De afgelopen jaren zijn er significante wijzigingen opgetreden in de regelingen rond ouderschapsverlof in Nederland. Deze veranderingen zijn vooral gericht op het bevorderen van een betere werk-privébalans, het faciliteren van ouderschapsactiviteiten en het stimuleren van het betrokken zijn van beide ouders bij de opvoeding van hun kind. Dit artikel biedt een overzicht van de regelingen en veranderingen die vanaf 2019 gelden, met een focus op de praktische gevolgen voor ouders en werknemers. Op basis van recente informatie, zoals beschikbaar via ouders.nl, hr-kiosk.nl en schravenmade.nl, wordt duidelijk gemaakt hoe ouderschapsverlof nu is ingesteld en wat de toekomstige ontwikkelingen mogelijk zijn.
Veranderingen in ouderschapsverlof in 2019
In 2019 zijn er twee belangrijke wijzigingen geweest die het ouderschapsverlof voor partners uitbreidden. In januari 2019 is het geboorteverlof van partners verlengd van 2 dagen naar 1 werkweek (5 dagen), wat volledig betaald is. Deze wijziging betekent dat partners nu 5 werkdagen kunnen opnemen in de eerste 4 weken na de geboorte van hun kind. De uitkering voor deze dagen is 100% van het dagloon, wat afhankelijk is van het aantal uren dat de betreffende persoon normaal gesproken werkt. Bijvoorbeeld: iemand die 30 uur per week werkt, ontvangt een vergoeding voor 30 uur.
Naast deze uitbreiding is er in juli 2020 nog een verdere wijziging ingevoerd. Partners mogen nu ook 5 extra weken ouderschapsverlof opnemen in de eerste 6 maanden na de geboorte van het kind. Deze 5 weken worden deels betaald: 70% van het dagloon wordt vergoed door UWV. Dit aanvullende ouderschapsverlof is een belangrijke stap in het creëren van meer gelijkheid en betrokkenheid van vaders bij de opvoeding van hun kind. Tijdens deze 5 weken kunnen partners bijvoorbeeld thuiskomen van hun werk om de nieuwe situatie als gezin aan te leren, samen met de moeder van het kind.
Deze veranderingen zijn onderdeel van de Europese richtlijn over de werk-privébalans, die richt is op het bevorderen van gelijke kansen en betere levenskwaliteit voor werknemers. In Nederland zijn deze richtlijnen vertaald in praktische regelingen die werknemers in staat stellen om zowel hun werk als hun gezin beter te combineren.
Ouderschapsverlof voor moeders in 2019
Moeders hebben, naast de genoemde wijzigingen voor partners, ook recht op een uitgebreid ouderschapsverlof. Het ouderschapsverlof voor moeders bestaat uit twee onderdelen: zwangerschapsverlof en geboorteverlof.
Het zwangerschapsverlof duurt minimaal 16 weken en kan worden ingelost vanaf 4 tot 6 weken voor de uitgerekende datum van de bevalling. Dit verlof is van essentieel belang voor de fysieke en psychologische voorbereiding op de geboorte van het kind. Voor moeders die een tweeling of meer verwachten, is het zwangerschapsverlof langer: 20 weken. Dit is vanaf 10 weken voor de uitgerekende datum mogelijk.
Het geboorteverlof voor moeders is vanaf 2019 10 weken en kan worden opgenomen na de geboorte van het kind. Deze periode is bedoeld om de moeder te herstellen van de bevalling en om te wennen aan het nieuwe gezinssituatie. In sommige gevallen kan het geboorteverlof verlengd worden tot maximaal 10 extra weken, bijvoorbeeld in het geval van een langdurige ziekenhuisopname na de geboorte. Dit is bedoeld om de moeder voldoende tijd te geven om volledig te herstellen.
Naast het zwangerschaps- en geboorteverlof hebben moeders ook recht op 26 weken ouderschapsverlof. Dit verlof is op het moment nog volledig onbetaald, maar er zijn plannen om dit verlof in de toekomst deels te betalen. Vanaf 2022 zouden ouders 9 weken ouderschapsverlof kunnen opnemen waarbij 50% van het dagloon wordt vergoed. Dit betekent dat ouders, zowel moeders als partners, in de toekomst mogelijk 9 weken op kunnen nemen met een deel van hun loon uitbetaald, waardoor het financieel haalbaarder wordt om langer thuiskomen voor de opvoeding van hun kind.
Ouderschapsverlof voor partners
Het ouderschapsverlof voor partners is vanaf 2019 aanzienlijk uitgebreid. In januari 2019 is het geboorteverlof verlengd van 2 dagen naar 5 dagen, wat volledig betaald is. Deze 5 dagen moeten binnen de eerste 4 weken na de geboorte worden opgenomen. Vanaf juli 2020 is er nog een extra stap gezet: partners mogen 5 extra weken ouderschapsverlof opnemen in de eerste 6 maanden na de geboorte van het kind. Deze 5 weken zijn deels betaald: 70% van het dagloon wordt vergoed door UWV.
Buiten deze verplichte verlofperiodes hebben partners ook het recht om 26 weken ouderschapsverlof op te nemen, net zoals moeders. Deze 26 weken zijn op het moment volledig onbetaald, maar er zijn plannen om deze verlofperiode vanaf 2022 deels te betalen. Dan kunnen partners 9 weken ouderschapsverlof opnemen waarbij 50% van het dagloon wordt uitbetaald. Daarnaast hebben ze nog recht op 17 weken onbetaald ouderschapsverlof.
Deze regelingen zijn bedoeld om partners te stimuleren om meer tijd door te brengen met hun kind in de eerste jaren van de opvoeding. Door het ouderschapsverlof deels te betalen, wordt het financieel haalbaarder voor ouders om langer thuiskomen, wat positieve effecten heeft op de relatie tussen ouder en kind, maar ook op de algemene gezondheid en emotionele ontwikkeling van het kind.
Aanvullende regelingen en specifieke situaties
Niet alleen ouders van een biologisch kind hebben recht op ouderschapsverlof. Ook ouders die hun kind adopteren, hebben recht op adoptieverlof. Vanaf 1 januari 2019 is het adoptieverlof verlengd van 4 weken naar 6 weken. Dit verlof mag binnen 26 weken worden opgenomen, zowel gespreid als aaneengesloten. Daarnaast hebben ouders ook recht op ouderschapsverlof, wat betekent dat ze naast het adoptieverlof ook de reguliere ouderschapsverlofperiodes kunnen opnemen.
Het is belangrijk om te weten dat de uitkering tijdens adoptieverlof niet geldt voor zelfstandigen. Voor zelfstandigen is het adoptieverlof dus volledig onbetaald. Zelfstandigen hebben echter wel recht op de ZEZ-regeling (regeling Zelfstandig en Zwanger), waardoor ze zwangerschaps- en bevallingsverlof kunnen opnemen. Deze regeling is bedoeld om zelfstandigen in staat te stellen om de geboorte van hun kind beter te combineren met hun werk.
In sommige gevallen maken bedrijven hun eigen regelingen voor ouderschapsverlof, die ruimer zijn dan de wet voorschrijft. Bijvoorbeeld het gezondheidszorgbedrijf Janssen biedt sinds 1 januari 2018 een forse uitbreiding van het ouderschapsverlof aan aan zijn medewerkers. Deze aanvullende regelingen zijn vrijwillig en hangen af van de interne beleidslijnen van het bedrijf.
De rol van de werkgever en de overheid
Het ouderschapsverlof is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de overheid en de werkgever. De overheid heeft een rol bij het reguleren van de verlofperiodes en het uitkeren van subsidies, zoals het aanvullende ouderschapsverlof waarbij 70% van het dagloon wordt uitbetaald. De werkgever is verantwoordelijk voor het administratieve proces en het toezicht op het opnemen van verlof.
In het kader van de uitbreiding van het ouderschapsverlof heeft de Eerste Kamer in april 2018 het voorstel voor de Wet betaald ouderschapsverlof aangenomen. De Eerste Kamer heeft echter ook voorgesteld om de uitkering te verhogen van 70% naar 80% van het dagloon. Dit voorstel is echter nog niet in wetgeving verwerkt en hangt af van verdere besluiten van de Tweede Kamer en de regering.
De SER (Stichting voor Arbeidsrecht) heeft in februari 2018 een advies uitgebracht over de vereenvoudiging en uitbreiding van het ouderschapsverlof. Het huidige verlofstelsel bestaat uit verschillende regelingen met aparte voorwaarden en financieringsvormen, wat in de praktijk vaak ingewikkeld is. De SER adviseert daarom om de regelingen te vereenvoudigen door kraamverlof en partnerverlof samen te voegen in één ouderschapsverlofregeling.
De toekomst van ouderschapsverlof
De regering heeft duidelijk aangegeven dat het ouderschapsverlof in de toekomst verder uitgebreid en verbeterd zal worden. Vanaf 2022 zouden ouders 9 weken ouderschapsverlof kunnen opnemen waarbij 50% van het dagloon wordt uitbetaald. Dit betekent dat zowel moeders als partners in de toekomst een deel van hun ouderschapsverlof kunnen gebruiken met een financiële ondersteuning, waardoor het verlof toegankelijker wordt voor meer gezinnen.
Deze plannen zijn onderdeel van een bredere strategie om ouderschapsverlof aantrekkelijker te maken en ouders te ondersteunen bij de combinatie van werk en gezin. Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken heeft duidelijk gemaakt dat het voor veel ouders zwaar is om zowel voor de kinderen te zorgen als te werken. Door ouderschapsverlof deels te betalen, wordt het mogelijk om meer tijd thuis te doorbrengen, wat positieve effecten heeft op de opvoeding en het welzijn van het kind.
Het is belangrijk om te weten dat de exacte invulling van deze plannen nog in uitwerking is. De regering heeft aangekondigd dat er binnenkort meer details zullen volgen, maar tot die tijd blijft de huidige regeling van toepassing. Ouders die in de toekomst hun ouderschapsverlof willen opnemen, moeten dus rekening houden met de huidige regels, terwijl ze tegelijkertijd op de komende wijzigingen kunnen uitkijken.
Samenvatting
De regelingen rond ouderschapsverlof zijn in 2019 aanzienlijk gewijzigd en uitgebreid. Moeders hebben recht op zwangerschapsverlof en geboorteverlof, terwijl partners nu 5 dagen geboorteverlof en 5 extra weken ouderschapsverlof kunnen opnemen. Deze regelingen zijn bedoeld om ouderschapsactiviteiten te faciliteren en de betrokkenheid van vaders bij de opvoeding van hun kind te stimuleren.
Buiten de reguliere ouderschapsverlofperiodes zijn er ook regelingen voor adoptie en voor zelfstandigen. In sommige gevallen bieden bedrijven zelfs ruimere regelingen dan de wet voorschrijft. De rol van de werkgever en de overheid is essentieel in het administratieve en financiële kader van ouderschapsverlof.
In de toekomst is er ruimte voor verdere uitbreiding en verbetering van ouderschapsverlof, bijvoorbeeld door het verhogen van de uitkering en het verlengen van de verlofperiodes. Deze plannen zijn onderdeel van een bredere strategie om ouders te ondersteunen bij de combinatie van werk en gezin. Ouders die hun ouderschapsverlof willen opnemen, moeten dus rekening houden met de huidige regels, maar tegelijkertijd ook op de komende veranderingen kunnen uitkijken.
In de huidige werkelijkheid zijn ouderschapsverlofregelingen een essentieel onderdeel van de arbeidsmarkt en de gezondheidszorg. Door deze regelingen te begrijpen en te gebruiken, kunnen ouders beter voorbereid worden op de uitdagingen van het opvoeden van een kind, terwijl ze tegelijkertijd hun werk kunnen combineren.
Conclusie
De wijzigingen in het ouderschapsverlof sinds 2019 tonen een duidelijke toewijzing van de regering en de samenleving om ouders te ondersteunen bij de balans tussen werk en gezin. Het uitbreiden van het ouderschapsverlof voor partners, de introductie van deels betaald verlof en het aanpassen van de regelingen voor adoptie en zelfstandigen zijn belangrijke stappen in de richting van een meer flexibele en mensgerichte arbeidsmarkt. Ouders hebben nu meer mogelijkheden om tijd door te brengen met hun kind, wat positieve effecten heeft op de opvoeding en het welzijn van de kinderen.
Hoewel de regelingen nog verbeterd kunnen worden, bijvoorbeeld door het verhogen van de uitkering of het verlengen van de verlofperiodes, is het huidige systeem een solide basis voor ouders die hun ouderschapsverlof willen opnemen. Het is belangrijk dat ouders deze regelingen goed begrijpen en weten hoe ze deze kunnen gebruiken in hun specifieke situatie. Door ouderschapsverlof te combineren met werk, kunnen ouders zowel hun carrière als hun gezin beter beheren, wat uiteindelijk leidt tot een gezondere, gelukkigere en betere opgeleide samenleving.