeling die ouders in staat stelt om verlof te nemen in combinatie met kolven. Kolverlof is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om verlof te nemen zonder hun werkverplichtingen volledig te verlaten.
Kolverlof is een flexibele aanpak die bijdraagt aan een beter evenwicht tussen werk en gezin. Het is een regeling die onderdeel kan uitmaken van de CAO-afspraken in de onderwijssector.
Conclusie
Zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof zijn belangrijke regelingen in het onderwijssysteem die ouders in staat stellen om de geboorte van hun kind te omarmen en de vroege kindertijd te doorbrengen. Deze regelingen zijn ontworpen om ouders te ondersteunen bij het evenwicht tussen werk en gezin en om bij te dragen aan de ontwikkeling van het kind.
In 2025 zijn er duidelijke aanpassingen en verbeteringen gedaan in de regels rond ouderschapsverlof, met name wat betreft de loondoorbetaling in het eerste levensjaar van het kind. Deze aanpassingen zijn bedoeld om ouders extra aanmoediging te geven om verlof op te nemen in deze belangrijke periode.
Ouderschapsverlof in het onderwijs is een complexe regeling die aangepast kan zijn per sector en afhankelijk van de CAO-afspraken. Het is belangrijk dat ouders en werknemers deze regelingen goed begrijpen en weten hoe ze deze regelingen kunnen gebruiken om hun gezinsomstandigheden en werkverplichtingen te combineren.
Zowel zwangerschapsverlof als ouderschapsverlof zijn belangrijke onderdelen van het onderwijssysteem en worden steeds vaker gebruikt om ouders te ondersteunen bij het evenwicht tussen werk en gezin. Deze regelingen zijn ontworpen om ouders de mogelijkheid te geven om tijd door te brengen met hun kinderen en om zich aan te passen aan hun nieuwe rol als ouder.