Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling in Nederland die ouders de mogelijkheid biedt om tijdelijk minder te werken na de geboorte of adoptie van hun kind. Het doel van ouderschapsverlof is om ouders de gelegenheid te geven om meer tijd met hun kind te doorbrengen, wat essentieel is voor de vroege kinderontwikkeling en de balans tussen werk en gezin. Deze regeling is beschikbaar voor kinderen tot 8 jaar oud en is van toepassing op biologische kinderen, adoptiekinderen, stiefkinderen en pleegkinderen. Beide ouders, ongeacht geslacht, hebben er recht op.
In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de regels rond ouderschapsverlof, inclusief hoeveel verlof ouders kunnen opnemen, of het verlof betaald is, en hoe ouders het aan kunnen vragen bij hun werkgever. Daarnaast wordt ingegaan op de specifieke regelingen voor vaders en moeders, de financiering van ouderschapsverlof en eventuele beperkingen zoals zwaarwegend dienstbelang.
Wat is ouderschapsverlof en wanneer kun je het opnemen?
Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling die ouders in staat stelt om tijdelijk minder te werken, zodat ze meer tijd kunnen besteden aan hun kind. Het verlof kan worden opgenomen tot het kind 8 jaar oud is. Dit geldt zowel voor biologische kinderen als voor adoptiekinderen, stiefkinderen en pleegkinderen. De ouder moet op hetzelfde adres wonen als het kind en duurzaam zorgen voor het kind.
Ouders mogen 26 keer hun wekelijkse arbeidsduur als ouderschapsverlof opnemen. Bijvoorbeeld: een ouder die 40 uur per week werkt, heeft recht op 26 × 40 = 1.040 uur ouderschapsverlof. Voor werknemers met een flexibel contract of onregelmatige werkuren wordt het gemiddelde aantal gewerkte uren over de laatste drie maanden als uitgangspunt genomen.
Het ouderschapsverlof kan op verschillende manieren worden ingeroosterd. Ouders kunnen het verlof bijvoorbeeld verdeeld over meerdere perioden opnemen of in blokken, afhankelijk van de overeenkomst met de werkgever.
Gelijk recht voor moeders en vaders
Een belangrijk aspect van ouderschapsverlof is dat zowel moeders als vaders er wettelijk hetzelfde recht op hebben. Het maakt dus niet uit of de ouder biologisch moeder of vader is. Dit geldt ook voor adoptieouders, pleegouders en stiefouders.
Vaders kunnen bijvoorbeeld ouderschapsverlof aansluitend op het geboorteverlof (ook wel vaderschapsverlof genoemd) opnemen, maar ze kunnen het ook later in het kinderleven gebruiken, mits het kind jonger is dan 8 jaar.
Moeders, daarentegen, hebben ouderschapsverlof naast het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Het ouderschapsverlof komt hier bovenop en kan op verschillende tijdstippen worden ingeroosterd, mits het kind jonger is dan 8 jaar.
Hoeveel ouderschapsverlof krijg je?
Het aantal uren ouderschapsverlof dat ouders opnemen kunnen is gebaseerd op hun wekelijkse werkuren. Ouders mogen 26 keer hun wekelijkse arbeidsduur als verlof opnemen. De berekening is eenvoudig: als een ouder 32 uur per week werkt, heeft hij of zij recht op 26 × 32 = 832 uur ouderschapsverlof.
Voor werknemers met een flexibel contract of onregelmatige werkuren wordt het gemiddelde aantal gewerkte uren over de laatste drie maanden als uitgangspunt genomen. Dit zorgt voor een eerlijke berekening, ook bij onregelmatige werkuren.
Het ouderschapsverlof is niet verplicht om in één keer op te nemen. Ouders kunnen het verlof bijvoorbeeld verdeeld over meerdere perioden inroosteren, zoals 2 weken per maand gedurende meerdere maanden. Dit maakt het mogelijk om een langere periode van ouderschapsverlof op te nemen, zonder dat het direct een volledig afwijkend rooster vereist.
Betaald ouderschapsverlof: nieuwe regeling sinds 2022
Sinds 2 augustus 2022 is een deel van het ouderschapsverlof betaald. Concreet betreft het 9 weken verlof, mits deze 9 weken in het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Deze 9 weken worden gedeeltelijk vergoed door het UWV, terwijl de werkgever het loon doorbetaalt. De werkgever ontvangt hiervoor een vergoeding van 70% van het maximumdagloon.
Vanaf 1 april 2025 zal de vergoeding van het betaalde ouderschapsverlof verder worden aangepast. De werkgever betaalt dan het salaris van de ouder door en ontvangt een vergoeding van het UWV, ter hoogte van 70% van het maximumdagloon. Dit betekent dat de financiering van ouderschapsverlof voor werknemers gunstiger wordt, aangezien een deel van de last op de werkgever en het UWV ligt.
Het is belangrijk op te merken dat het overige deel van het ouderschapsverlof niet betaald is, tenzij anders afgesproken wordt in een cao (collectieve arbeidsovereenkomst). In sommige branches kan het ouderschapsverlof bijvoorbeeld gedeeltelijk of volledig betaald worden, afhankelijk van de afspraken in de cao. In dergelijke gevallen kan het percentage vergoeding hoger liggen, tot wel 80-100% van het salaris.
Ouderschapsverlof voor vaders
Vaders hebben, net als moeders, recht op ouderschapsverlof. Het ouderschapsverlof voor vaders is onderdeel van een bredere verlofopbouw die ook het geboorteverlof en aanvullend geboorteverlof omvat. De volledige verlofopbouw voor vaders ziet er als volgt uit:
- Geboorteverlof: 1 week volledig betaald verlof direct na de geboorte van het kind.
- Aanvullend geboorteverlof: 5 weken verlof tegen 70% van het loon, op te nemen in de eerste 6 maanden na de geboorte.
- Ouderschapsverlof: 26 keer de wekelijkse arbeidsduur in totaal, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald zijn als ze worden opgenomen in het eerste levensjaar van het kind.
Als een vader bijvoorbeeld 36 uur per week werkt, heeft hij recht op 36 × 26 = 936 uur ouderschapsverlof in totaal. Het ouderschapsverlof voor vaders kan worden opgenomen op verschillende tijdstippen, zolang het kind jonger is dan 8 jaar.
Ouderschapsverlof voor moeders
Voor moeders is ouderschapsverlof onderdeel van een bredere verlofopbouw die ook het zwangerschaps- en bevallingsverlof omvat. De verlofopbouw voor moeders ziet er als volgt uit:
- Zwangerschaps- en bevallingsverlof: 16 weken volledig betaald verlof, direct voor en na de geboorte van het kind.
- Ouderschapsverlof: 26 keer de wekelijkse arbeidsduur in totaal, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald zijn als ze worden opgenomen in het eerste levensjaar van het kind.
Het ouderschapsverlof voor moeders komt bovenop het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Dit betekent dat moeders na hun zwangerschapsverlof extra tijd kunnen nemen voor hun kind, zonder dat hun contract of arbeidsomvang hoeft te worden aangepast.
Ouderschapsverlof voor meerdere kinderen
Ouders die meerdere kinderen hebben, kunnen ouderschapsverlof opnemen voor elk kind apart. Het verlof voor elk kind is maximaal 26 keer de wekelijkse arbeidsduur. Dit betekent dat ouders die bijvoorbeeld twee kinderen hebben, 2 × 26 × de wekelijkse arbeidsduur ouderschapsverlof kunnen opnemen.
Bij een tweeling hebben ouders recht op 2 keer ouderschapsverlof. Dit betreft 2 × 26 × de wekelijkse arbeidsduur, ofwel 52 × de wekelijkse arbeidsduur in totaal.
Ouders kunnen ouderschapsverlof voor meerdere kinderen tegelijk opnemen. Er is geen verplichte volgorde, zodat ouders vrijblijvend kunnen kiezen wanneer en hoe ze het ouderschapsverlof opnemen.
Ouderschapsverlof aanvragen bij de werkgever
Ouders kunnen ouderschapsverlof aanvragen bij hun werkgever zodra ze in dienst zijn. Er is geen minimum periode nodig om in dienst te zijn, zoals bij sommige andere verloven. Ouders kunnen ouderschapsverlof aanvragen voor hun eigen kind, adoptiekind, erkend kind, pleegkind, stiefkind of aspirant-adoptiekind. Het kind moet wel op hetzelfde adres wonen als de ouder, volgens de basisregistratie personen.
Het aanvragen van ouderschapsverlof is een wettelijk recht, maar de werkgever heeft bepaalde bevoegdheden. Zo kan een werkgever omwille van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang het ouderschapsverlof anders inroosteren. Dit betreft bijvoorbeeld een situatie waarin de werkgever op korte termijn geen vervanger voor de ouder heeft. In dergelijke gevallen kan de werkgever het ouderschapsverlof bijvoorbeeld opdelen in kleinere blokken of uitstrekken over een langere periode. Het gewijzigde rooster geldt voor het hele ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof op feestdagen
Als ouderschapsverlof samenvalt met een feestdag, geldt die dag gewoon als ouderschapsverlof. Ouders hebben op die dag geen recht op een extra vergoeding. Dit betekent dat ouders die betaald ouderschapsverlof opnemen, op feestdagen geen extra vergoeding ontvangen. Het ouderschapsverlof op feestdagen is dus onbetaald, tenzij anders afgesproken in een cao.
De financiering van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof is in principe niet betaald, tenzij anders afgesproken in een cao of als ouders het betaalde ouderschapsverlof opnemen in het eerste levensjaar van het kind. Het betaalde ouderschapsverlof is een recente uitbreiding van de regeling en is beschikbaar sinds 2 augustus 2022.
In het kader van het betaalde ouderschapsverlof ontvangt de werkgever een vergoeding van het UWV. Deze vergoeding is momenteel 70% van het maximumdagloon. Vanaf 1 april 2025 zal de vergoeding worden aangepast, zodat de werkgever het salaris van de ouder doorbetaalt en een vergoeding ontvangt van het UWV, ter hoogte van 70% van het maximumdagloon.
Naast het betaalde ouderschapsverlof is er ook de mogelijkheid om het ouderschapsverlof te financieren via het levenslooptegoed. Ouders kunnen geld opnemen uit hun levenslooptegoed om het ouderschapsverlof te financieren. Dit is een gunstige optie voor ouders die geen betaald ouderschapsverlof opnemen of die extra financiële ondersteuning nodig hebben.
Ouderschapsverlof en zwaarwegend dienstbelang
Ouderschapsverlof is een wettelijk recht, maar de werkgever heeft in bepaalde gevallen bevoegdheden. Zo kan een werkgever omwille van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang het ouderschapsverlof anders inroosteren. Dit betreft bijvoorbeeld situaties waarin de werkgever op korte termijn geen vervanger voor de ouder heeft of waarin het werkzaamheden van de ouder essentieel zijn voor het bedrijf.
In dergelijke gevallen kan de werkgever het ouderschapsverlof bijvoorbeeld opdelen in kleinere blokken of uitstrekken over een langere periode. Het gewijzigde rooster geldt voor het hele ouderschapsverlof. Ouders moeten hierover worden geïnformeerd en kunnen eventueel met de werkgever overleggen over mogelijke alternatieven.
Het belang van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof biedt ouders de mogelijkheid om een sterkere band met hun kind op te bouwen en een betere balans tussen werk en privé te creëren. Hoewel ouderschapsverlof financiële gevolgen kan hebben, geven veel ouders aan dat deze tijd onbetaalbaar is. De tijd die ouders met hun kind doorbrengen tijdens het ouderschapsverlof is essentieel voor de vroege kinderontwikkeling en de emotionele binding tussen ouder en kind.
Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof bovenop andere verlofvormen komt. Ouders kunnen ouderschapsverlof opnemen naast zwangerschapsverlof, geboorteverlof en bevallingsverlof. Dit maakt het mogelijk om een langere periode van verlof op te nemen voor het kind, zonder dat ouders hun contract hoeven te beëindigen of te wijzigen.
Ouderschapsverlof en het UWV
Het UWV speelt een belangrijke rol bij het betaalde ouderschapsverlof. Het UWV vergoedt een deel van het salaris van ouders die het betaalde ouderschapsverlof opnemen. De werkgever ontvangt een vergoeding van het UWV, ter hoogte van 70% van het maximumdagloon. Vanaf 1 april 2025 zal de vergoeding worden aangepast, zodat de werkgever het salaris van de ouder doorbetaalt en een vergoeding ontvangt van het UWV, ter hoogte van 70% van het maximumdagloon.
Het UWV is ook verantwoordelijk voor het beheren van het levenslooptegoed. Ouders kunnen geld opnemen uit hun levenslooptegoed om het ouderschapsverlof te financieren. Dit is een gunstige optie voor ouders die geen betaald ouderschapsverlof opnemen of die extra financiële ondersteuning nodig hebben.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling die ouders de mogelijkheid biedt om tijdelijk minder te werken na de geboorte of adoptie van hun kind. Het verlof kan worden opgenomen tot het kind 8 jaar oud is en is beschikbaar voor biologische kinderen, adoptiekinderen, stiefkinderen en pleegkinderen. Beide ouders, ongeacht geslacht, hebben er recht op.
Ouders mogen 26 keer hun wekelijkse arbeidsduur als ouderschapsverlof opnemen. Sinds 2 augustus 2022 is een deel van het ouderschapsverlof betaald. Concreet betreft het 9 weken verlof, mits deze 9 weken in het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Deze 9 weken worden gedeeltelijk vergoed door het UWV, terwijl de werkgever het loon doorbetaalt. Vanaf 1 april 2025 zal de vergoeding worden aangepast.
Ouderschapsverlof is een essentieel onderdeel van de balans tussen werk en gezin. Het biedt ouders de mogelijkheid om een sterkere band met hun kind op te bouwen en bijdraagt aan de vroege kinderontwikkeling. Het is belangrijk dat ouders zich goed informeren over hun rechten en mogelijkheden, zodat ze optimaal gebruik kunnen maken van de verlofmogelijkheden die beschikbaar zijn.